Historia toalety - 1.pdf - Dokumenty - dzidek1455

Historia toalety - 1

Historia łazienki sięga starożytności.

Historia łazienki sięga starożytności. Z łaźni jeszcze na długo przed narodzeniem

Chrystusa korzystali m.in. Rzymianie, Egipcjanie, Grecy oraz Chińczycy, którzy wynaleźli

dodatkowo spłuczkę toaletową.

Starożytni jako pierwsi podłączali też toalety do odrębnego systemu kanalizacyjnego.

Co ciekawe, oprócz swojej podstawowej funkcji, łazienki były wówczas miejscem spotkań

towarzyskich. W Grecji marmurowe ławy z otworami mogły pomieścić nawet kilkadziesiąt

osób i nikt nie czuł wstydu w trakcie odbywanej rozmowy.

Codzienna dbałość o higienę wyglądała, niestety, dużo gorzej w okresie średniowiecza.

Kanalizacja zaczęła się upowszechniać dopiero od przełomu XVIII i XIX wieku, kiedy to

rozpoczęto masową produkcje rur żeliwnych i stalowych. Wcześniej w warownych

zamkach za toalety służyły najczęściej otwory w podłodze prowadzące do podziemi lub

fosy. Nie przeszkadzało to ich mieszkańcom oraz gościom w załatwianiu potrzeb

fizjologicznych wszędzie gdzie to było możliwe - nawet w kominkach. Dzisiaj

niewyobrażalne jest dla nas także to, że wszystkie nieczystości wylewano na ogół przez

okno na niczego nie spodziewających się spacerowiczów.

Z biegiem lat charakter łazienki i stosunek do higieny uległy przemianie. W XIX wieku

pojawiła się nowoczesna miska ustępowa ze spłuczką oraz papier toaletowy (wcześniej

zastępowany liśćmi, mchem, gąbką lub jedwabnymi chusteczkami wielokrotnego użytku).

W pamięci Polaków zapisał się generał Felicjan Sławoj- -Składkowski, który z racji

swojego wykształcenia (był lekarzem) i w trosce o higienę obywateli nakazał w drodze

rozporządzenia budować na wsi klozety, zwane od jego imienia "sławojkami".

Na szczęście, wraz z rosnącym poziomem życia, do przeszłości odchodzą zarówno one

jak i wspólne toalety w kamienicach. O zmianie naszych przyzwyczajeń przekonali się

właściciele pensjonatów, w których oddzielna łazienka powoli staje się standardem.

- W budownictwie jednorodzinnym odchodzi się od tradycyjnej małej łazienki, na rzecz

większego salonu kąpielowego, wyposażonego nie tylko w prysznic, wannę z

hydromasażem, ale także w stylowe kanapy i fotele, w których możemy się zrelaksować

po ciężkim dniu - mówi Andrzej Durda, dyrektor ds. technicznych w TECE, firmie

produkującej inteligentną technikę domową.

Pomagają nam w tym nowoczesne umywalki, ekskluzywne krany, szklane przyciski do

spłuczek, nowoczesne systemy prysznicowe, a nawet pojemniki na przybory toaletowe,

które przypominają częściej dzieła sztuki niż elementy wyposażenia.

W przeciwieństwie do starożytnych Rzymian, którzy bez oporu korzystali z publicznych

łaźni, dla nas łazienka stała się jednak miejscem intymnym, w którym odpoczywamy w

samotności. Może w niedalekiej przyszłości zmienimy także i to przyzwyczajenie?

------------------------------------------------------------------------------------

Temat z brzydkim zapachem: Historia toalety

Od greckich marmurów po japońską elektronikę

Generał Felicjan Sławoj-Składowski zasłynął z tego, że kazał budować i utrzymywać w

Strona 1

Historia toalety - 1

czystości klozety, od jego nazwiska nazwane "sławojkami". Było to przed II wojną

światową, kiedy na polskiej wsi panował zwyczaj załatwiania potrzeb naturalnych w polu

za stodołą. Generał był w wykształcenia lekarzem, w wojsku pełnił funkcję szefa służb

sanitarnych, więc wiedział, jakie znaczenie ma higiena. A z tą Polacy zawsze byli na

bakier. Niestety, "sławojki" szybko stały się obiektem wielu dowcipów, a satyrycy w

niemiłosierny sposób wyśmiewali się z generała, który w latach 1936 - 39 pełnił funkcję

premiera. Sławoj przeszedł do historii jako fatalny szef rządu - ale pozostawił po sobie

przynajmniej zwyczaj umieszczania przy każdej wiejskiej zagrodzie latryny. Ponieważ zaś

nieliczne tylko wsie posiadają kanalizację, stoją one tam do dziś. Polska latryna to zbita z

desek budka, ustawiona nad wykopaną w ziemi dziurą. Dalszych szczegółów czytelnikom

oszczędzę.

Dość powiedzieć, że polska kultura toaletowa rozkwitła dopiero w ostatnich latach. Rychło

w czas Polacy zrozumieli, że brudny i śmierdzący ustęp odstrasza klientów nawet na

stacji benzynowej. Przynajmniej w miastach, polskie toalety nie odbiegają już zbytnio

standardem od zachodnich. Przed nami jednak jeszcze bardzo długa droga, a

zapóźnienia gigantyczne.

Już 2000 lat temu, w Chinach istniały toalety, wyposażone w spłuczkę i solidne siedzisko.

Około 1350 lat przed Chrystusem budowano w Egipcie toalety podłączone do kanalizacji.

Ponieważ starożytni Egipcjanie byli fanatykami czystości, najczęściej umieszczano je tuż

obok publicznych łaźni. W zależności od liczby mieszkańców, nieczystości odprowadzane

były do rowów, lub do dołów asenizacyjnych. Starożytni Grecy cenili sobie toalety jako

miejsce spotkań. W niektórych ich miastach, archeolodzy odkryli urządzenia, służące

nawet 50 osobom na raz. Załatwianie potrzeb fizjologicznych nie było najwidoczniej

niczym wstydliwym, skoro na marmurowej ławie z otworami siedziało obok siebie

kilkadziesiąt osób. Ta "społeczna" rola toalety przetrwała do naszych czasów. Także i

dziś, w każdym szkolnym kiblu spotkać można dyżurujące towarzystwo, popalające

papierosy i dzielące się plotkami. Rzymianie udoskonalili technikę budowania sieci

kanalizacyjnej. W Wiecznym Mieście oglądać można resztki Cloaca Maxima, czyli

kolektora, do którego spływały nieczystości. Kanał ten był w całości przykryty, co

eliminowało nieco straszliwy smród, trudny do wytrzymania szczególnie w upalne lato.

Cloaca Maxima wpadała do Tybru, więc jakość wody w tej rzece nie była najlepsza. W tej

materii, dzisiejsza Polska dorównuje Rzymowi sprzed 2000 lat, bowiem położone wzdłuż

biegu Wisły duże miasta - począwszy od Krakowa, przez Warszawę a na Trójmieście

skończywszy - w dalszym ciągu wpuszczają do wody ścieki "jak leci."

Średniowiecze było dla rozwoju higieny okresem niezwykle ponurym. Uważano, że kąpiel

jest szkodliwa dla zdrowia a Święty Hieronim głosił, że mycie ciała jest profanacją chrztu.

Kiedy słynny podróżnik Marco Polo dotarł do Japonii, zaproszony został wraz z

towarzyszami do łaźni. Dzielny odkrywca doszedł do wniosku, że skośnoocy gospodarze

dybią w ten sposób na jego życie. Co tu dużo mówić - w arcykatolickiej (wówczas) Europie

Zachodniej panował brud i smród. A pogański władca Litwy Jagiełło, któremu swatano

polską królową Jadwigę, zaprosił wysłannika z Krakowa do... łaźni, by ten mógł przyjrzeć

się jego ciału. W warownych zamkach za toalety służyły otwory w podłodze prowadzące

gdzieś do podziemi. W najlepszym wypadku instalowano kanał, który kończył się otworem

w murze. Resztę drogi, fekalia przebywały w swobodnym locie w dół, zgodnie z prawem

grawitacji. Na brak toalet uskarżali się nawet mieszkańcy Wersalu, luksusowej rezydencji

królów Francji. Niejeden przyparty potrzebą strojniś opróżniał zawartość pęcherza prosto

na ścianę lub framugę drzwi. Damy miały o wiele łatwiej, ponieważ pod potężnym

Strona 2

Historia toalety - 1

stelażem, na którym rozpięta była suknia nie nosiły majtek. Wystarczyło więc krótko

zatrzymać się w miejscu i... Wniosek z tego, że Wersal nie pachniał fiołkami, chyba że

służba rozpyliła wonności dla zabicia natarczywego smrodu fekaliów i brudnych ciał.

Ponieważ średniowieczne miasta nie posiadały kanalizacji, istniał w nich ogromny

problem z usuwaniem śmieci i nieczystości. Zawartość nocników wylewano prosto na

ulicę - czasami w wyższych pięter. Przechodnie musieli więc bardzo uważać, by na głowę

nie spadło im coś brzydkiego. Polskie słowo "kibel" pochodzi od niemieckiego "Kübel" i

oznacza "kubeł" lub "wiadro". Z czasem, zaprowadzono zwyczaj wyrzucania śmieci na

ulicę z wybiciem godziny dziesiątej wieczorem. Działo się tak nawet w oświeconym wieku

osiemnastym! Dopiero król pruski Fryderyk Wilhelm I wpadł na pomysł, by obowiązkiem

wywożenia śmieci z miast obciążyć chłopów, którzy przybywali rankiem na targ i wracali

wieczorem do domu pustymi wozami. Ten właśnie królewski edykt traktowany jest jako

początek praktyki wywożenia śmieci na wysypisko. Z pewnością wielu z Was było w

Krakowie i widziało na rynku niewielki kościółek Św. Wojciecha. Żeby do niego wejść,

trzeba zejść schodkami kilka metrów w dół. Bierze się to właśnie stąd, że nie sprzątane

nigdy śmieci znacznie podniosły poziom Rynku.

Nie wiadomo dokładnie kiedy w Europie pojawił się pierwszy sedes wyposażony w

spłuczkę. W każdym razie, jego popularna nazwa WC pochodzi z języka angielskiego i

oznacza "Water Closet." Przypuszczalnie, pierwsze takie urządzenie posiadał w swoim

pałacu chrześniak brytyjskiej królowej Elżbiety I. Było to w roku 1596! Natomiast jest

pewne, że pierwszy nowoczesny klozet ze spłuczką skonstruował Thomas Crapper pod

koniec XIX wieku. W zasadzie nie ma większej różnicy między nim, a ostatnim krzykiem

mody japońskich konstruktorów z firmy Matsushita. Japoński futurystyczny sedes oferuje

co prawda w pełni elektroniczny proces usuwania fekaliów, zintegrowany prysznic analny

i suszarkę wraz z rozpylaczem substancji dezynfekującej, ale zasada działania pozostała

niezmieniona. Dodatkowo, japoński sedes przeprowadza przy okazji kontrolę stanu

zdrowia, której wynik komunikuje za pośrednictwem generatora mowy ludzkiej.

Pisząc o "kulturze toaletowej" i rozwoju higieny, warto wspomnieć o historii artykułu tak

dziś powszechnego, jak papier toaletowy w rolce. Wynalazł go pracownik banku, Niemiec

Hans Klenk. W wynajętych magazynach Urzędu Prowiantowego w Ludwigsburgu

rozpoczął produkcję legendarnej "rolki z gwarantowanymi 1000 listkami." Firma HaKle

istnieje do dziś, a jej najnowszym produktem są chusteczki toaletowe, nasączone

roztworem mydła i środków pielęgnujących. Co było przedtem? Rzymianie używali gąbek,

które czekały na użytkowników nadziane na szpikulce. Prosty lud musiał zadowolić się

mchem, suchą trawą lub słomą. Nieco bardziej wyrafinowane były rozmoczone w wodzie

kaczany kukurydzy. Królowa Maria Antonina posiadała kolekcję koronkowych chusteczek.

Wytworna szlachta europejska posługiwała się wełną z merynosów. Papier, jako

nieodłączny rekwizyt każdej toalety, pojawił się dopiero wraz z rozwinięciem przemysłowej

produkcji celulozy.

Interesujące jest, że toaleta od niepamiętnych czasów była miejscem spotkań, pogawędek

i przekaźnikiem informacji. Także w starożytności na ścianach toalet publicznych

pojawiały się napisy, wyznania miłosne, ogłoszenia o charakterze erotycznym lub hasła

polityczne. W społeczności gejowskiej, służyły one przez długie dziesięciolecia jako

miejsca intymnych spotkań. Nie potępiajmy za to naszych przodków. Nie istniały wtedy

lokale gejowskie, homoseksualizm był zakazany i karany. A ludzie - tak jak dziś - starali

Strona 3

Historia toalety - 1

się jakoś ułożyć sobie życie. Nawet w toalecie.

---------------------------------------------------------------------------------------

Historia toalety, czyli opowieść, która nie śmierdzi

Historia ubikacji zaczyna się na długo przed Rzymianami, ale to właśnie cesarz

Wespazjan przeszedł do niej jako pierwszy, który wyraził pogląd na sprawy lokali, do

których król chodzi sam. „Pecunia non olet” (Pieniądz nie śmierdzi) rzec miał Wespazjan

do swego syna Tytusa, który zarzucał mu, że chce czerpać zyski z publicznych toalet.

Cesarz Wespazjan - pierwszy, który dostrzegł, że na toaletach można zrobić pieniądze.

Wespazjan zwrócił jednak uwagę na aspekt ekonomiczny. Na to, żeby wygodnie

korzystać potrzebne są pieniądze. Trzeba mieć na higienę, na niewolników, którzy myją,

na majstrów, którzy naprawią. Cesarzowi były potrzebne pieniądze na utrzymanie

miejskich szaletów oraz oczywiście niewielka, bezzapachowa nadwyżka.

Historia toalet jest fragmentaryczna i praktycznie niespisana. Uczy jednego. Tak, jak

pozornie zanika wstydliwy temat na całe epoki zanikają toalety, a nawet podstawowe

zwyczaje higieniczne.

Cywilizacja Indusu – początek toalety, początek kanalizacji

Jeśli przez toaletę rozumiemy miejsce, w którym można usiąść zrobić swoje, a następnie

usunąć to za pomocą wody, wtedy pierwsza znana toaleta powstałaby 4500 lat temu w

Mohendżo Daro, czyli w dolinie Indusu. W ubikację zaopatrzony był każdy dom, a każde

starożytne WC połączone było z całkiem współczesną siecią wodociągową.

Można wysnuć ciekawą teorię, że założyciele pierwszych cywilizacji byli „bardziej z

naturą”. Mniej było niepotrzebnej i naciąganej wstydliwości. Toaleta spłukiwana kubłem

wody oraz ściek płynący podobnie do dzisiejszej kanalizy były czymś naturalnym. Jak się

później przekonamy – im więcej unikania toaletowych tematów – tym mniej higieny i tym

większe zacofanie miejsc gdzie król niby chodzi sam.

Kreta – kolebka toaletowej ergonomii

Na podobnych jak w dolinie Indusu Sedesach zasiadano też na Krecie – Minojczycy

jednak dodali do toalet kilka wynalazków dostosowujących ubikację do jej użytkownika.

Usprawnieniem najbardziej znanym i robiącym ponowną karierę dopiero teraz jest

podnóżek. Bowiem z jedną nogą wyżej jest łatwiej i szybciej.

Kreteńska toaleta króluje aż do początków średniowiecza. Przynajmniej w Europie. Trochę

dłużej używa jej Bizancjum.

Strona 4

Historia toalety - 1

W międzyczasie sprawę przejmują Rzymianie i czynią z toalet system publiczny, część

swej sieci wodociągowo-kanalizacyjnej, aby na koniec uczynić toalety nieźle

prosperującym cesarskim (biznesem. Oops! Przepraszamy – oczywiście nie „cesarskim”,

a „publicznym” biznesem – przecież żaden władca nie czerpie zysków ze swoich rządów.

Mroki średniowiecza, mroki rokoko

To nieprawda, że toaleta znika w Europie Zachodniej zupełnie. Popularne są w tym

okresie wielooczkowe wychodki dworskie i klasztorne, ale nie ma kabin. Załatwiający się

siedzą obok siebie i oddają konwersacjom, negocjacjom i plotkom.

Nawet król wbrew porzekadłu nie chodzi sam, ale z dworem. Monarcha siedząc na

sedesie odbywa narady, przyjmuje audiencje.

Jest jednak ziarno prawdy w stwierdzeniu, że król do wychodka chodzi sam. Kilku królów

zamordowano właśnie wtedy, gdy się załatwiali. Toaleta to wymarzona sytuacja dla

zabójcy.

Henryk Walezy - król Polski, a póżniej Francji. Jak wielu władców zginął... na toalecie.

W XVI wieku zanika okres względnej higieny. Zaczyna się czas czegoś co określilibyśmy

jako bycie cool, trendy, czy na fali. Modne damy i kawalerowie są tak trendy, a toalety…

wychodza z mody. Nikt ze światowców z nich nie korzysta. Ale przecież gdzieś musi isę

załatwić! Robi to gdzie popadnie – za kotarami, na balkonach, do wygasłych kominków.

Rządzi nocnik, a gdy go brak, anarchia.

Ta ostatnia groźna jest nie tylko w pomieszczeniach zamkniętych. Nocniki opróżnia się

przez okno. Zrozpaczeni przechodnie jeszcze w osiemnastym wieku idąc ulicą krzyczą

„Chodzi się!”, by nie dostać z góry chlustem z nocnika.

Najgorsze jest to, że zanika spłukiwanie.

W miastach będzie tak praktycznie do końca XIX wieku, kiedy to każde mieszkanie, lub

przynajmniej piętro wyposażone zostaje w oddzielną toaletę. By to stało się możliwe musi

jednak ponownie od czasów starożytnych ruszyć…

Machina wynalazcza

Prym wiodą Anglicy. Prym, jest tak silny, że nazwać należy go po imieniu: monopolem.

Wyspiarze zaczynają wcześnie. Już w 1596 John Harington, chrześniak Elżbiety I, opisuje

urządzenie, które mogłoby stać się współczesną, spłukiwaną toaletą. Jego wynalazek nosi

nazwę Ajax. Jednak pomysł jest zbyt ekstrawagancki i nie przyjmuje się. Spłukiwaną

toaletę wynajduje ponownie J. F. Brondel. Dzieje się to w roku 1738, a w 1775 Alexander

Cummings wynajduje kolanko pod muszlą (S-trap). Dzięki niemu zapach z kanalizy nie

dociera do naszych nozdrzy do dziś. Pieniądz naprawdę przestaje śmierdzieć –

zwłaszcza, że znika. Czy ktoś dziś płaci za wykorzystanie tego patentu?

Strona 5

Historia toalety - 1.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: