Historia urbanistyki i architektury.doc

Historia urbanistyki i architektury

Problematyka zajęć

1.     Wstęp do przedmiotu:
Co to jest architektura? Czym jest urbanistyka i planowanie przestrzenne; relacje miasto – architektura – budownictwo; materialne i niematerialne wartości architektury; architektura jako element dziedzictwa kulturowego; style w architekturze polskiej; podział historyczny na najważniejsze epoki w historii architektury polskiej.
2.     Architektura przedromańska i romańska w Polsce, X-XIII w.:
Antyczne wzory architektury romańskiej; źródła pierwszych form architektonicznych na ziemiach polskich; rozprzestrzenianie się pierwszych form architektury na terenie Polski w okresie od X do XIII w.; feudalizm i ruch monastyczny a początki osadnictwa i urbanizacji ziem polskich.
3.     Gotyk w polskiej architekturze i urbanistyce, XIII-XV w.:
Narodziny gotyku; cechy i przykłady architektury gotyckiej; rozprzestrzenianie się technologii muru ceglanego w Polsce; miasto średniowieczne na przykładzie Krakowa; lokacja miast w Polsce w XIII w.; zamki epoki średniowiecza; Państwo Zakonu Krzyżackiego i gotyk w północnej Polsce.    
4.     Renesans i manieryzm w polskiej architekturze, XVI w.:
Podstawy ideowe oraz założenia stylistyczne renesansu; rozprzestrzeniane się sztuki i architektury renesansowej w Polsce w XVI w.; renesansowe miasto idealne na przykładzie Zamościa; ekonomiczne przyczyny upadku miast w Polce.
5.     Architektura i urbanistyka epoki baroku w Polsce, XVII-XVIII w.:
Wpływ kontrreformacji na polską sztukę; cechy stylistyczne baroku; układ urbanistyczny Warszawy na tle rozwoju miast w XVII w.; założenie pałacowe typu entre cour et jardin na przykładzie Wilanowa.
6.     Klasycyzm w polskiej architekturze, XVIII-XIX w.:
Nowa fala zainteresowania antykiem w XVIII w., narodziny nauk historycznych, narodziny państwa narodowego, cechy stylu na wybranych przykładach; ideowe i stylistyczne przesłanki pałacu klasycystycznego na przykładzie Łazienek Królewskich w Warszawie.
7.     Historyzm i industrializacja – architektura polska XIX w.:
Historyzm jako postawa i filozofia epoki; zainteresowanie historią a potrzeby reprezentacji państw narodowych; romantyczne odczytanie neogotyku; neorenesans a rozwój cywilizacyjny Europy w XIX w.; neobarok i eklektyzm a estetyka końca XIX w.; wpływ rewolucji przemysłowej oraz wynalazków naukowych na rozwój architektury; ekspansja miast w Europie i w Polsce pod koniec XIX w.; rola kolei w rozwoju sieci osadniczej; militarne uwarunkowania rozwoju najważniejszych polskich ośrodków miejskich w XIX w.;

8.     Narodziny nowoczesności – modernizm w polskiej architekturze i urbanistyce I poł. XX w.:
Podstawy ideowe modernizmu; wernakularyzm i poszukiwania styku narodowego; plan „Wielkiego Krakowa” i początki nowoczesnej urbanistyki w Polsce; neoklasycyzm, ekspresjonizm i styl dworkowy a potrzeby reprezentacji odrodzonego państwa; narodziny awangardy w polskiej architekturze międzywojennej; zasady Karty Ateńskiej; rozwój polskich miast w okresie dwudziestolecia; rozwój uzdrowisk w Polsce; Katowice, Gdynia i miasta C.O.P. a plany industrializacji państwa.
9.     Modernizm i postmodernizm – architektura polska po 1945 r.: ideologiczny wymiar rekonstrukcji Warszawy i Gdańska; socrealizm w architekturze polskiej; powstanie Nowej Huty; odejście od socrealizmu po 1956 r.; socmodernizm a ekspansja urbanistyczna polskich miast lat 60-tych i 70-tych; wybitne przykłady architektury późnego modernizmu w Polsce; zmiany estetyczne lat 80-tych jako przejaw kontestacji systemu; „upadek” estetyczny lat 90-tych; postmodernizm i dekonstruktywizm w Polsce; „nowa” polska architektura ok. 2000;
10.   Zajęcia terenowe I: (zabytkowa zabudowa Krakowa – od placu Matejki do placu Wszystkich Świętych).
11.   Zajęcia terenowe II: (Okół i Wawel – od placu Wszystkich Świętych do Zamku Królewskiego).
12.   Zajęcia terenowe III: (Kazimierz – od ul. Szerokiej do kościoła p.w. św. Michała i św. Stanisława na Skałce)
13.   Kolokwium zaliczeniowe.

Literatura podstawowa:

A. Miłobędzki, Architektura ziem Polski, Kraków 1994;
M. Fabiański, J. Purchla, Historia architektury Krakowa w zarysie, Kraków 2000;
L. Benevolo, Miasto w dziejach Europy, Warszawa 1995;
T. Broniewski, Historia architektury dla wszystkich, Wrocław 1990;
W. Koch, Style w architekturze, Warszawa 1996.

Literatura uzupełniająca:

T. Chrzanowski, Sztuka w Polsce od I do III Rzeczpospolitej, Zarys dziejów, Warszawa 1998;
E.H. Gombrich, O sztuce (The story of Art), Arkady, Warszawa 1996;
J. Purchla (red.), Europa Środkowa – nowy wymiar dziedzictwa, MCK, Kraków 2002;
M. Rożek, Przewodnik po kulturze i zabytkach Krakowa, Kraków 2003;
J. Gympel, Historia architektury od antyku do czasów współczesnych, Warszawa 2000.