Jan Schulz i Edyta Uberhuber - Leki z bozej apteki.pdf - słowo pisane - piesynka

LEKl Z BOŻEJ

APTEKI

SPIS TREŚCI

CZĘŚĆ I

ZDROWIE LUDZKIE POPRZEZ SZKIEŁKO I OKO HISTORII .

1. Zdrowie ludzkie w czasie i w przestrzeni — Babilonia, Asyria,

Egipt, Izrael, Grecja .......................................................................

2. Od średniowiecza po nowożytność ..................................................

3. Współczesności — „nic nowego pod słońcem" ..............................

CZĘŚĆ II

JAK ZACHOWAĆ ZDROWIE ..........................................................

Więcej jarzyn i owoców — mniej cukru i mięsa .............................

4. Czy spożywanie mięsa jest konieczne? ............................................

5. Chleb przyszłości? ...........................................................................

6. Znaczenie postu ........................................................................

7. Wpływ wody na ustrój .....................................................................

8. Znaczenie picia wody i herbaty ziołowej ..................................

9. Napój poranny ................................................................................

10.

POŻYTEK" — wysokokaloryczna potrawa dietetyczna . . .

11. Śniadanie, obiad, kolacja — wzorem naszych przodków . . .

12. Czym jest i co to jest równowaga kwasowo-zasadowa . . . .

CZĘŚĆ III

KAŻDY MOŻE STAĆ SIĘ LEKARZEM DLA SIEBIE . . . .

1. System odżywiania w/g Waerlanda i dra Bircher-Bennera . . .

2. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy (niedokwaśność) . .

3. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy (nadkwaśność) . .

4. Otyłość ............................................................................................

Niniejsza publikacja jest skróconą wersją książki „Leki z Bożej Apteki" spółki

autorskiej Jana Schulza i Edyty Uberhuber. Pominięto tu następujące części:

— Słowo wstępne „Od Autorów".

— Słowo wstępne „Od Wydawcy".

— Dwa pierwsze rozdziały cz. II.

— Części V, VI i VII

— Spis alfabetyczny roślin, indeks nazw polskich, indeks nazw łacińskich,

skorowidz tematyczny.

5. Cukrzyca ..........................................................................................

6. Reumatyzm i artretyzm ...................................................................

7. Nadczynność i niedoczynność tarczycy ............................................

8. Zła przemiana materii — choroba naszej cywilizacji .......................

9. Choroby nowotworowe ....................................................................

CZĘŚĆ IV

CZĘŚĆ I

PORADY PRAKTYCZNE Z „APTEKI BOŻEJ" ............................. 91

1. „Zioła szwedzkie" — lek wszechstronny......................................... 94

2. „Propolis" — czyli kit pszczeli i jego zastosowanie ........................ 99

3. Tajemnica bursztynu ....................................................................... 104

4. Aloes — kaktus leczniczy................................................................ 106

5. Zioła stosowane w chorobach serca................................................ 110

6. Zioła stosowane w chorobach wątroby i dróg żółcio w y ch . . . 113

7. Zioła stosowane w chorobach nerek i pęcherza .............................. 117

8. Zioła przeciwgorączkowe ......................................................... 124

9. Zioła przeciwkrwotoczne ............................................................... 126

Zdrowie ludzkie

poprzez szkiełko i oko historii

10. Zioła przeciwzapalne, odkażające i odtruwające ............................ 129

11. Zioła przeciw guzom krwawicznym ................................................. 132

12. Zioła przeciwbiegunkowe ................................................................ 136

13. Zioła przeczyszczające ............................... , .................................... 137

14. Zioła uspakajające ........................................................................... 139

15. Ziołowe przyprawy kuchenne .......................................................... 142

16. Znaczenie soli kuchennej ........................................................... 148

17. Jarzyny lecznicze.............................................................................. 152

1. ZDROWIE LUDZKIE W CZASIE I PRZESTRZENI —

BABILONIA, ASYRIA, EGIPT, IZRAEL, GRECJA.

Dzieje medycyny ukazują wyraźnie, jak właśnie poprzez

lecznictwo ludowe — od czasów najdawniejszych do obec-

nych — ukształtowała się dzisiejsza medycyna naukowa.

Historią medycyny podzielić można — począwszy od za-

rania dziejów — na instynktowną, magiczną, kapłańską, ludo-

wą, doświadczalną oraz naukową. W dziejach medycyny od-

zwierciedlają się na przestrzeni wieków doświadczenia i dzia-

łalność medyków najróżniejszych poglądów i praktyk zarów-

no prawdziwych jak i fałszywych.

Najstarsze źródła z dziejów ludzkości przemawiają za

tym, że najlepszym nauczycielem osób chcących trudnić się

udzielaniem pomocy i leczeniem bliskich, była sama natura:

obserwacja przyrody i zwierząt. Ludzie pierwotni odżywiający

się roślinami doskonale zapoznali się z ich właściwościami

odżywczymi, trującymi i uzdrawiającymi. Doświadczenia lecz-

nicze w stosowaniu ziół przekazywane były z pokolenia na

pokolenie poprzez tysiąclecia. Wiele ze środków leczniczych,

stosowanych od wieków przetrwało do naszych czasów w tzw.

medycynie ludowej, a niemało z nich zostało wykorzystanych

przez współczesną medycynę naukową.

Dokładne wiadomości, dostarczane między innymi przez

archeologów, o niektórych ziołach i sposobach terapeutycz-

nych pochodzą sprzed około 4000 lat. Znane było ochładzanie

i ogrzewanie, nacieranie, oczyszczanie, upuszczanie krwi. Ze

środków roślinnych korzystano również w postaci okładów,

— Kapusta (włoska) ........................................................................ 154

— Buraki czerwone ......................................................................... 158

— Seler ............................................................................................ 159

— Pietruszka ................................................................................... 161

— Marchew ..................................................................................... 161

18. Zioła o nadzwyczajnej mocy .......................................................... 165

— Nagietek lekarski (Calendula officinalis)................................... 165

— Pokrzywa (Urtica dioica) ........................................................... 167

— Skrzyp (Eąuisetum arvense) ...................................................... 170

— Mniszek lekarski (Taraxacum officinale) ................................... 172

— Tatarak (Acorus calamus) ......................................................... 174

— Czarna jagoda (Vaccinum myrtillus).......................................... 175

19. Uprawa ziół w ogródku przydomowym .......................................... 177

20. Jak, kiedy, gdzie zbierać zioła? ................................................ 182

21. Suszenie i przechowywanie ziół ................................................. 185

22. Kalendarz zbioru ziół ......................................................................

187

plastrów, inhalacji itp. Sok jaskółczego ziela stosowano przy

chorobach oczu, czosnek służył jako środek odkażający, sie-

mię lniane, tatarak, mak, jałowiec, mięta, rumianek, piołun

i wiele innych roślin znano już tak dawno i stosowano w lecz-

nictwie.

W miarę rozwoju nauki poznawano coraz to nowe właściwości

lecznicze roślin a lecznictwo rozwijało się coraz bardziej,

zwłaszcza z postępującym formowaniem się większych

skupisk ludzkich, w których leczeniem chorych zajmowali się

przeważnie kapłani. Najstarsza „farmakopea" pochodzi z Ba-

bilonii, kraju położonego w dorzeczu Eufratu i Tygrysu, za-

mieszkałego wówczas przez Sumerów. (Byli to pierwotni miesz-

kańcy Mezopotamii, których kultura wywarła wielki wpływ

na Asyryjczyków i Babilończyków. Sumerowie pobici zostali

w późniejszym okresie przez ludy semickie). Najstarszym

zachowanym dokumentem medycznym z tego okresu jest

niewątpliwie gliniana tabliczka z Nippur zapisana pismem

klinowym przez lekarza sumeryjskiego w formie podręcz-

nika o znanych mu środkach leczniczych. „Vademecum" to

odczytane zostało w roku 1953. Wynika z niego, że pod

koniec trzeciego tysiąclecia przed naszą erą posługiwano się

w lecznictwie takimi substancjami jak np. korą i żywicą róż-

nych drzew, olejami roślinnymi oraz sproszkowanym mułem

rzecznym. Wspomina ono też o lekach mineralnych, jak np.

chlorku sodu (sól), saletrze i różnych mieszaninach alkaliów.

Z Kodeksu króla Hammurabiego, który jest zbiorem praw i

nakazów dla uzdrawiaczy XVIII stulecia przed naszą erą

wynika, że zawód lekarza istniał już w starożytnej Babilonii.

Babilończycy i Asyryjczycy uważali, że choroby wywoływane

są przez złe duchy, demony. Z tych wierzeń babilońskich po-

chodzą też różne przesądy utrzymujące się do naszych czasów.

W leczeniu posługiwano się, obok ziół, olejkami i wodą. A

więc wodolecznictwo ma swoje początki w Mezopotamii — w

kolebce początku cywilizacji!

Egipskiemu uczonemu, nazwanemu przez Greków Herme-

sem przypisuje się skodyfikowanie w 42 księgach całej wie-

dzy starożytnego Egiptu z zakresu anatomii, balsamowania

zwłok, farmakologii i chorób w ogólności. Wiedza medyczna

w starożytnym Egipcie uważana była za wiodącą; w szczegól-

ności doprowadzono do perfekcji balsamowanie zmarłych, by

zapewnić im — nieśmiertelność. Z odnalezionych przez arche-

ologów papirusów Ebersa wnioskować możemy również o wy-

sokim poziomie nauk medycznych i fitoterapeutycznych. Pa-

pirusy te zawierają ok. 900 recept różnych leków, 877 wska-

zówek leczenia ran i dolegliwości ciała. Egipcjanie cierpieli

na mnóstwo chorób! W celu zapobiegania im zalecano jak

najczęstsze stosowanie lewatyw, środków napotnych i moczo-

pędnych. Profilaktycznie pito wodę filtrowaną, gdyż poznano

sposób przenoszenia się niektórych chorób zakaźnych, np. czer-

wonki.

Kiedy naród żydowski był w niewoli egipskiej, jego za-

sady czystości przeniknęły do tego kraju, gdzie ustawowo

wprowadzono powszechny obowiązek przestrzegania niektó-

rych przepisów higienicznych. A więc nie Żydzi uczyli się

zasad higieny od Egipcjan lecz odwrotnie! Wprawdzie medy-

cyna Izraela stała pod przemożnym wpływem lecznictwa sta-

rożytnego Egiptu lecz Żydzi nauczali, że czystość łączy się

bezpośrednio z pobożnością i mieli własne przepisy dotyczące

przyrządzania posiłków, umiaru w jedzeniu i piciu wina, uni-

kania kontaktów z chorymi *.

Gdy Mojżesz na polecenie Jahwe wyprowadził swój na-

ród z Egiptu otrzymał od Boga prawa i rozporządzenia z na-

stępującą obietnicą: „Jeśli wiernie będziesz słuchał głosu twe-

go Boga, Jahwe, i będziesz wykonywał to, co jest słuszne

w oczach Jego, jeśli będziesz dawał posłuch Jego przykaza-

niom i strzegł wszystkich Jego praw, to nie ukarzę cię żadną

z tych plag, jakie zesłałem na Egipt, bo Ja, Jahwe, chcę być

twoim lekarzem" (II Mojż. XV,26)... „żadna z tych plag..."

jakaż to piękna obietnica dla Izraelitów — dla narodu wy-

branego! Bóg dał im obietnicę uwolnienia się od chorób egip-

skich. Jak wynika z niektórych papirusów, znalezionych przy

zabalsamowanych ciałach, z których odczytane zostały przez

archeologów opisy chorób panujących w Egipcie w ówczes-

nych czasach, były to między innymi dolegliwości jelit, cho-

roby oczu, skóry, zimnica, pasożyty etc.

Mojżesz, który pobierał naukę na dworze faraona i za-

znajomiony był ze starą królewską wiedzą medyczną, nie ko-

rzystał z żadnej „tajnej" receptury Egipcjan, którzy, jak wiemy

z opisów historyka Herodota, opierali swoje poglądy lecznicze

w dużej mierze na czarnoksięstwie i magii. Mojżesz bez-

względnie poddawał się woli Boga. Wiele dowiedzieć się mo-

żemy na ten temat ze Starego Testamentu.

» Patrz: Grzegorz Fedorowski — Człowiek, istota poznana?

Warszawa 1981.

Przepisy sanitarno-higieniczne zawarte w Biblii nie mia

ły wyłącznie znaczenia religijnego, lecz stały również na stra

ży zdrowia człowieka. Zakazy spożywania pewnych mięs,

określanych w Biblii mianem „nieczystych", znalazły pełne

potwierdzenie w obecnej nauce. O przywiązywaniu wielkiej

wagi do diety, świadczy jeden z licznych ówczesnych aforyz

mów: „jeśli możesz wyleczyć chorego dietą lub lekarstwem —

wybierz dietę." Bóg uczynił przecież rośliny lekami, o czym

świadczą teksty Pisma Świętego. Pokarmem dla człowieka ma

ją być ..... płody rolne" (I Mojż. 111,18).

Również przepisy odnoszące się do usuwania nieczystości

i do izolacji chorych zakaźnie mają swoje potwierdzenie w Bi-

blii. Grecja jest ojczyzną „ojca medycyny" Hipokratesa z Kos.

Żył on w V—IV wieku przed Chr. Napisał znakomite dzieło

pt. „Corpus Hippocraticum", w którym między innymi przy-

wiązuje dużą wagę do ziołolecznictwa i diety. Uważa również,

iż duże znaczenie dla zdrowia mają gleba, woda i powietrze.

Hipokrates bardzo często stosował też, obok diety, banki i ką-

piele wodne, a diagnozy stawiał na podstawie obserwacji cho-

rego. Tym samym przekształcił „sztukę" medyczną w — naukę.

Będąc zaciętym przeciwnikiem szkoły lekarskiej w Knidos (Azja

Mniejsza), która zalecała leczenie wyłącznie chorego narządu,

bronił zaciekle swojego poglądu, iż leczyć należy nie chorobę, a

jej przyczynę i całego człowieka. Chorobę zaś uważał za

zachwianie równowagi biologicznej organizmu powstałej

wskutek szkodliwych czynników, z którymi prowadził walkę

na śmierć i życie. Hipokrates głosił także zasadę tajemnicy

lekarskiej. Większość jego poglądów obowiązuje do dziś, a jego

teorie niczym nie różnią się od współczesnych.

Medycyna starożytnych Rzymian powstała pod wpływem

wiedzy medycznej Etrusków, którzy mieli swoje państwo na

Półwyspie Apenińskim. Medycyna Etrusków opierała się prze-

de wszystkim na stosowaniu naturalnych środków leczni-

czych — na ziołach.

W Państwie Rzymskim lecznictwo rozwinęło się dopiero

w I wieku przed Chr. Lekarze rzymscy byli początkowo grec-

kimi niewolnikami. Dopiero upadek państwowości Greków

i zajęcie jego terytorium przez Rzymian, przyczyniły się do

„zmieszania" nauk medycznych przez przyjezdnych z Grecji

filozofów i lekarzy. Jednym z nich był Grek Asklepiades

(128—56 r. przed Chr.). Główną tezą głoszoną przez niego by-

ła nauka o atomach. Uważał on, iż życie to ruch atomów,

które służą do odżywiania i tworzenia materii. Chorych le-

czył hydroterapią; stosował również leczenie klimatyczne

i częste lewatywy. Wspomnieć należy również o wielkim uczo-

nym Pliniuszu (Starym). Napisana przez niego „Historia na-

turalis" była przez całe wieki autorytatywnym dziełem dla

przyrodników, uczonych i lekarzy, stanowiła ona ważne źródło

poznania starożytnej medycyny ludowej. Księgi od 20—27 te-

go dzieła zawierają opisy ziół i ich zastosowanie w lecznic-

twie.

W tym okresie powstało też dzieło botaniczno-farmakolo-

giczne pt. „De medicinali materia". Autorem jego był wybitny

lekarz wojsk rzymskich za czasów Nerona — Dioskurides.

Opisał on w swoich księgach około 600 roślin, podając ich

nazwy, sposoby przyrządzania leków, dawkowanie i ich dzia-

łanie.

Największym po Hipokratesie lekarzem i „reformatorem"

nauk medycznych starożytnego świata był Galen. Jego nauki

przetrwały do XVIII wieku po Chr. Poglądy medyczne Gale-

na przesiąknięte były filozofią chrześcijańską. Uważał on bo-

wiem, iż człowiek jest „cudowną maszyną", która nie mogła-

by powstać w wyniku zwykłego łączenia się atomów. Jego

zdaniem, twórcą mógł być tylko „wyższy rozum", kierujący

całym wszechświatem — Bóg. Galen twierdził też, wbrew

nauce Platona o trzech ludzkich duszach, iż człowiek posiada

tylko jedną, żyjącą we krwi, która jest nosicielem sił — esen-

cję życia. Za przyczynę choroby uważał rozprzężenie między

ciałem a duszą. Galen w swej terapii używał wiele leków

pochodzenia roślinnego w postaci nalewek, wyciągów i od-

warów. Metody ich stosowania i terminologia łacińska zacho-

wały się w farmakologii do dnia dzisiejszego, a w świecie le-

karskim znane są preparaty galenowe — klasyczne leki ro-

ślinne.

Galen był — po Hipokratesie — ostatnim wielkim przed-

stawicielem okresu wspaniałego rozkwitu medycyny w Euro-

pie. Wraz z jego śmiercią na przełomie III wieku naszej ery,

nauki jego poszły w zapomnienie.

2. OD Ś REDNIOWIECZA PO NOWOZYTNOSC

Okres wczesnego średniowiecza charakteryzował się „za-

stojem" w zakresie wiedzy medycznej z powodu przekształca-

nia się systemów politycznych i gospodarczych. Wraz z na-

staniem epoki feudalnej i rozkładem niewolnictwa nastąpił

upadek produkcji rolnej, rzemieślniczej, handlu i znaczny za-

Jan Schulz i Edyta Uberhuber - Leki z bozej apteki.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: