1. Pojecie systemu i jego podstawowe właściwości.
System to skomplikowany układ strukturalny złożony ze wzajemnie powiązanych jednostek składowych. To zatem zespół różnych elementów wzajemnie ze sobą powiązanych oraz na siebie oddziałujących stanowiący całość pod pewnym względem.
Podstawowe właściwości systemu:
1. Zasada spoistości systemu – scalenie systemu w jedność. Nieustanny proces tworzenia całości z treści. Zespolenie w sposób harmonijny elementów systemu.
2. Zasada progresywnej segregacji – w miarę upływu czasu – zmiana charakteru wzajemnego oddziaływania między elementami systemu.
3. Zasada centralizacji – proces wyodrębniania się w systemie bardziej znaczących (dominujących) elementów na każdym poziomie organizacji systemu.
4. Zasada strukturalizacji i hierarchicznego porządku – proces tworzenia się poszczególnych elementów w obrębie systemu podsystemów.
5. Zasada ekwifinalności – osiąganie stanów finalnych różnymi sposobami niezależnie od warunków początkowych.
6. Zasada ekwipotencjalności – osiąganie różnego stanu końcowego pomimo podobnych warunków początkowych.
7. Zasada cyrkularności – elementy systemu wzajemnie na siebie wpływają w sposób cyrkularny, a nie linearny.
2. Rodzina jako system (definicja) + cechy systemu rodzinnego.
Rodzina jako system to złożona struktura składająca się ze wzajemnie od siebie zależnych osób i grup, które dzielą historię, przeżywają jakiś stopień emocjonalnej więzi, wprowadzają strategie interakcji potrzebne poszczególnym członkom rodziny i grupie jako całości.
Strukturalne właściwości rodziny:
1. Całościowe (zasada stałości) – członkowie rodziny stanowią kompleksową całość. Istnieje tu wyjątkowość każdej rodziny, może być rozumiana przez znajomość reguł interakcji, które budują system.
2. Organizacyjna złożoność – w rodzinie są podsystemy:
* Małżeński – uczy natury intymnych relacji, dostarcza wzorców wymiany uczuć między kobietą, a mężczyzną.
* Rodzicielski – socjalizacja, wychowanie, wspomaganie.
* Rodzeństwa – uczy wzorów współpracy, negocjacji, konkurencji, otwartości.
3. Współzależność – osoby i podsystemy są wzajemnie zależne i wzajemnie na siebie wpływają.
Np. potrzeba autonomii rosnących dzieci wymusza zmianę interakcji w podsystemie rodzicielskim i małżeńskim.
Choroba w rodzinie – zmienia strukturę i system interakcji w rodzinie.
3. Pojęcie stresu i potencjalne źródła stresu w rodzinie oraz style radzenia sobie ze stresem w rodzinie.
Stres to określona relacja między osobą a otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi. (Lazarus)
To stan na który składają się silne, negatywne emocje: strach, lęk, wrogość i inne stany emocjonalne oraz towarzyszące im zmiany fizjologiczne i biochemiczne przekraczające normalny, bazalny poziom aktywacji, pobudzenia (Strelau)
Potencjalne źródła stresu w rodzinie:
- Określony harmonogram zmian (okresów) w cyklu rodziny,
- Wydarzenia życiowe, losowe,
- Konflikt małżeński, podział ról
- „wydolność” wychowawcza rodziców,
- „niewolniczość” roli – poczucie przywiązania do roli,
- Dystres emocjonalny generowany w środowisku spoza rodziny, głównie w miejscu pracy
- Rozłąka partnerów,
- Zagrożenie bezrobociem.
Pionowe stresory: wzorce rodzinne, mity, sekrety, dziedzictwo.
Poziome stresory: rozwojowe - zmiany w cyklu życia, nieprzewidywalne – nagła śmierć, przewlekła choroba, wypadek.
Style stosowane w sytuacjach stresu:
1. Styl skoncentrowany na zadaniu → osoby w sytuacjach trudnych podejmują wysiłki zmierzające do rozwiązania problemu poprzez poznawcze przekształcanie lub próby zmiany sytuacji.
2. Styl skoncentrowany na emocjach → osoby w sytuacjach trudnych wykazują tendencję do koncentracji na sobie i własnych przeżyciach emocjonalnych tj. złości, poczucie winy, napięcie. Osoby takie mają tendencję do myślenia życzeniowego i fantazjowania. Działania takie mają na celu zmniejszanie napięcia emocjonalnego związanego z doświadczoną sytuacją trudną.
3. Styl skoncentrowany na unikaniu → osoby w sytuacjach trudnych wykazują tendencję do wystrzegania się myślenia, przeżywania i doświadczania tych sytuacji. Osoby takie mogą angażowania się w czynności uboczne np. oglądaniu tv, poszukiwanie towarzystwa innych.
4. Model Bowena. * Procesy różnicowania dotyczą kierowania procesami kształtowania się tożsamości, regulacją granic i zarządzaniem emocjonalnym klimatem systemu rodzinnego.
* Pojęcie różnicowania odniesione bezpośrednio do jednostek dotyczy zdolności członków rodziny do wyrażania swojej własnej indywidualności oraz działania autonomicznego przy jednoczesnym zachowaniu więzi emocjonalnych z innymi.
* Wg Bowena wszystkie rodziny można zróżnicować wzdłuż kontinuum, od dobrze zróżnicowanej na jednym krańcu do słabo zróżnicowanej na drugim krańcu.
Rodziny z wysoką tolerancją dla indywidualności pozwalają członkom rodziny działać w dużym stopniu niezależnie i autonomicznie.
Strategie używane do kierowania emocjonalnym klimatem przyczyniają się do doświadczania bliskości, integracji i spójności.
5. Rodzina generacyjna a wybór partnera w aspekcie kształtowania się indywiduacji.
- doświadczenia rodziny generacyjnej pomagają kształtować wartości i oczekiwanie, które wnosimy do naszych związków, o znaczy doświadczenia rodziny kształtują fundament dla naszego CL
- nasza rozwojowa historia, poziom i sposób osiągania indywiduacji od generacyjnej rodziny wpływa na to, kto dla nas jest atrakcyjny oraz na naszą gotowość do brania odpowiedzialności za rozwój intymnego związku.
- doświadczenia naszego uspołeczniania w rodzinie generacyjnej jak również w bardziej obszernej kulturze, dotyczą naszych oczekiwań tego jak powinna być żona/ mąż.
Indywiduacjia A Wybór Partnera
-nieobecność w jednostce dojrzałego poczucia tożsamości to jednocześnie brak pełnej zdolności do nawiązywania bliskości
-znajdując partnera z „wymarzoną rodziną” mogą dokonać fuzji z nią
Proces indywiduacji (praktycznie trwa przez całe życie) → postępujące zmiany w możliwościach jednostki do brania osobistej odpowiedzialności za bieg swojego życia od początku adolesencji.
Wskaźniki indywiduacji:
1. Stopień emocjonalnej zależności – nadmierna potrzeba aprobaty, bliskości i emocjonalnego wsparcia.
2. Stopień emocjonalnej reaktywności w relacji do rodziny – stopień konfliktowych uczuć obejmujących poczucie winy, niepokój, nieufność, urazy i gniew skierowany do rodziców.
Proces indywiduacji kreuje:
1. Koherentną tożsamość (dojrzałą)
2. Zdolność do nawiązywania bliskich relacji.
6. Ewolucyjne podejście do selekcji partnerskiej, krytyka.
Ewolucyjna psychologia oparta na teorii Darwina o naturalnej i płciowej selekcji zakłada, że wrodzone psychiczno- fizyczne mechanizmy zakorzenione w ludziach, w decydujący sposób wpływają na wybory partnerów. Ludzie z reguły szukają partnerów, którzy posiadają cechy, które zapewnią im sukces rozrodczy, a potomstwu przetrwanie. Kobiety kładą większy nacisk na wychowanie potomstwa, dlatego muszą być bardzo rozważne przy wyborze partnera. Mężczyźni przywiązują mniejszą wagę do wybory partnerki na krótki okres, ale w przypadku potencjalnej żony ich wybór jest zbliżony do kobiecego. Kobiety coraz bardziej cenią status ekonomiczny mężczyzny. Natomiast odnośnie preferencji małżeńskich mężczyźni mają w sobie ewolucyjne zmiany psychologiczne; mechanizmy, które predystynują ich do angażowania się w większą liczbę krótkich związków partnerskich. W poszukiwaniu płodnego i zdrowego genetycznie partnera, mężczyźni bardziej cenią zdrowie, urodę i młodość swoich partnerek.
KŁUSOWNICTWO
* Związek krótkotrwały oparty na relacjach seksualnych, jednorazowy ,,skok w bok”, osoba odbita wraca do związku.
* Związek długotrwały.
* Kłusownictwo jako odbijanie partnera.
Kłusownictwo nie musi być świadome – może być wynikiem podświadomych wytworzonych w procesie ewolucji popędów. Kłusownictwo oprócz korzyści związanych z sukcesem reprodukcyjnym niesie również zagrożenia nieraz kosztowne i ryzykowne dla kłusownika. Konsekwencje odbijania zależą od kontekstu czasowego i płci kłusownika.
Koszty:
- choroby przenoszone droga płciową,
- zła reputacja,
- odwet ze strony partnera/ partnerki,
- zaniedbanie swojego partnera,
- rewanż żony w formie zdrady lub rozwodu.
Mężczyźni zwykle kłusują, gdy zyski przeważają nad kosztami.
Skoro jednak mężczyźni mają zapotrzebowanie na przelotne związki z wieloma kobietami to taktowe muszą być w gotowości. Aby kobieta poddała się kłusownikowi musi też mieć określone korzyści wynikające z nawiązania krótkotrwałych związków.
Krytyka tej teorii ewolucyjnej:
→ większość badań dotyczyła osób samotnych (studentów),
→ większość badaczy uważa, że preferencje partnerskie są instynktowne i nie opierają się na statusie związku, dlatego status małżeński nie jest brany pod uwagę w badaniach.
→ ewolucyjni badacze pytali badanych o cechy, które cenią w potencjalnych partnerach, zapominając o rzeczywistej roli tych cech przy selekcji partnerskiej,
→ udowodniono, że demograficzne, ekonomiczne czy społeczne trendy mają duży wpływ na zmiany preferencji partnerskich, na przestrzeni 50 lat badań, a podejście ewolucyjne ,,zapomina” o tym,
→ większość ewolucyjnych badań kładła nacisk na różnice płciowe, grupowe, zapominając o różnicach indywidualnych, które często są najistotniejsze (w świetle innych teorii).
7. Teoria targów małżeńskich - podstawowe prawidłowości.
Opierają się na zasadzie bliskości, polegającej na niedużej odległości geograficznej oraz czasowej.
Na przestrzeni tych targów, osoby ,,wymieniają się informacjami” w poszukiwaniu partnerów.
Zadaniem targów małżeńskich jest ustalenie dostępności partnerów, wiąże się to z prawdopodobieństwem zawierania związków małżeńskich.
Fazy:
1. Poszukiwanie informacji na temat potencjalnych partnerów.
2. Dokonanie oceny odnośnie dopasowania do potencjalnego partnera.
3. ,,Oddziaływanie” na partnera w celu podjęcia decyzji: czy go odrzucić czy zaakceptować.
Na rynku ekonomicznym można otrzymać towar i obsługę na jakie pozwalają ludziom środki finansowe.
Podobnie na rynku małżeńskim poszukiwanie pożądanych partnerów jest zgodnie z możliwościami jakie jednostka sama może zaoferować. To co osoby na rynku małżeńskim próbują zmaksymalizować (dla siebie) to cechy, które będą posiadali ich potencjalni partnerzy życiowi. Wygląd zewnętrzny, status ekonomiczny, pochodzenie, wykształcenie, charakter, osobowość, umiejętność współżycia i szereg innych atrybutów.
Nawet te osoby, które osiągają niski poziom atrakcyjności są w stanie osiągnąć dość wysoką specyficzną atrakcyjność dla niektórych potencjalnych partnerów.
Przy idealnie funkcjonującym rynku większość ludzi powinna pozyskać partnerów, których osobista atrakcyjność jest przynajmniej trochę wyższa niż ich własny ogólny stopień atrakcyjności małżeńskiej. Najtrwalszymi i najbardziej udanymi małżeństwami są takie związki w których małżonkowie są dla siebie atrakcyjni niż dla innych osób przeciwnej płci. Odwrotnie te małżeństwa w których małżonkowie są bardziej atrakcyjni dla wielu innych osób niż dla siebie nawzajem – raczej nie osiągną sukcesu.
Warunkiem dobrze dopasowanego małżeństwa jest otrzymanie przez współmałżonków nawzajem od siebie tyle specyficznej atrakcyjności ile sami mogą zaoferować (teoria wymiany i równości).
Rzeczywista atrakcyjność małżeńska wskazuje na to jak atrakcyjny może być naprawdę małżonek.
Pozorna atrakcyjność małżeńska wskazuje na to jakim wydaje się on czy ona być (a podstawie niekompletnej wiedzy).
Decyzja o zawarciu związku małżeńskiego jest często podejmowana na podstawie pozornej atrakcyjności małżeńskiej. Prawdziwą atrakcyjność można ocenić dokładnie dopiero po zawarciu związku.
Warunki sprzyjające optymalnemu dopasowaniu współmałżonków:
1. Możliwość poznania dużej liczby różnorodnych, potencjalnych kandydatów na współmałżonków.
2. Wystarczające ich poznanie.
3. Głębsza ocena ich atrakcyjności.
8. Kohabitacja. Czynniki sprzyjające kohabitacji.
Związek kohabitacyjny tworzą dwie osoby płci przeciwnej i wspólnie zamieszkujące przez dłuższy czas, prowadzące wspólne gospodarstwo domowe i utrzymujące stosunki seksualne.
Czynniki sprzyjające kohabitacji:
1. Socjokulturowe:
* Odwrót od tradycji i obyczajów.
* Małżeństwo – przestarzała forma współżycia.
* Media: kreują niezależny tryb życia, propagują seksualne wizerunki, przyzwolenie na zmienność partnerów.
* Oddzielenie życia seksualnego od funkcji prokreacji i małżeństwa.
* Kontrola narodzin dziecka.
* Postępująca emancypacja kobiet – nowe rozumienie społecznego znaczenia kobiet (doskonalenie się,
uniwersalność, postęp w wykształceniu, wzrost niezależności, autonomii).
* Maleje znaczenie rytuałów związanych z zaręczynami, zawieraniem małżeństwa.
* Praca:
- orientacja na karierę zawodową, praca jako wartość konkuruje z życiem rodzinnym,
- brak pracy – odraczanie decyzji o małżeństwie i planowaniu rodzicielstwa.
* Demokracje europejskie nie chronią instytucji małżeństwa i rodziny w wystarczającym stopniu, nie
stwarzają warunków do jej rozwoju.
* Liberalizacja poglądów odnośnie seksu i partnerstwa, co nie sprzyja stabilizacji związków.
* Wczesny wiek inicjacji seksualnej, ponad 80% młodzieży współżyje przed osiągnięciem pełnoletności.
2. Podmiotowe:
* Kobiety zorientowane na karierę zawodową częściej wybierają kohabitację.
* Mężczyźni zorientowani na karierę zawodową bardziej dążą do małżeństwa – liczą na otrzymywanie
wsparcia.
* Kohabitujące kobiety są bardziej niekonwencjonalne w zachowaniach seksualnych w podziale ról ze
względu na płeć. ,,efekt symetrii płci”.
* Popularny staje się wizerunek nie żony- matki, ale kobiety ,,super women”. Związane jest to z
zacieraniem się różnic płciowych w zakresie płci społecznej (gerider).
* Dla mężczyzn istotny jest stosunek do czasu wolnego (szczególnie młodych) – małżeństwo redukuje
czas wolny, nadmiar obowiązków domowych, porzucenie przyzwyczajeń.
* Kohabitujący są bardziej zainteresowani niezależnością, wykazują wyższą asertywność i mniejszą
wrażliwość, niższą zdolność komunikowania się i nawiązywania intymnych relacji.
9. Porównaj związki kohabitujące z małżeńskimi. Porównaj związki małżeńskie z doświadczeniami konkubenckimi z tymi bez takiego doświadczenia.
Porównanie związków małżeńskich (jakość, stabilność):
1. mających dłuższe ,,doświadczenie kohabitacyjne” (tylko jeden związek na 10 jest długoterminowy, dłuższy czas kohabitacji zmniejsza prawdopodobieństwo ślubu),
2. nie mających takowego doświadczenia.
Konkubinat przedmałżeński powodował większe ryzyko rozwodu nawet biorąc pod uwagę posiadanie małżeństwa. Bycie w wielu wolnych związkach przed ślubem jest zasadniczym powodem niestabilności małżeństw. Osoby żyjące w wolnych związkach przedmałżeńskich wykazywały mniejsze zaangażowanie do swojego małżeństwa i większą skłonność do rozwodów w przypadku kumulowania się problemów.
WAŻNE!
Staż bycia w związku kohabitacyjnym i małżeńskim sumuje się, stąd partnerzy szybciej wkraczają w fazę kryzysu małżeńskiego, doświadczają więcej konfliktów niż małżonkowie, którzy nie mieszkali razem przed ślubem. W czasie kohabitacji obniża się wartość partnera bo potencjalnie może być zmieniony.
Małżeństwa gdzie jeden partner kohabilitował mają 50% większe prawdopodobieństwo rozwodu. Szczególnie takie jest to zagrożenie, gdzie partner (rzy) kohabilitowali z wieloma partnerami ,,seryjnii kohabitanci” (zbyt duży liberalizm, indywidualizm i małe zaangażowanie w pracę nad związkiem).
Osoby żyjące w ,,konkubinacie przedmałżeńskim” mają mniej tradycyjne poglądy odnośnie małżeństwa są mniej skłonni do poświęceń na rzecz wspólnoty małżeńskiej.
Doświadczenia z wolnego związku istotnie zmieniają nastawienie do rozwodu – zwiększają postawę anty tradycyjną.
Generalny wniosek:
Wolny związek przed małżeństwem stwarza zagrożenie dla jego stabilności. Nawet jeśli konkubinat ją zwiększa, dając możliwość lepszego poznania partnera to ta przewaga równoważy się przez zmiany w zaangażowaniu jakie ,,wymusza: związek małżeński.
Porównanie związków małżeńskich ze związkami kohabitacyjnymi (w aspekcie jakości, stabilności):
* Kohabitujący inwestują w siebie.
* Małżonkowie z związek – rodzinę, nie licząc kosztów.
* Małżeństwa są bardziej tolerancyjne na różnice w wykształceniu partnerów – nie wpływa ona negatywnie
na związek.
* W związkach kohabitacyjnych ,,paradoksykalny efekt niższych dochodów”.
W nieformalnych głównie egocentryczna orientacja (nastawienie na własny interes) stąd akcentowana jest
konkurencja w zdobywaniu zasobów finansowych.
* Brak równowagi w dochodach partnerów destabilizuje związki nieformalne natomiast nie wpływa
negatywnie na związki małżeńskie.
* Dzieci ze związków formalnych wychowują się w lepszych warunkach niż te związków kohabitacyjnych.
* W związkach partnerskich z uwagi na niższą współzależność niż w małżeńskich mężczyźni otrzymują
niższe wsparcie od swoich partnerek.
* Kobiety ze związków małżeńskich mają wyższe poczucie bezpieczeństwa w porównaniu z kobietami ze
związków kohabitacyjnych.
* Im dłuższy staż tym słabsze zadowolenie ze związku partnerskiego.
Tendencja ta jest niewidoczna w związkach małżeńskich.
* Terytorium:
Terytorialność wpływa na bliskość relacji, kohabitujący częściej skłaniają się do rozdzielności terytorium
...
whajduk91