{950}{1028}WĘDRÓWKI Z BESTIAMI {1575}{1671}Niektóre stworzenia|potrafiš wyrażać emocje. {1675}{1796}Te wyjštkowe istoty|reagujš na mierć członka grupy {1800}{1896}w sposób, który dopiero|zostanie okrelony jako "smutek". {1900}{2041}Odeszła najstarsza samica,|w końcu przegrała walkę z malariš. {2075}{2146}Obok ciała, siedzi jej trzyletnie,|osierocone dziecko. {2150}{2271}Matka była najważniejszš|rzeczš w jego życiu i bez niej, {2275}{2396}przetrwanie w tym trudnym wiecie|stanie się prawie niemożliwe. {2400}{2502}N A S I P R A P R Z O D K O W I E {2650}{2721}ETIOPIA|3,2 miliona lat temu. {2725}{2821}Oto północny kraniec|Wielkiej Afrykańskiej Doliny - {2825}{2971}porażajšcy krajobraz powstały|przez obsunięcie się częci kontynentu. {2975}{3095}Tutaj znajduje się|kolebka ewolucji czołowieka. {3275}{3396}W cišgu kilku milionów lat jedna|mała rolinka zmieniła obraz wiata. {3400}{3556}Tam gdzie kiedy był las,|rozpocierajš się ogromne, trawiaste obszary. {3600}{3740}Wraz ze zmianš rolinnoci|pojawiły się nowe gatunki ssaków. {3800}{3896}Na pierwszy rzut oka mógłby sšdzić,|że jestemy w XXI wieku, {3900}{3971}jednak różnice sš znaczne. {3975}{4046}Duże koty sš odmianš|tygrysa szablozębnego, {4050}{4158}chociaż te, na razie,|majš małe szable. {4225}{4321}Deinotherium przypominajš słonie, {4325}{4396}lecz sš od nich trzy razy większe, {4400}{4535}majš też kły zakrzywione w dół,|by zdzierać korę z drzew. {4650}{4793}Jednak to na skraju lasu|żyje najbardziej niezwyłe stworzenie. {4825}{4896}Rozwinięty gatunek małpy, {4900}{4996}który wyranie posiada pierwsze,|typowo ludzkie cechy. {5000}{5096}To nie mózg odróżnia ich od innych gatunków,|czynišc bliższymi nam. {5100}{5221}Ma dopiero jednš trzeciš|objętoci mózgu człowieka. {5225}{5339}Nie jest to także skóra,|ta jest owłosiona. {5350}{5446}Jest to umiejętnoć|nieznana innym małpom. {5450}{5603}Co, co sprawi, że pewnego dnia|zostanš uznani za "brakujšce ogniwo". {5675}{5761}Te małpy chodzš pionowo. {5900}{5946}To sš Australopiteki. {5950}{6021}Gdyby cofnšł się o 200 tys.|pokoleń to zobaczyłby, {6025}{6071}że twoi krewni wyglšdajš podobnie. {6075}{6171}Żyjš w grupach o złożonych|społecznych strukturach, {6175}{6282}sš to bardzo upolitycznione zwierzęta. {6350}{6421}To jest Siwy,|najstarszy członek grupy. {6425}{6471}Ma 30 lat i jest|dominujšcym samcem, {6475}{6571}jednak tak długo|jak zechcš tego samice. {6575}{6646}Samice sš o jednš|trzeciš mniejsze samców, {6650}{6791}ale Siwy potrzebuje ich poparcia|jeli chce utrzymać pozycję. {6800}{6893}Niestety, już go nie dostaje. {7150}{7196}Po mierci dominujšcej samicy, {7200}{7296}jej rolę przejęła ta,|wrzaskliwa, zwana Gadułš, {7300}{7402}a ona nie jest|zwolenniczkš Siwego. {7500}{7646}Najniższš pozycję społecznš|zajmuje osierocony samiec - Niebieski. {7650}{7746}Ma trzy lata i jak dotšt|jego znaczenie nie ronie. {7750}{7870}Wraz ze zgonem matki|spadł na ostatnie miejsce. {7900}{7971}Tak naprawdę,|to cała grupa ma problemy. {7975}{8021}W ubiegłym roku|było ich dwanacioro. {8025}{8121}Na skutek malarii| zostało omioro. {8125}{8226}To zachwiało|ustalonym porzšdkiem. {8600}{8722}Hercules, młodszy|i większy samiec wyzwa Siwego. {8900}{8996}Walki sš mniej zaciekłe|niż u innych naczelnych. {9000}{9096}Na przykład od pawianów,|które majšc duże kły, gryzš się nawzajem. {9100}{9241}Australopiteki majš małe kły,|ich walki to przeważnie pokazy. {9500}{9655}Szary zdołał wskazać Herculesowi|jego miejsce - przynajmniej na razie. {9925}{9996}Wywodzimy się z Afryki|także dlatego, że to tutaj {10000}{10071}występowało idealne rodowisko|dla wyprostowanej małpy - {10075}{10164}mieszanina lasu i sawanny. {10325}{10371}W przeciwieństwie|do wielu innych istot, {10375}{10534}Australopitek czuje się swobodnie|na drzewach i otwartych przestrzeniach. {10575}{10646}Dzieli się wodš z Ancylotherium - {10650}{10746}starożytnym gatunkiem,|niegdy szeroko rozpowszechnionym, {10750}{10854}teraz występujšcym jedynie w Afryce. {10875}{11010}Na szczęcie ci rolinożercy|nie sš gronymi sšsiadami... {11025}{11096}czego nie można|powiedzieć o Deinotherium. {11100}{11221}To największe zwierzęta|w wiecie Australopiteka. {11225}{11341}Wysokie jak żyrafy,|ale ważšce 14 razy tyle. {11500}{11607}Należy unikać nawet|młodych osobników. {11900}{12044}W następnych tygodniach konflikt|między samcami odżywa na nowo. {12225}{12374}Niebieski siedzi z boku.|Nadal nie ma pomysłu jak się zintegrować. {12400}{12544}To nie jest odpowiedni|moment na konflikty i podziały w grupie. {12850}{12896}Te samce należš do większej,|sšsiedniej gromady. {12900}{13020}Rzucajš wyzwanie Siwemu,|chcš zajšć jego teren. {13300}{13371}Siwy odpowiada,|ale jego odział jest teraz za mały {13375}{13483}by odeprzeć atak|tylu dorosłych samców. {14625}{14754}Kiedy uciekajš,|Niebieskiemu grozi pozostanie w tyle. {14775}{14871}Nikt się na niego nie oglšda,|musi samodzielnie dojć do grupy. {14875}{14958}Bez niej nie przetrwa. {15324}{15370}Udało mu się, {15374}{15505}ale dla odziału,|sprawy potoczyły się znacznie gorzej. {15574}{15718}Zostali wyparci z terytorium,|które posiadali od wielu sezonów. {15774}{15899}Osiedlenie się na nowym|obszarze nie będzie łatwe. {17299}{17370}Dwónożny chód stanowi|sprawny sposób przemieszczania się. {17374}{17495}Umożliwia Australopitekom|sięgnięcie wzrokiem na dlaszš odległoć. {17499}{17570}Łatwiej zauważyć drapieżniki. {17574}{17726}Tutaj, na na odkrytym terenie,|muszš zachować szczególnš ostrożnoć. {17899}{18042}Grupa musi trzymać się razem,|co osiem par oczu, to nie jedna. {18424}{18495}Minęły już cztery dni|odkšd opucili las. {18499}{18620}Zostali wyparci na północ,|na mało znane tereny. {18624}{18749}Znużeni podróżš,|zbyt póno zaważyli Deinotherium. {19524}{19570}Nadeszło nieuniknione. {19574}{19670}Ciało tego samca wytwarza duże iloci|testosteronu, jest gotowy do godów. {19674}{19770}Niestety, to powoduje,|że jest niezwykle agresywny. {19774}{19870}W zamieszaniu,|młodzieniec oddzielił się od grupy. {19874}{20015}Teraz między nim a matkš|stoi 14 tonowy, rozgniewany olbrzym. {20199}{20270}Ten malec jest dzieckiem Gaduły. {20274}{20432}Jego desperackie krzyki powodujš,| że ta nie zważa na niebezpieczeństwo. {20474}{20626}Gaduła próbuje dotrzeć do dziecka,|zamiast tego musi szybko uciekać. {20924}{20970}Matka próbuje|odcišgnšć Deinotherium, {20974}{21100}ale młode robi najgorszš rzecz|- nadal jš przyzywa. {22149}{22278}O mały włos gromada| nie straciła następnego członka. {22524}{22570}Kilka dni póniej dotarli do miejsca, {22574}{22670}które wydaje się|mieć wszystko czego potrzebujš - {22674}{22811}drzewa aby się ukryć,|wodę i więcej owoców niż mogš zjeć. {22924}{23044}W pobliżu nie widać|też innych Australopiteków. {23149}{23270}Muszš jedynie podzielić się|owocami z Ancylotherium... {23274}{23402}które można jednak przepędzić,|o ile zna się sposób. {23574}{23723}Hercules nauczył się hałasować,|aby sprawiać groniejsze wrażenie. {24024}{24132}Szybko zaczynajš|poznawać nowš okolicę. {24174}{24295}Najmłodsi członkowie grupy|bawiš się pierwszy raz od kilku dni. {24299}{24420}Jednak niektóre rzeczy nie zmieniły się.|Niebieski nadal jest wyrzutkiem. {24424}{24564}Chociaż w stadzie sš młodsi|od niego, nawet oni go ignorujš. {24749}{24845}Wkrótce nadejsze mrok,|pora przygotować się na noc. {24849}{24945}Australopitki piš na drzewach,|tam jest bezpieczniej. {24949}{25074}Co noc budujš nowe gniazdo|zwiajšc naręcza gałęzi. {25099}{25220}Dawniej naczelne prowadziły|nocny tryb zycia, obecnie już tak nie jest. {25224}{25295}Niektóre rozwinęły widzenie w kolorze, {25299}{25370}pozwalajšce na wybieranie|soczystych lici i owoców. {25374}{25420}Jednak stało się to|kosztem widzenia w nocy, {25424}{25520}w ciemnoci widzš gorzej|od większoci zwierzšt. {25524}{25661}Dla tych małp, a w przyszłoci|i ludzi, noc jest porš snu. {25724}{25795}Niebawem Australopiteki|z przykroćiš odkryjš, {25799}{25945}że to miejsce nie jest takim rajem,|jak się pierwotnie wydawało. {26324}{26395}Czarnooka ukradła|jajo z gniazda strusia. {26399}{26564}Kolejnš korzyciš z pionowego chodu|jest umiejętnoć noszenia rzeczy w ruchu. {26799}{26895}Zanim zdołała dobrać się do jaja... {26899}{26971}ukradł je Siwy. {27624}{27720}Dinofelis to zabójca Australopiteków. {27724}{27820}Te koty sš za wolne|by dogonić szybkich rolinożerców, {27824}{27895}dlatego wyspecjalizowały się|w wolniejszej zdobyczy. {27899}{27970}Mogš jš łatwo zabić i szybko zjeć. {27974}{28020}Kolejni członkowie ludzkiej|rodziny przesuwajšc się {28024}{28095}w górę łańcucha pokarmowego,|stanš się najpotężniejszymi drapieżnikami, {28099}{28222}lecz w tej erze,|to nasi przodkowie sš zwierzynš. {28649}{28745}Po ataku grupa jest|milczšca i przygnębiona. {28749}{28820}mierć Czarnookiej pozostawiła pustkę. {28824}{28870}Dużo czasu spędzajš|na wzajemnym czyszczeniu, {28874}{28970}w ten sposób zawišzujš|nowie więzi i umacniajš starsze. {28974}{29045}To jest odpowiednik mowy. {29049}{29120}W końcu wydaje się, że grupa|i Niebieski zaczęli na siebie odziaływać, {29124}{29170}a on rozpoczyna|nawišzywanie pierwszych kontaktów. {29174}{29249}Oporzšdza Siwego. {29399}{29470}Dzięki przybyciu młodej samicy {29474}{29520}wzrosła przynajmniej|liczebnoć gromady. {29524}{29620}Samce pozostajš w jednej|grupie przez całe życie, {29624}{29750}natomiast samice,|jak dojrzejš, przechodš do nowej. {29774}{29845}To zapobiega krzyżowaniu wsobnemu. {29849}{29920}Dla niej ta zmiana jest trudna. {29924}{30070}Minie pewien czas zanim zostanie|zaakceptowana przez inne samice. {30074}{30145}Samce jednak okazujš|natychmiastowe zainteresowanie - {30149}{30242}stanowi nowš okazję do godów. {30249}{30370}Normalnie jedynie dominujšcy|samiec ma dostęp do kobiet, {3...
izebel