Potrzeba zachowania zdrowia do 22
Chorowanie i cierpienie
Stres, radzenie sobie ze stresem
PTSD, sytuacja kryzysowa
Stres zawodowy i wypalenie
Ocena siebie samej/go
1/1/97
Psychologia, Wykład 4.
2
Powtórzenia
Proszę sobie przypomnieć co to jest:
Funkcje emocjonalne i motywacyjne
Potrzeby i ich rodzaje, uczucia związane z potrzebami
Ekspresja emocjonalna, empatia, aleksytymia
Funkcje poznawcze, reprezentacje, problemy, sądy
Poglądy i przekonania
Błędy funkcji poznawczych
3
funkcje emocjonalne
Uczucia wyłaniają się z poza świadomości z instynktów
Uczucia negatywne (przykre) i pozytywne (przyjemne) tworzą potrzebę, przez co motywują do działania
wyznaczają zadanie i cel,
Celem jest zdrowe i długie życie z większą ilością przyjemności niż przykrości.
Funkcje emocjonalne same nie są w stanie tego osiągnąć, niezbędne jest do tego rozum i racjonalne funkcje poznawcze.
4
Funkcje poznawcze
Służą motywacjom emocjonalnym
Przejmują cel i zadanie od emocji i działają w kierunku sensownego zaspokojenia potrzeby.
Zanim przejmą inicjatywę oceniają ją krytycznie
i przy pomocy wyobraźni mogą zmienić motywację, ale tylko w ograniczonym zakresie
Możność zmieniania motywacji i wybierania działania. To jest to, co nazywamy wolną wolą.
5
Zdolności funkcji poznawczych przewyższają zdolności emocjonalne, dokładnie analizują sytuację i organizują rozumne zachowanie.
Są wysoko rozwinięte tylko u człowieka, przez co odróżniają nas od zwierząt
Tworzą najważniejsze prawa i reguły zachowania, nazywane moralnością i etyką. One zapewniają przetrwanie ludzkości w ciągle rozwijającej się kulturze.
Najwyższym obowiązkiem człowieka jest przestrzeganie tych praw.
6
reprezentacje i pamięć
Tworzenie mapy świata
Obrazy, dźwięki, rzeczy, sytuacje i związane z nimi uczucia zostają w umyśle przetworzone na reprezentacje umysłowe
Sygnały, sytuacje i pojęcia zostają zapamiętane, zmagazynowane w pamięci jako reprezentacje umysłowe
Rozróżnia się pamięć krótkotrwałą, pomocniczą (operacyjną) i trwałą.
Inteligencja to umiejętność rozwiązywania zadań życiowych za pomocą kojarzenia i przetwarzania reprezentacji z aktualnego otoczenia i pamięci (mapy świata) .
Skuteczne sposoby rozwiązywania zadań są zapamiętywane i umieszczane w mapie świata
7
Wielka potrzeba życia
i
potrzeba zdrowia
8
Wszyscy chcemy żyć
Chęć - potrzeba życia jest emocjonalna, przychodzi z podświadomości
Jest podtrzymywana półświadomą nadzieją na satysfakcje, radości i wszelkie pozytywne uczucia jakie życie może przynieść..
Gdy człowiek traci tą nadzieję, wpada w depresje, choruje, umiera lub popełnia samobójstwo.
Nie można żyć tylko samymi przyjemnościami. Filozofowie i religie radzą jak żyć.
9
Zamknięte koło życia
Żyjemy z nadzieją na radości i przyjemności uzyskiwane z życia, Dochodzimy do nich droga okrężną.
1.Najpierw niezaspokojone wymagania ustroju wywołują przykre uczucia i emocje –
2. Zaspakajanie (gonienie króliczka) i zaspokojenie wymagań usuwa przykre uczucia i wywołuje w to miejsce przyjemne uczucia, satysfakcję, radości.
I tak otrzymujemy to, czego chcemy od życia a jednoczesnie podtrzymujemy życie.
3. Gdy wyczerpują się zapasy ustroju powstają przykre uczucia i powstają potrzeby ich uzupełnienia,
Dalej patrz pkt 1.
10
Racjonalne uzasadnianie życia
Racjonalnemu umysłowi potrzebny jest cel w życiu, coś co chciało by się osiągnąć
Lepiej się czujemy, gdy ustalimy sobie realne i racjonalne cele do osiągnięcia w życiu.
Np. wybuduję dom, założę szkołę, będę pomagał ludziom chorym,
W tych celach zwykle kryje się zaspakajanie naszych potrzeb niezbędnych do przetrwania.
11
Potrzeba zachowania zdrowia
W dobrym zdrowiu
W zaburzeniach zdrowia
12
Instynkt zdrowia
Fizjologiczne narządy i układy utrzymują życie i zdrowie, intensywnie pracując a nie czujemy tej pracy
Dowiadujemy się o niej, gdy występują braki lub zaburzenia. Donoszą o nich uczucia i objawy zaburzeń
13
Zarządzanie wydolnością mięśniową
Instynkt zarządzania pracą mięśniową posługuje się uczuciami rześkości i zmęczenia, które informują o gotowości do aktywności lub o potrzebie wypoczynku.
Racjonalne motywacje do pracy mięśni powinny być zgodne z motywacjami uczuciowymi.
Układ ruchu służy zaspakajaniu potrzeb
14
Ochrona przed nadmierną eksploatacją
Wysiłek fizyczny (praca mięśni) powodują wyczerpanie zapasów materiałów energetycznych i nagromadzenie materiałów odpadkowych..
Przykre uczucie zmęczenia sygnalizuje, z wyprzedzeniem, wyczerpanie się zapasów, motywuje do kończenia pracy i rozpoczęcia wypoczynku, antycypując jednocześnie przyjemność z wypoczynku
Uczucie zmęczenia może być objawem choroby a nie tylko wyczerpania zapasów energetycznych
15
Sygnały chroniące mózg
Praca mózgu powoduje wyczerpanie zapasów bioelektrochemicznych mózgu.
Wyczerpanie zasobów mózgu jest z wyprzedzeniem sygnalizowane przykrym uczuciem znużenia i senności
W cyklu dobowym występuje okres snu niezbędnego dla regeneracji mózgu, sen przynosi przyjemność wypoczynku.
16
Tolerancja zmęczenia i znużenia
Uczucia zmęczenia i znużenia są objawami emocjonalnymi, zależą od antycypowanych uczuć przyjemności uzyskiwanych pracą mięśni.
Występują zawsze, gdy wyczerpują się zapasy energetyczne, ale mogą występować znacznie wcześniej, gdy brak antycypacji przyjemności z wyników pracy
Racjonalna motywacja może znacznie opóźniać występowanie zmęczenia i znużenia, pokazując w wyobraźni lub na przykładzie możliwość uzyskania przyjemności, satysfakcji, nagrody.
17
Inne sygnały chroniące zdrowie
Brudne ciało, przykre zapachy, (smród), utrata atrakcyjności, swędzenie budzą wstręt (są przykre),
Uczucia te powodują powstanie potrzeby i chęci do oczyszczenia się, do umycia się, które daje uczucie przyjemności.
Jakie uczucia i chęci (motywacje) budzą drobne owady wędrujące w twoim mieszkaniu (mrówki. karaluchy, pluskwy, muchy itp.)
18
Cierpienie i chorowanie
WYKŁAD 4
19
Cierpienie i ból, dlaczego ? po co ? Wielki problem filozoficzny
Rozważania o cierpieniu w naszej kulturze
Księga Hioba (cierpienie niezawinione)
Mit o Prometeuszu (kara za dobro)
Cierpienie dla idei – ofiara (święci)
Cierpienie po stracie (Kochanowski)
Cierpienie z miłości nieodwzajemnionej (Wokulski, Werter)
Z tęsknoty (Słowacki, Mickiewicz)
Z samotności (Norwid)
20
Cierpienie i ból
Przeżywa każdy człowiek,
każdy wcześniej czy później poznaje jego gorzki smak
Cierpienia są wyrażane wielu słowami: ból, męka, męczarnia, dolegliwość, przykrość, udręka, tortura.
Cierpienie i ból dzielimy według przyczyn na:
somatogenne, fizyczne, uszkodzenie ciała
psychogenne, z naszej straty, stresu, kłopotów
socjogenne, moralne, ze współczucia, cudza strata, czyjeś nieszczęście
21
Ból i cierpienie somatogenne
Są spowodowane urazami, chorobami uszkadzającymi narządy, tkanki i funkcje np. rana, siniak, stan zapalny, ubytki i zmiany degeneracyjne, nadmierne skurcze, porażenia –
Najważniejszymi sygnałami uszkodzenia cielesnego jest uczucie bólu i uczucie niesprawności.
Poza nimi może występować wiele innych uczuć przykrych jak nudności, zawroty głowy, świerzbienie, duszności, zgagi.
Z punktu widzenia psychologii nazywamy je dolegliwościami fizycznymi, z punktu widzenia medycyny nazywamy je objawami uszkodzenia lub objawami choroby.
22
Ból i cierpienie psychiczne
Wywołane niepowodzeniami życiowymi, stresem, zagrożeniami, stratami są sygnalizowane przez uczucia: lęk, smutek, zmęczenie, zagubienie, beznadziejność i tp.
Cierpienie psychiczne może być odczuwane w narządach i tkankach tak jak uszkodzenia somatyczne (jako dolegliwości sercowe, pokarmowe i inne).
Cierpienia psychiczne zawsze towarzyszą cierpieniom somatycznym.
23
Ból i Cierpienia socjogenne
Są spowodowane współczuciem z powodu cierpienia innych ludzi płaczących, bolejących na skutek choroby, kalectwa, zdrady, krzywdy, i tp.
Spowodowane widokiem okrucieństwa, wulgarności, głupoty innych ludzi w stosunku do tradycji, wierzeń religijnych, do zwierząt
Ludzie chorzy, kalecy obok cierpień fizycznych odczuwają często także cierpienia socjogenne – np. widząc cierpienia innych pacjentów. Fizjoterapeuta powinien je dostrzegać, często może pomóc.
24
rozpoznawanie zaburzeń zdrowia
Nie czujemy zdrowej pracy naszego organizmu, Ta wielka praca odbywa się poza naszą świadomością.
Natomiast uczucia informują świadomość o brakach i zaburzenia zdrowia
Organizm ma specjalny system rozpoznawania zaburzeń zdrowia i sygnalizowania go do świadomości, za pomocą odczuwania różnych dolegliwości. Jest to system nocycepcji.
25
Tworzenie sygnałów o zagrożeniu zdrowia (nocycepcja)
Objawy, które informują świadomości i o zagrożeniu lub zaburzeniu zdrowia są utworzone w ośrodkach mózgowych na podstawie informacji z tkanek.
Uszkodzone tkanki drażnią nocyceptywne i czuciowe zakończenia nerwowe, obecne w wielu narządach,
pobudzenie w nerwie czuciowym przechodzi do ośrodków bólowych w mózgu
dociera do świadomości jako odczucie bólowe lub podobne, rzutowane (wskazujące) na miejsce uszkodzenia.
Dzięki systemowi, nocyceptywnemu dowiadujemy się o zagrożeniu lub uszkodzeniu zdrowia. Bez niego nie wiedzielibyśmy nic o zaburzeniach zdrowia.
26
Uczucia pokazują uszkodzenie
Bóle i świąd skóry pokazują miejsca zagrożone urazem, insektami, chorobą.
Ból, ograniczenia zakresu ruchu i siły sygnalizują uszkodzenia w zakresie narządu ruchu
Ból typowy, duszność wysiłkowa, sensacje w okolicy serca sygnalizują zaburzenia pracy serca.
Ból brzucha, nudności, zgagi, odbijania, sygnalizują zaburzenia w pracy przewodu pokarmowego
Ból gardła, kaszel, chrypa, katar, duszności sygnalizują zaburzenia pracy układu oddychania
27
Związek pomiędzy cierpieniami psychicznymi i socjogennymi a chorobami somatycznymi
Silne cierpienia psychiczne i socjogenne często powodują powstanie zaburzeń somatycznych
Problem zależności ciała od psychiki i psychiki od ciała jest badany przez medycynę psychosomatyczną.
Niektóre zależności „duszy i ciała” wyjaśnia nauka o stresie, badania zachowania i osobowości, nastrój i jego wpływ na funkcje fizjologiczne, brak wsparcia psychicznego
&...
mimi_mimi66