O dyskalkulii -.pdf

DYS KA LKUL IA

Termin dysleksja rozwojowa obejmuje kilka rodzajw zaburzeĺ:

• DYSLEKSJA- trudnońci w czytaniu (zaburzenia zarwno tempa i techniki czytania,

jak i stopnia rozumienia treńci)

• DYSORTOGRAFIA- trudnońci z opanowaniem poprawnej pisowni ( dziecko popeĀnia

bĀİdy ortograficzne mimo dobrej znajomońci zasad pisowni)

• DYSGRAFIA- niski poziom graficzny pisma (brzydkie, końlawe litery, trudnońci

z utrzymaniem siİ w linijce, litery w wyrazach nierwne)

• DYSKALKULIA - problemy w matematyce (niski poziom rozumowania

operacyjnego, kĀopoty z pojİciami abstrakcyjnymi, np. pojİciem liczby,

wielkońci, proporcji)

Te trudnońci w uczeniu siİ nie zaleŐī od poziomu inteligencji dziecka (czİsto

dyslektycy to osoby o wysokiej, a nawet wybitnej inteligencji- np. Albert Einstein,

twrca teorii wzglİdnońci), od kompetencji nauczyciela (dysleksja jest zjawiskiem

powszechnym na caĀym ńwiecie, bez wzglİdu na preferowany system ksztaĀcenia), nie sī

teŐ wynikiem lenistwa czy zĀej woli ucznia (przypominaĀoby to robienie na zĀońġ sobie

samemu)

DYSKALKULIA- strukturalne zaburzenie zdolnońci matematycznych, przy oglnym

dobrym rozwoju intelektualnym. NaleŐy zwrciġ uwagİ, iŐ nie dotyczy sytuacji, kiedy to

uczeĺ posiadaĀ zdolnońci myńlenia w kategoriach liczbowych i ilońciowych, ale utraciĀ je

po urazie czaszki (np. w wypadku). W swoim charakterze moŐe obejmowaġ zaburzenia

umiejİtnońci sĀownego wyraŐania, zapisywania oraz czytania pojİġ i zaleŐnońci

matematycznych, np. nazywanie cyfr, symboli. MoŐe siİ manifestowaġ zaburzeniami

w manipulacji konkretami- trudnońci w dodawaniu, porwnywaniu wielkońci

przedmiotw. U jej podĀoŐa leŐī wybircze deficyty niektrych zdolnońci, np. pamiİci

wzrokowej i sĀuchowej oraz wzrokowo- sĀuchowej liczb, percepcji dĀugońci, wielkońci,

ksztaĀtu i liczby przedmiotw, odpowiedniońci ilońciowej i jakońciowej, zdolnońci

szeregowania, klasyfikowania i myńlenia operacyjnego oraz integracji wzrokowo-

ruchowej. Dyskalkulia dotyczy trudnońci zwiīzanych z niektrymi procesami

poznawczymi, a nie z caĀkowitym brakiem zdolnońci matematycznych.

WyrŐnia siİ dyskalkuliİ:

− werbalnī- przejawia siİ zaburzeniem umiejİtnońci sĀownego wyraŐania pojİġ

i zaleŐnońci matematycznych, takich jak oznaczanie liczby i kolejnońci

przedmiotw, nazywanie cyfr i liczebnikw oraz symboli dziaĀaĺ

− leksykalnī- przejawia siİ zaburzeniami w czytaniu symboli matematycznych

(cyfr, liczb, znakw dziaĀaĺ matematycznych i zapisanych operacji

matematycznych). W ciİŐszych przypadkach dyskalkulii leksykalnej dziecko nie

potrafi odczytywaġ pojedynczych cyfr czy prostych znakw dziaĀaĺ

matematycznych (+, -, x, :, itd.). Dyskalkulia w lŐejszej postaci powoduje, Őe nie

umie ono czytaġ liczb wielocyfrowych (szczeglnie jeŐeli majī wiİcej niŐ jedno

zero w ńrodku), uĀamkw, kwadratw i pierwiastkw, liczb dziesiİtnych itd.

Niekiedy zastİpuje ono podobnie wyglīdajīce cyfry (3 zamiast 8, 6 zamiast 9,

i odwrotnie) albo odczytuje w odwrotnym kierunku liczby dwucyfrowe (12 jako

dwadzieńcia jeden). Dyskalkulia leksykalna bywa nazywana dysleksjī liczbowī

− graficznī- przejawia siİ niezdolnońciī zapisywania symboli matematycznych.

Dyskalkulia graficzna wspĀwystİpuje czİsto z dysgrafiī i dysleksjī. W ciİŐszych

przypadkach osoba dotkniİta tym typem dyskalkulii nie jest w stanie napisaġ

dyktowanych jej liczb, napisaġ nazw liczb, ani nawet ich skopiowaġ.

W Āagodniejszym przebiegu tej dysfunkcji uczeĺ nie moŐe napisaġ liczb dwu- lub

trzycyfrowych, pisze je niezgodnie z poleceniem, izoluje pojedyncze elementy

(np. 1284 jako 1000, 200, 80, 4 czy 1000, 200, 84), pomija zera (np. 20073 jako

273 czy 20730), albo wymyńla wĀasne sposoby zapisu. Dyskalkulia graficzna bywa

nazywana dysgrafiī liczbowī

− ideognostycznī- przejawia siİ przede wszystkim niezdolnońciī rozumienia pojİġ

i zaleŐnońci matematycznych oraz niezdolnońciī wykonywania obliczeĺ w pamiİci

− operacyjnī- przejawia siİ zaburzeniem zdolnońci wykonywania operacji

matematycznych. Przypadkiem typowym jest zamienianie operacji,

np. wykonywanie dodawania zamiast mnoŐenia, odejmowania zamiast dzielenia

czy zastİpowanie bardziej skomplikowanych dziaĀaĺ prostszymi. Typowym

objawem jest rwnieŐ preferowanie pisemnego wykonywania obliczeĺ, ktre

Āatwo moŐna wykonaġ w pamiİci, lub liczenie na palcach, gdy zadanie Āatwo

moŐna rozwiīzaġ pamiİciowo lub pisemnie, bez liczenia na konkretach

− prognostycznī- przejawia siİ zaburzeniem umiejİtnońci manipulowania

konkretnymi lub narysowanymi przedmiotami (palcami, piĀkami, kostkami,

patyczkami itd.)

Wńrd przyczyn dyskalkulii wymienia siİ:

− uwarunkowania genetyczne

− zaburzenia dojrzewania zdolnońci matematycznych

− okoĀoporodowe uszkodzenia mzgu

Objawy symptomatyczne dla dyskalkulii:

> dziecko nie lubi matematyki

> wytĀumaczone przez rodzica (korepetytora) zagadnienie, jakby zrozumiaĀo,

a nastİpnego dnia nie wie o co chodzi

> czİsto pomimo korepetycji, z klaswek dostaje bardzo sĀabe oceny,

> w szkole nie radzi sobie ani przy tablicy, ani na klaswce,

> nie jest w stanie nauczyġ siİ tabliczki mnoŐenia, wyraŎnie odbiega poziomem

i tempem opanowywania materiaĀu od rwieńnikw,

> w dniu, w ktrym jest klaswka skarŐy siİ na ble brzucha, gĀowy itp.,

> zakĀcone jest rozumienie pojİġ (np. iloraz- iloczyn) i zaleŐnońci matematycznych

(np. licznik- mianownik), wykonywanie obliczeĺ w pamiİci (nierzadko jedynie

w obrİbie pierwszej dwudziestki, pomagajīc sobie na palcach),

> zaburzona jest zdolnońġ wykonywania i rozumienia operacji matematycznych

(zamiast dodawaġ mnoŐy), itp.

Specyficzne trudnońci w uczeniu siİ matematyki (dyscalculia) stanowiī jednī spońrd

wielu innych trudnońci w uczeniu siİ, stwierdzanī u dziecka o normalnej lub

ponadprzeciİtnej inteligencji, ktre wykazuje znacznī niezdolnońġ do przyswojenia

matematyki. W literaturze angielskiej stosowane sī takŐe inne okreńlenia tego

syndromu tj. akalkulia (acalculia), niezdolnońġ do nauki matematyki (math disability),

niezdolnońġ arytmetyczna (arithmetic disability), zaburzenie w przyswajaniu

matematyki (math disorder), arytmetyczne zaburzenie rozwojowe (developmental

arithmetic disorder).

Jakie sī rŐnice miİdzy trudnońciami w uczeniu siİ matematyki wystİpujīcymi

u dyslektyka a trudnońciami w uczeniu siİ matematyki wystİpujīcymi

u dyskalkulika?

MoŐna wskazaġ takie obszary trudnońci wystİpujīce u niektrych dyslektykw, ktre

wpĀywajī na zdolnońġ uczenia siİ matematyki. NaleŐī do nich kĀopoty z pamiİciī

krtkotrwaĀī, dekodowaniem jİzyka oraz sekwencjonowaniem. KĀopoty te wystİpowaġ

mogī rwnieŐ u uczniw dyskalkulicznych. Dyslektycy majī trudnońci

z zapamiİtywaniem faktw matematycznych oraz ze zrozumieniem zadaĺ z treńciī.

Czasami zapisujī cyfry w niewĀańciwej kolejnońci, ale zwykle nie majī problemw ze

zrozumieniem matematycznych prawidĀowońci. Natomiast jedynī Ï byġ moŐe Ï

umiejİtnońciī, ktra jest potrzebna do opanowania rachunkw i ktra wystİpuje

u uczniw dyslektycznych, a nie wystİpuje u uczniw dyskalkulicznych, jest rozumienie

charakteru liczby (numerosity). Rozumienie charakteru liczby oznacza rozpoznawanie

wartońci liczby wzglİdem innych liczb. Ta podstawowa wĀasnońġ leŐy u podĀoŐa caĀej

nauki o liczbach i ich wzajemnych zaleŐnońciach. Brak rozumienia charakteru liczby jest

czasem podstawī definicji dyskalkulii. Dzieci z dyskalkuliī wykazujī podstawowe

problemy w rozumieniu matematyki.

Jeńli przyjmiemy zaĀoŐenie, Őe przyczynī dyskalkulii jest dysfunkcja niektrych

obszarw mzgu, to czy oznacza to, Őe dyskalkulikom nie moŐna pomc?

Niekoniecznie. Na dziaĀanie mzgu majī wpĀyw nie tylko geny, ale rwnieŐ

ńrodowisko, w ktrym Őyjemy. Badania prowadzone przez ostatnie 30 lat pokazaĀy, Őe

mzg jest bardzo âplastycznyÒ, Őe jest zdolny do modyfikacji w okreńlonych warunkach.

Badania mzgu doprowadziĀy do odkrycia, Őe obszary odpowiedzialne za sĀuch sī

w wysokim stopniu zaangaŐowane w proces czytania. Jednak nie wiadomo jeszcze

obecnie, czy istnieje podobny typ âplastycznońciÒ w zakresie umiejİtnońci

matematycznych, ale prace badawcze w tym kierunku sī prowadzone. Obecnie

stosowanī, gĀwnī formī pomocy sī specjalnie przygotowywane programy edukacyjne.

Literatura:

Murowaniec Jzef, Podrİczny sĀownik logopedyczny, Wydawnictwo Naukowe WSP, Krakw 1993

Kossobudzki Piotr, Jak dwa razy dwa, âWiedza i ŐycieÒ nr 9, wrzesieĺ 2001

Monika Pońwiatowska, Praca z uczniem dyslektycznym, âMatematykaÒ nr 2, marzec/ kwiecieĺ 2004, WSiP

Opracowaþa: Izabela NiedŅwiedzka, nauczyciel Szkoþy Podstawowej nr 3 w Lubsku

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: