PRAWO ADMINISTRACYJNE - WYKŁADY
Administracja – słowo wywodzi się z łac. od administro – wykonywać, zarządzać, służyć.
To prawo ma początek w prawie rzymskim, bo cesarstwo rozwinęło administrację, a to wymagało uregulowań.
Prawo administracyjne – należy do pr. publicznego i charakteryzując je Ulpian mówił, że pr. publiczne to to prawo, którego normy służą realizacji dobra publicznego
Administrację charakteryzuje się poprzez odesłanie do pojęcia interesu publicznego.
Słowo „Administracja” Może być rozumiane jako pewne działanie lub jako pewna wyodrębniona struktura organizacyjna o szczególnych cechach i formach działania.
Pierwsze podręczniki z adm. to koniec XIX w.
Instytucje pr. adm. powstawały dopiero w XIX w., a związane to było z samym…
m.in. ograniczeniem władzy absolutnej i przechodzeniem stopniowym kompetencji w ręce administracji
W prawie administracyjnym brak części ogólnej, część działów jest skodyfikowana, np. postępowanie, ochrona podatkowa .
Jako całość pr. adm. nie ma części ogólnej.
Pojęcie administracja jest bardzo pojemne.
Definicja Wielkiej reszty nawiązuje do zasady trójpodziału władzy.
„Administracja należy do sfery władzy wykonawczej, która działa na podstawie i w granicach ustaw i pod kontrolą sądów. Zadaniem administracji jest wykonywanie ustaw, określa się ją jako sługę ustroju. Mówi się też, że jej aparat służy wykonywaniu władzy politycznej
Prawo administracyjne ulega często zmian, ma charakter polityczny. – prawo, na którego kształt rzutuje władza polityczna
W stosunku do władzy wykonawczej nie obowiązuje zasada, że wszystko co nie jest zabronione jest dozwolone. Aby działać administracja musi mieć wyraźną podstawę prawną.
Do definiowania administracji. można podchodzić biorąc pod uwagę aspekt podmiotowy. Zwraca się tu uwagę na to kto wykonuje zadania przypisane administracji.,- administracja. to pewne wyodrębnione struktury organizacyjne bądź też zespoły osób lub osoby zorganizowane w celu wykonywania zadań administracji.
Ujęcie przedmiotowe sprowadza się do wskazywania przedmiotu działania administracji., z tego punktu administrację. określa się jako bezpośrednio praktyczną realizację zadań państwa czy jako działalność organizatorską i wykonawczą. W tym 2-gim przypadku podkreśla się twórczy i inicjatorski charakter. działań administracji nakierowanych ku przyszłości.
Administracja. wykonuje zadania państwa, ale musi i kształtować przyszłość. Musi sama podejmować działania związane z wykonywaniem ustaw.
Czasami definiuje. się administrację. przez zadania, jakie wykonuje się. Mówi się o administracji. celnej, ochrony dróg.
– „ – środowiska, szkolną, zdrowotną itd.
Nie używa się tej definicji, bo zakres działań administracji. się zmienia.
Zakres regulacji jest zmienny; pewne działania wyłączone z regulacji adm.
Definicja. administracji – najczęściej buduje się definicję. mieszaną, która łączy definicję. podmiotową i definicję przedmiotową
1) „Administracja .to zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizacyjnych i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego prowadzony przez różne podmioty, organy i instytucje na podstawie ustaw i w określonych przez nie formach”.
Akcent przed.
A. – podmiotowy ¯
2) Administracja. – to system złożony z ludzi, zorganizowanych w celu stałej, systematycznej, skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego jako komisji publicznej, polegającej gł. na bieżącym wykonywaniu ustaw, system ten wyposażony jest we władztwo państwowe i środki materialno-techniczne.
Cechy administracji:
1) administracja działa w imieniu i na rachunek państwa, bądź w imieniu i na rachunek innego podmiotu władzy publicznej., któremu państwo przekazało część swoich zadań (samorząd terytorialny, a w pewnym zakresie sam. zawodowe)
2) w celu wykonywania jej zadań przyznano jej prawo do stosowania władztwa państwowego. Korzystanie z tego władztwa wyraża się w tym, że administracja. może jednostronnie w sposób autorytatywny dokonywać konkretyzacji prawa i takie jej działanie jest zabezpieczone możliwością użycia przymusu państwowego.
3) Funkcja władcza – administracja. podejmuje różne zadania, ale f. władcza pozostaje charakterystyczna. dla administracji , możliwość użycia przymusu państwowego dla wykonania zadań administracji.
4) Działanie w interesie publicznym. – administracja powinna kierować interesem społecznym i słusznym interesem obywateli przy załatwianiu swoich spraw.
5) Polityczny charakter. administracji – i gdy rząd upada to odchodzi rząd, ministrowie, sekretarz i podsekretarz oraz wojewoda (ale jego dymisji można nie przyjąć).
6) Działanie na podstawie ustaw i w ich granicach i w celu ich wykonania.
Prawa stanowionego jest dużo np. pr.awo gminy łódzkiej jest w „Dzienniku Urzędowym Wojewódzkim i na Piotrkowskiej 104 w bramie na tablicy ogłoszeń.
7) jej aktywność nakierowana jest ku przyszłości
8) działa w sposób ciągły i stabilny
9) opiera się z reguły na zawodowym aparacie urzędniczym
Administracja na podstawie ustaw staje się wyłącznym gospodarzem określonej sfery spraw, tylko ona jest władna wykonywać przypisane jej zadania, przy czym do załatwienia określ. spraw właściwy jest tylko 1 konkretny. organ administracyjny: rzeczowo, miejscowo i instancyjnie.
Do cech zalicza się także:
· szczególny sposób jej zorganizowania. Struktury organizacyjne administracji., w tym jej organu są określane ustawowo. Struktury administracji rządowej opierane są na zasadzie hierarchicznego podporządkowania i na podobnych zasadach, np. struktura organizacyjna Urzędu Skarbowego w 1 mieście odpowiada strukturze w innym. Samorząd terytorialny ma większy zakres samodzielności organizacyjnej, ale i w jego przypadku ustawy dość szczegółowo określają organy samorządu i tryb ich działania. To zapewnia jednolitość organizacyjną administracji. publicznej
· administracja działa nieodpłatnie, jej świadczenia nie mają charakteru odpłatnego , w rzeczywistości większość świadczeń administracyjnych. wiąże się z odpłatnością pełną lub częściową. Do tego pojawiają się formy organizacyjne administracji publicznej w postaci agencji, które nastawione są na osiąganie zysków. Zaliczano w XIX i XX w. do podstawowych cech administracji, że nie dąży ona do osiągania zysków, to powoli przestaje obowiązywać, np. pomoc społeczna. – administracja znajduje środki i nimi dysponuje, np. utrzymanie parków i dróg. Adm. wykonuje. działania związane z zaspokojeniem podstawowych potrzeb społ. – to wiąże się z nakładem kosztów. Jest bardzo dużo usług, które administracja musi opłacać, aby organizm mógł funkcjonować.
· Z zasady jawności działania administracji publicznej wynika wymóg przejrzystości działań, co wynika z relacji administracji z polityką. Jest ona sługą władzy. politycznej w państwie
.: Pojęcie administracji Publicznej
Pojęcie zbiorcze, które obejmuje Dwie zasadnicze administracje.:
1) adm. państwową, w tym rządową,
2) adm. samorządową.
1) – znaczenie ma administracja rządowa, która zawsze ma charakter państwowy, ale nie każda administracja państwowa ma charakter administracji rządowej, np. Kancelaria Sejmu i Senatu – administracja państwowa, ale nie rządowa; trzon administracji państwowej stanowi administracja rządowa.
2) – wykonywana głównie przez samorząd terytorialny, może być też wykonywana. przez inne rodzaje samorządów, głównie samorządy zawodowe, np. samorząd adwokacki – wykonuje funkcje administracji publicznej powierzone im ustawowo, państwo dopuszcza ich do wykonywania zawodu, jest to funkcja administracji publicznej, która jest przekazana na rzecz samorządów zawodowych. Gdyby tych samorządów nie było, to ich zadania wykonywałoby państwo. Sektor administracji samorządowej charakteryzuje się tym, że administracje te wykonują odrębne od państwa podmioty władzy publicznej , które działają samodzielnie i we własnym imieniu.
Administracja państwowa, w tym rządowa, działa zawsze w imieniu i na rachunek państwa. Odpowiedzialność za działanie administracji państwowej ponosi Skarb Państwa. Administracja samorządowa sama odpowiada za zobowiązania.
Pojęcie administracji publicznej jest pojęciem prawnym, używanym w aktach prawnych (w przepisach prawa) + adm. rządowej + adm. samorządowej.
W ramach administracji samorządowej wyróżniamy:
1) administrację lokalną
2) regionalną – administrację wykonywana przez samorząd gminny i powiatowy, np. samorząd województwa.
Administracja państwowa :
· centralna - obszar działania obejmuje cały kraj i która stanowi najwyższe ogniwo tej adm.
· terenowa – administracja wykonywana w terenie przez organy administracji rządowej, działające na szczeblu powiatowym i wojewódzkim i w ramach specjalnych podziałów terytorialnych (np. okręgi górnicze, wojskowe).
Administracja związana z wykonywaniem poszczególnych rodzajów zadań, np.: administracja celna, skarbowa, szkolna, adm. szkół wyższych, adm. ochrony zdrowia, kultury itd.
W doktrynie wyróżniano 5 podstawowych sfer działania administracji:
· adm. spraw wojskowych (administracja. obrony)
· adm. sprawiedliwości
· adm. skarbowa (finansowa)
· adm. spraw wewnętrznych. – do której zaliczono wszystkie pozostałe rodzaje spraw i ją uważa się za jądro administracji.
Podział na:
1) administrację władczą
2) administrację niewładczą, czyli świadczącą – to pojęcie wprowadzone w latach 30. XX w. w nauce niemieckiej, dla oznaczenia zadań, które wiążą się z zaspokajaniem podstawowych potrzeb społecznych, np. opieka zdrowotna, pomoc społeczna, utrzymywanie dróg;
1) – ma władztwo państwa, w stosunku do jednostek może rozstrzygać o jej sprawach i egzekwować od niej prawa. Są to sfery związane z przymusem; określana jest jako „imperium”, a świadczący jako „gestia”.
Z administracją władczą wiąże się funkcja ochrony porządku, bezpieczeństwa społecznego, określana jako policja administracyjna i funkcja reglamentacyjna à związana z sytuacją, gdy administracja reglamentuje dostęp do określonych dóbr czy świadczeń, bądź dlatego, że jest ich zbyt mało, by wystarczyło dla wszystkich, bądź z uwagi na interes publiczny, np. reglamentacja żywności, możliwość budowy określonych obiektów. Funkcję reglamentacyjną można określić jako wydawanie i wykonywanie aktów administracyjnych. Te akty to podstawowa, klasyczna, władcza forma działania administracji publicznej . Przez policję adm., rozumie się wszelkie działania prawne, nakierowane na zapewnienie porządku społecznego. Jest to najstarsza funkcja administracji. Te działania podejmowane w interesie publicznym, wykonywane. są przez specjalne korpusy administracyjne (są to korpusy zorganizowane na wzór wojskowy, ale nie zawsze). W ramach policji administracyjnej możemy wyróżniać też takie, które nie są związane z tworzeniem specjalnych formacji, np. policja budowlana (nadzór budowlany), policja sanitarna (to działanie podejmowane przez administrację w przypadkach zagrożeń epidemią).
Wcześniej utożsamiano policję administracyjną ze sferą adm. spraw wewnętrznych. Działania administracji w celu ochrony porządku, bezpieczeństwa. – są podejmowane w imię ochrony interesu publicznego. Państwo. było sprowadzane do roli stróża nocnego – ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Funkcja administracji władczej:
reglam.?? i policji administracyjnej są szczegółowo regulowane. przez prawo. Funkcja w zakresie administracji władczej związane. z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb społeczeństwa. są słabiej regulowane przez prawo. Przy funkcji reglamentacyjnej? musi być określony tryb wydania aktu. Administracja posługuje się nakazami, zakazami w imię dobra wspólnego. W doktrynie państw zach. używa się pojęcia służba publiczna – dla określenia funkcji administracji. Ma to podkreślać służebny charakter administracji, związany z obowiązkiem. zaspokajania zbiorowych potrzeb społeczeństwa.
Pojęcie służby publicznej – administracje stawia się na innej pozycji – administracja ma służyć jednostce, przez wykonywanie szeregu zadań na jej rzecz.
Europeizacja prawa krajowego, tworzenie europejskiego prawa administracyjnego. Tworzy się europejską przestrzeń adm., podobne organy działają na podobnych zasadach. Ta przestrzeń zwiększa swój zakres, mimo że Unia nie wnika w to, jakie struktury mają być tworzone w państwie. Trzeba tworzyć takie struktury, które będą w stanie funkcjonować na podst. dyrektyw czy rozporządzeń.
Ma znaczenie , gdy chcemy ustalić, jaka forma ochrony naruszonych praw i wolności nam przysługuje, gdy chcemy skorzystać z drogi sądowej przed organami administracyjnymi. Przepisy ustaw samorządowych oraz ustaw o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przewidują możliwość zaskarżania uchwał organów samorządu w sprawach z zakresu administracji publicznej. To samo dotyczy możliwości zaskarżania przepisów prawa stanowionych przez organy terenowe administracji rządowej.
Ustalono pewne reguły. Są kwestie, które pojawiają się:
Czy dana sprawa jest z zakresu prawa administracyjnego
Jeżeli organ działa w formie władczej, to zawsze uchwała taka jest w sprawie. z zakresu administracji publicznej Jeśli sprawa należy do właściwości organu administracyjnego i poprzedza działania cywilno-prawne, to jest to sprawa. z zakresu administracji
Pojęcie sprawy z zakresu adm. to pojęcie prawne, które decyduje, czy możemy skorzystać z ochrony sądowej i czy będzie to sąd administracyjny
Prawo administracyjne łączą powiązania z innymi gałęziami prawa Jest to prawo publiczne – „jako działające w interesie publicznym” Granice między prawem publicznym a prywatnym nie są określone. Istnieje pogranicze, które zagospodarowuje się w różny sposób; że jest to prawo publiczne lub prawo prywatne. Silne więzi łączą prawo administracyjne i pr. konstytucyjne, wynika to z prymatu konstytucji jako najwyższego prawa RP. Z faktu, że prawo administracyjne uszczegóławia większość norm konstytucyjnych. Prawo konstytucyjne jest określane jako prawo statyczne, a prawo administracyjne jako dynamiczne. Te normy przenikają się, wynikają jedne z drugich.
Np. wolność zrzeszeń – w konstytucji, pr. adm. zawiera normy o zgromadzeniach i stowarzyszeniach. Konstytucja tworzy zamknięty system źródeł prawa – które należą do norm prawa administracyjnego.
Powiązania z prawem karnym – naruszenie wielu przepisów. prawa administracyjnego pociąga za sobą sankcję karną. Prawo wykroczeń wiąże się z naruszeniami norm prawa adm. Normy pr. publicznego mają charakter ius cogens – norm bezpośrednio wiążące (normy pr. administracyjnego). Prawo administracyjne poza sankcjami karnymi wymierzanymi przez sądy powszechne w coraz większym stopniu zawiera normy przewidujące różnego rodzaju sankcje administracyjne za naruszenie norm tego prawa. Pr. adm. używa określeń zw. z opłatami – nakładane w związku z naruszeniem pewnych przepisów (np. opłata manipulacyjna), są to też sankcje typu opłaty, które mają charakter karny. Te kary orzeka się bez badania winy. Jeżeli jest naruszenie pr. – jest sankcja.
Podział między pr. administracyjnym a prawo cywilnym, przy zastosowaniu różnych kryteriów Najczęściej jest to podział wg interesu publicznego, normy ustanowione w interesie prywatnym to normy pr. cyw. To kryterium nie zawsze da się sprawdzić. W prawie adm. są normy działające w interesie prywatnym., a w prawie cywilnym – normy działające w interesie publicznej Administracja publiczna wchodząca w stosunki cyw.-pr. jest uprzywilejowana. Szuka się dalszych kryteriów – 20 parę próbowano sformułować kryterium majątkowe. Jeżeli normy regulują sprawy związane z interesem majątkowym – normy prawa cywilnego (pryw.), a jeśli nie, to są to normy prawa publicznego – szerokie rozumienie interesów majątkowych.
Administracja nie jest nastawiona na zysk, ale tworzone są agencje – nastawione na zysk. Ten podział czasem nie może być zastosowany. Mógł być stosowany na początku działania administracji
Kryterium władczości działania (władztwa przysługuje organom). Prawo publiczne we władczy sposób przesądza byt podmiotów z pr. adm., n. pr. cyw. nie mają cechy władczości (zgodne wyrażanie woli). W normach pr. cyw. nie ma władczości. Względność tego podziału może wynikać z przyjęcia nowych norm, zlikwidowano kolegium kompetencyjne przy NSA.
Prawo administracyjne.
Nie ma 1 definicji (jak administracja), te definicje różnią się między sobą, kładą inny nacisk na inne kwestie.
Definicja Wielkiej Reszty - prawo administracyjne to n., które pozostają po wyłączeniu norm regulujących działalność sądów i władzy ustawodawczej.
Definicja sądownictwa administracyjnego i postępowania to prawo adm. Te sądy są zrównane z sądami powszechnymi. Ta definicja nie jest do końca przydatna.
Prawo administracyjne– doktryna niemiecka (to pr., które reguluje sprawy? ustrojowe adm. publicznej, (organizuje administrację publiczną.), jej zadania i władcze formy ich realizacji.
Przez prawo administracyjne – rozumie się prawo, które reguluje stosunki prawne między władzą administracyjną a poszczególnymi jednostkami.
Mówi się też o prawie administracyjnym jako o prawie, które reguluje działalność państwa, a którego kontrola należy do jednostki. ß prof. Jaworski. Prawo cywilne reguluje działalność jednostek, a którego kontrola należy do państwa. Bez sądowej kontroli nie ma pr. administracyjnego. Kontrolę uruchamiają jednostki spoza adm.
Sąd administracyjny – kontroluje zgodność z prawem działania administracji. (akty wydawane przez administrację rządową, samorządową). Chroni się głównie jednostki. Prawo cywilne – jednostki zawierają umowy, reguluje działalność jednostek. Państwo spór rozstrzyga między jednostkami.
Prawo administracyjne – od XIX w., rozwój w XX w., pr. to tworzono z myśli ochrony jednostki. Gdy administracja – do Rewolucji Francuskiej (państwo to ja), godność człowieka wymaga podstaw prawnych do wkraczania w tę godność. Powstało w celu ochrony interesu jednostki w interesie publicznym. Prawo administracyjne bywa określane jako zbiór norm służących bezpośredniej realizacji bądź określonych wartości, w tym interesu publicznego i dobra wspólnego.
Prawo administracyjne próbuje się definiować tak jak administrację – poprzez wskazywanie na przedmiotowych regulacji. Prawo administracyjne to gałąź, która realizuje bezpośrednio, praktyczne wykonywanie zadań pań. w zakresie ochrony środowiska, pr. budowlanego itd.
Po II wojnie światowej wydawało się, że prawo administracyjne będzie zmniejszało swój zakres. Rozwój cywilizacyjny sprawiają, że pojawiały się nowe sfery działania administracji (ochrona wód, powietrza przed zanieczyszczeniem). Akt urodzenia jest sporządzany przez organy administracyjny, aż do chwili śmierci (sprawy związane z cmentarzami, banki krwi). Korzystanie z muzeów i bibliotek, działalność kulturalna, drogi, dostarczanie wody, energii itd.
W ramach prawa administracyjnego – wyróżnia się:
1) prawo ustrojowe – zawiera? normy dotyczące organizacji całego aparatu administracyjnego i powiązań wewnętrznych tego aparatu, jego zadań ogólnie określonych,
2) pr. materialne – to normy, których adresatem jest zarówno administracja, jak i jednostka i które dotyczą przedmiotu działania administracji,
3) prawo procesowe (proceduralne) – to normy, które regulują tryb postępowania organów adm. i innych podmiotów administrujących, a także sądów administracyjnych przy załatwianiu spraw indywidualnych.
WYKŁAD 4 – 29.10.2004
Prawo administracyjne to normy, które regulują:
1) tworzenie i struktury organizacyjne organów administracji i innych podmiotów administrujących, działających w celu realizacji interesu publicznego,
2) do prawa administracyjnego należą normy regulujące relacje między podmiotami administrującymi
3) są to normy, które regulują prawa i obowiązki podmiotów administrowanych, w tym poddanych pieczy i nadzorowi podmiotów administrujących.
Podmioty administrowane – w stosunku do których skierowane są działania administracji publiczne...
prawozaoczne