Jonathan Carroll Ale karuzela! Starcy winni stawa� si� odkrywcami Tu i teraz nic nie znacz� Nieruchomi, pod��a� musimy Ku odmiennym nasyceniom... Koniec jest moim pocz�tkiem. T. S. Elliot - "East Coker" Nie da si� ukry�, �e gdyby nazywa�a si� Codruta, Glenyus albo Heulwen, du�o �atwiej przysz�oby mi pogodzi� si� z tym wszystkim. Jakie� egzotyczne imi� zza Uralu albo z krainy druid�w, w ka�dym razie sk�d�, gdzie niezwyk�e wydarzenia s� na porz�dku dziennym. Ona jednak nazywa�a si� Beenie, Beenie Rushforth. Czy nie kojarzy wam si� to z pi��dziesi�cioletni� "dziewczyn�" z jakiego� prowincjonalnego klubu golfowego? Bo mnie tak. Kobieta m�wi�ca zbyt dono�nym g�osem, przesadnie opalona, ze zbyt du�� szklaneczk� whisky w r�ku o jedenastej przed po�udniem: Beenie Rushforth, absolwentka szko�y �redniej w Wellesley z roku 1965. Zjawi�a si� u nas ca�kiem zwyczajnie. Nasza ostatnia sprz�taczka postanowi�a wyj�� za m�� i przeprowadzi� si� do Chicago. �adna strata. Na pewno nie nale�a�a do najlepszych w tym zawodzie. By�a jedn� z tych, kt�re zamiataj� doko�a dywanu, ale nie pod nim. Moja �ona, Roberta, podejrzewa�a j� tak�e o to, �e podpija nam alkohol, ale tym akurat zupe�nie si� nie przejmowa�em. Irytowa�o mnie natomiast, �e p�ac� spore pieni�dze za utrzymanie domu w czysto�ci, w zamian za� otrzymuj� k�ty pe�ne kurzu i brudne okna w go�cinnym pokoju. Roberta wywiesi�a og�oszenie na tablicy przed wej�ciem do supermarketu obok mn�stwa innych, w rodzaju "Strzyg� trawniki", "Ucz� niemieckiego", "Sprzedam ma�o u�ywan� maszyn� do pisania" - wiecie, takich, kt�re ludzie czytaj� wtedy, kiedy znajd� si� w potrzebie albo kiedy akurat nie maj� nic ciekawszego do roboty. Sami doskonale daliby�my sobie rad� ze sprz�taniem, ale od czasu, kiedy dzieciaki wyprowadzi�y si� z domu, a ja dosta�em katedr� na uniwersytecie, mamy wi�cej pieni�dzy ni� kiedykolwiek do tej pory. Postanowi�em wykorzysta� je tak, �eby uczyni� nasze �ycie przyjemniejszym. Roberta w pe�ni sobie na to zas�uguje. Przez ca�e doros�e �ycie wykazywa�em niezwyk�y talent do zjawiania si� w niew�a�ciwym miejscu o najbardziej nieodpowiedniej porze. Najpierw zdecydowa�em si� na rozpocz�cie studi�w doktoranckich na Uniwersytecie Michigan, aby m�c prowadzi� badania pod kierunkiem Ellroya, najwi�kszego znawcy prozy Hermana Melville'a. Rzecz jasna, Ellroy umar� r�wne sze�� tygodni po rozpocz�ciu semestru. Roberta by�a w�wczas w ci��y z nasz� pierwsz� c�rk�, Norah, i prze�ywa�a ci�kie chwile, ale mimo to zachowa�a si� naprawd� wspaniale. Powiedzia�a mi, �e dosta�em si� na znakomit� uczelni� i �e doktorat uzyskany w�a�nie tutaj, wszystko jedno, z Ellroyem czy bez niego, b�dzie mia� swoj� wag�, wi�c �ebym natychmiast przesta� marudzi� i wzi�� si� ostro do pracy. Tak te� zrobi�em. Po trzech bardzo chudych latach mia�em ju� doktorat i dwoje ma�ych dzieci. Przez nast�pn� dekad� prowadzili�my typowy, cyga�ski �ywot m�odych intelektualist�w, co jaki� czas za�adowuj�c po sam dach naszego ma�ego volkswagena busa, by wyruszy� w poszukiwaniu pracy na drugi koniec kraju. Studenci lubili mnie, koledzy natomiast zazdro�cili, gdy� pisa�em wtedy du�o i dobrze; mia�em ju� za sob� monografi� na temat gnostycyzmu Melville'a, kt�ra sk�oni�a wielu ludzi do ponownej, uwa�nej lektury "Moby Dicka". Potem opublikowa�em prac� zatytu�owan� "Szaleni marynarze - analiza tw�rczo�ci Alberta Pinkhama Rydera i Hermana Melville'a", kt�ra powinna uczyni� mnie s�awnym, ale tego nie zrobi�a. Nie mia�em o to do nikogo pretensji. Wiedzia�em, �e jest naprawd� dobra, a poza tym oboje byli�my m�odzi, kochali�my si�, mieli�my dwoje zdrowych dzieci i perspektywy... Czego wi�cej mo�na potrzebowa�, kiedy ma si� tyle lat? W Minnesocie kupili�my pierwszy dom i pierwszego psa. Zacz�a si� druga, burzliwa po�owa lat sze��dziesi�tych, wi�c oczywi�cie po raz kolejny wybra�em niew�a�ciwe miejsce w niew�a�ciwym czasie. W Nowym Meksyku Norah otworzy�a przedszkole. Podoba�o nam si� tam. Suche zimy i pi�kna panorama g�r czyni�y nas szcz�liwymi. Co prawda college by� obrzydliwie konserwatywny, ale mieli�my sporo przyjaci� i �y�o nam si� ca�kiem wygodnie. W latach sze��dziesi�tych wszyscy byli ogromnie zaanga�owani, wszyscy te� mieli do powiedzenia co� wa�nego na temat otaczaj�cego ich �wiata. Ja tak�e, ma si� rozumie�. Nale�a�em do tych idiot�w, kt�rzy zapu�cili d�ugie w�osy i g�o�no protestowali przeciwko wojnie. Wszystko by�oby w porz�dku, gdyby�my mieszkali w Nowej Anglii albo Kalifornii, gdzie takie zachowanie nale�a�o do dobrego tonu, ale na po�udniowym zachodzie roi�o si� od za�lepionych patriot�w i fabryk broni. Poza tym uniwersytet by� finansowany przez pa�stwo, a tym samym ca�kowicie uzale�niony od rz�du. Kr�tko m�wi�c, kiedy zg�osi�em si� do rektoratu, aby podpisa� kontrakt na kolejny rok akademicki, okaza�o si�, �e o �adnym kontrakcie nie ma mowy. Ogarni�ty panik� zacz��em szuka� innej pracy, lecz znalaz�em j� dopiero w rolniczym college'u w Hale, w Teksasie. Niech was B�g broni, gdyby kiedykolwiek przysz�a wam ochota postawi� tam nog�! Sp�dzili�my tam cztery najgorsze lata �ycia. Pensja by�a n�dzna, studenci niezno�ni, a wyk�adowcy - zar�wno pod wzgl�dem umiej�tno�ci zawodowych, jak i zalet towarzyskich - przypominali ludzi z Cro-Magnon. O ma�o nie oszala�em. Sta�em si� tak bardzo niezno�ny, �e niewiele brakowa�o, a bez niczyjej pomocy zniszczy�bym nasze ma��e�stwo. Kt�rego� okropnego wieczoru, po kolejnej awanturze, kiedy wpatrywali�my si� w siebie bez s�owa w jadalni, Roberta powiedzia�a: - Nigdy nie przypuszcza�am, �e dojdzie do tego. - Tak to jest, kiedy wychodzi si� za m�� za nieudacznika z niewyparzon� g�b� - odpar�em. - Zawsze wiedzia�am, �e masz niewyparzon� g�b�, ale nie przypuszcza�am, �e jeste� nieudacznikiem. Przynajmniej do tej pory. W dodatku obrzydliwym. Niestety, na tym si� nie sko�czy�o. Przetrwali�my jako� wy��cznie dzi�ki cierpliwo�ci i dobrej woli mojej �ony. By�em ju� wtedy zupe�nie roztrz�siony, a dzieci tak bardzo ba�y si� moich napad�w z�ego humoru, �e nie �mia�y do mnie podej��; robi�y to tylko wtedy, kiedy im kaza�em. �ycie, kt�re kiedy� by�o interesuj�ce i bogate jak dobra powie��, zamieni�o si� w kolejowy rozk�ad jazdy. Zupe�nie niespodziewanie otrzyma�em propozycj� przyjazdu tutaj. Dziekan wydzia�u by� moim dobrym znajomym jeszcze z Michigan; przez wszystkie te lata utrzymywa�em z nim do�� o�ywione kontakty, poniewa� zajmowali�my si� zbli�onymi problemami. Nigdy nie zapomn�, jak po sko�czonej rozmowie od�o�y�em s�uchawk�, odwr�ci�em si� do Roberty i powiedzia�em: - Pakuj manatki, Dzwoneczku. Jedziemy na p�noc. Przeprowadzka nie oby�a si� bez problem�w. Norah zd��y�a ju� przyzwyczai� si� do swojej szko�y, �ycie w nowym mie�cie okaza�o si� znacznie kosztowniejsze ni� w Hale (mo�e dlatego, �e w Teksasie prawie nie ruszali�my si� z domu, g��wnie z tego powodu, �e nie by�o dok�d p�j��), a na uczelni mia�em du�o wi�cej pracy, lecz mimo to po sze�ciu miesi�cach czu�em si� jak nowo narodzony. Znowu znale�li�my si� w peletonie. Spo�r�d nast�pnych dwudziestu lat zdecydowana wi�kszo�� by�a interesuj�ca, o kilku chcia�oby si� jak najszybciej zapomnie�, og�lnie jednak te dwie dekady da�y nam zadowolenie, kt�re nie zawsze jest �atwo osi�gn��. Rzadko kiedy s�yszy si� ludzi m�wi�cych: "Jestem zadowolony z �ycia". Zupe�nie jakby byli za�enowani swoim szcz�ciem i wstydzili si� tego, �e B�g pozwoli� im podr�owa� prostymi drogami. Ja taki nie jestem. Pi�� lat temu u�wiadomi�em sobie, jak wiele mam powod�w do zadowolenia i doszed�em do wniosku, i� nadszed� czas, aby zacz�� chodzi� do ko�cio�a. Wybra�em najskromniejszy, jaki mog�em znale��: taki, w kt�rym mo�na spokojnie za wszystko podzi�kowa�, nie czuj�c si� przyt�oczonym bogato zdobionymi szatami i nad�tym ceremonia�em, kt�ry nie ma nic wsp�lnego z sednem sprawy. Mam pi��dziesi�t pi�� lat i wierz� w to, �e B�g ch�tnie nas s�ucha, pod warunkiem, �e m�wimy jasno i na temat. Udziela nam tak�e odpowiedzi - co prawda nie w postaci natychmiastowych, �atwo dostrzegalnych dzia�a�, tylko ma�ych, rozrzuconych wok� nas punkcik�w, kt�re nale�y m�drze po��czy�. Teraz jestem o tym przekonany jeszcze silniej. Z powodu Beenie. Pomimo Beenie. Niech j� B�g b�ogos�awi. Niech b�dzie przekl�ta. Kiedy zadzwoni�a po raz pierwszy, ja odebra�em telefon. G�osy niekt�rych ludzi pasuj� do ich wygl�du - wiecie, o czym my�l�: basowy g�os, wielki m�czyzna i tak dalej. Moje pierwsze wra�enie dotycz�ce pani Rushforth by�o takie, �e jest osob� w �rednim wieku, dziarsk�, o pogodnym usposobieniu. Powiedzia�a, �e zauwa�y�a nasze og�oszenie na tablicy przed supermarketem i by� mo�e by�aby zainteresowana t� posad�. U�miechn��em si�. Od kiedy sprz�tanie dom�w sta�o si� "posad�"? �yjemy jednak w czasach, kiedy �mieciarze nazywaj� si� "in�ynierami sanitarnymi", skoro wi�c chcia�a, �eby by�a to posada, to prosz� bardzo. Potem powiedzia�a mi o sobie wi�cej ni� chcia�em us�ysze�: ma doros�e dzieci, straci�a m�a, nie potrzebuje pieni�dzy, ale nie lubi bezczynno�ci. Mia�em pewne w�tpliwo�ci co do prawdziwo�ci tego stwierdzenia. Czy sprz�tanie dom�w stanowi najlepszy spos�b na utrzymanie sprawno�ci fizycznej? Czy nie lepiej zacz�� chodzi� na si�owni� i wzmacnia� mi�nie na specjalnie przystosowanych do tego przyrz�dach? Zaproponowa�em jej jednak, �eby wpad�a do nas nazajutrz rano, a ona skwapliwie przyj�a zaproszenie. Na podstawie brzmienia jej g�osu doda�em jeszcze jedn� cech� do sporz�dzonego ad hoc portretu: samotno��. Bardzo zale�a�o jej na tym spotkaniu. Poda�a mi sw�j numer na wypadek, gdyby co� si� wydarzy�o i musia�bym odwo�a� spotkanie. Zaraz po od�o�eniu s�uchawki si�gn��em po ksi��k� telefoniczn� i poszuka�em nazwiska Rushforth. Zawsze robi� takie rzeczy: sprawdzam adresy ludzi w ksi��kach telefonicznych, czytam informacje podane drobnym drukiem na kuponach konkursowych i pude�kach z p�atkami owsianymi. Wynika to w r�wnej mierze z ciekawo�ci...
marc144