UPRAWA ROLI
Rolę uprawia się:
-w celu przygotowania jej do siewu i sadzenia roślin,
- w celu zachowania jej sprawności.
Części mineralne 45%, powietrze 25%, substancje organiczne 5%, woda 25%.
Sprawność roli – stan w którym właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne kształtują się na optymalnym poziomie dla roślin uprawnych. Sprawność nie jest elementem stałym, gleba nabywa sprawność poprzez np. odpowiednie nawożenie.
KULTURA ROLI taka jej cecha która pozwala szybko i stosunkowo niedużymi środkami doprowadzić role do stanu sprawności.
WYDOBRZENIE ROLI
a) przywrócenie równowagi biologicznej glebie (dotyczy mikroorganizmów które po orce znajdują się na dnie bruzdy – trzeba je „wydobyć” na zewnątrz)
b) polega na naturalnym osiadaniu gleby, gwarantuje to utrzymanie optymalnych warunków wodno – powietrznych,
Wydobrzenie na glebach ciężkich (zwięzłych) trwa dłużej ( 6 tyg ) niż na glebach lekkich ( 2-3 tyg.)
UPRAWA ROLI składa się z szeregu różnych czynności które wykonuje się różnymi narzędziami narzędziami różnych porach roku.
POJĘCIA W UPRAWIE ROLI
# uprawka – każda pojedyncza czynność wykonana jakim kolwiek narzędziem uprawnym np. orka , bronowanie, drapaczowanie.
# zespół uprawek – szereg uprawek wykonanych w odpowiedniej kolejności i w określonej porze roku np. zespół uprawek pożniwnych, przedsiewnych, przedzimowych, wiosennych, pielęgnacyjnych.
# całokształt uprawy roli ( pod daną roślinę) – szereg uprawek które wykonuje się od siewu przedplonu do zbioru rośliny następczej. Całokształt uprawy pszenicy jarej – od zbioru przedplonu do zbioru rośliny następczej ( łącznie z nawożeniem i zabiegami agrotechnicznymi).
RODZAJE UPRAWEK
1 Odwracające rolę – wykonane pługiem, orka – czynność zasadnicza najsilniej zmieniająca właściwości gleby.
2 Spulchniające i wyrównujące rolę – mają za zadanie doprawienie roli po orce poprzez równomierne pokruszenie i wymieszanie skib oraz wyrównanie pow. pola. Brony, kultywatory, włoki każde z tych narzędzi ma inne zadanie. Działa na innej głębokości.
3 Ugniatające i kruszące role – mają za zadanie zagęszczać określone warstwy roli które zostały uprzednio nadmiernie spulchnione. Wykonuje się na glebach zwięzłych, średnio zwięzłych. Wały kruszące do kruszenia roli.
4 Uprawki specjalne np.orki melioracyjne (wykonywane sporadycznie)
ORKA podstawowa czynność w uprawie systemu płużnego. Wykonuje się ja pługiem lemieszowym. Praca pługa przebiega nast. odcina on od tzw.”calizny” pas roli (skibę) podnosi ją na lemieszu, odwraca o pewien kąt na odkładnicy. W ten sposób kruszy spulchnia i miesza ze sobą poszczególne jej części. Efekt zależy od konstrukcji elementów roboczych, wilgotności i zwięzłości gleby, ukształtowania terenu.
PARAMETRY ORKI Orka charakteryzuje głębokość oraz szer. skiby. Głównie zależy od celu uprawy i miąższości roli. # orki płytkie głeb. do 15 cm, # orki średnio głębokie 17 – 25 cm, # orki głębokie większe niż 25 cm. Szerokość skiby wpływa na jej odwrócenie. Szerokość wieksza tym skiba jest bardziej odwrócona, im mniejsza tym skiba bardziej wysztorcowana.
WYKONANIE ORKI Można ja wykonać kilkoma sposobami. O wyborze decyduje rodzaj posiadanego pługa, kształt pola. 1 na polach w kształcie prostokątnym i kwadratowym ( na terenie równinnym) orze się w tzw. składy ( szerokie zagony) 2 na polach małych nieforemnych orka figurowa ( w okółkę lub figurę) 3 w terenie falistym ( górskim) Orka jednostronna – odkłada skiby tylko w jedną stronę. ORKA W SKŁADY I FIGUROWA Używa się pługów lemieszowych mających prawe skiby płużne ( odkład skiby zawsze na prawą strone) Orka jednostronna – pługi odwracalne wyposażone w prawe i lewe korpusy płużne. ORKA W SKŁADY zaoranie wzdłuż dłuższego boku tzw.składów ( szerokich zagonów) Szerokość zależy od liczby korpusów płużnych (10 m na jeden korpus). Wyznaczone zagony można zaorać dwoma sposobami – sposobami zagon (zwał), - rozgon (rozorywke).
PRZY ORCE W ZAGON na środku składu wykonuje się tzw. grzbiet na który składa się 3-4 skiby. PRZY ORCE W ROZGON należy zaorać pole najpierw najpierw zdłuż boku składu ( na granicy 2 składów powstaje lekki grzbiet). Na środku pola lekka bruzda –( zaczyna się orać od brzegu). Pola należy orać przemiennie w pierwszym roku w zagon w drugim roku w rozgon.
RODZAJE OREK W zależności od spełnianych funkcji:
Orki zasadnicze – służą do wykonania uprawy podstawowej polegającej na przykryciu resztek pożniwnych np. podorywka, orka siewna, przedzimowa (ziębla)
Orki uzupełniające – dodatkowa, dla spełnienia określonego celu np. odwrotna, przykrycie obornika między podorywką a orką przedzimową oraz orka wiosenna (po ziębli)
Orki specjalne – razówka zastępująca podorywkę i orkę siewną, orki po zbiorze roślin wieloletnich.
PODORYWKA wykonuje się ją po zbiorze roślin. Zadanie – przykrycie ścierni i resztek pożniwnych, zwalczanie chwastów, zahamowanie strat wody. Powinna być płytka 8-10 cm, czasem do 15 cm np. w celu wyorania rozłogów perzu, stosunek głębokości do szerokości skiby 1:2. Przy takiej proporcji ścierń zostanie całkowicie odwrócona i przykryta.
ORKA SIEWNA wykonana przed siewem ozimin na głeb. 15-22cm . Orka ta powinna dobrze się kruszyć, dosypywać skiby co da się uzyskać tylko przy optymalnej wilgotności gleby. Pługi z odkładnicami kulturalnymi, na glebach zwięzłych należy zastosować płużki zwiększające stopień pokruszenia skib.
ORKA PRZEDZIMOWA ( ziębla) najgłębsza, pozostawia glebę w ostrej skibie. Powoduje to przemarznięcie skiby i jej pokruszenie co na glebach zwięzłych jest warunkiem uzyskania jej sprawności. Głównie wyskibienie roli umożliwi nagromadzenie wody pochodzącej z roztopów. Powinna być wykonana na pełną głębokość warstwy ornej. Pod buraki cukrowe z pogłębiaczem. Wysztorcowanie i słabe pokruszenie skiby jest rezultatem dużej głębokości orki. Stosunek szerokości do głębokości 0,9:1,1 (1,2)
ODWROTKA służy do przyorania obornika ( między podorywką a zięblą) Polecana na gleby bardzo zwięzłe. Należy ja stosować bo w przeciwnym razie obornik ulegał by procesom gnilnym.
ORKA WIOSENNA na pola które zostały zaorane jesienią (zięblą) Jest uzasadniona w przypadku: - wiosennego zastosowania obornika ( pod ziemniaki, kukurydzę), - nadmiernego zagęszczenia i zamulenia gleb zwięzłych, - gleb trwale nadmiernie uwilgotnionych. Zabroniona na glebach lekkich i przeznaczonych pod rośliny jare. Orka wiosenna – płytka do 15 cm,
RAZÓWKA orka specjalna wykonuje się gdy okres od zbioru rośliny do siewu rośliny następczej jes bardzo krótki. Zastępuje podorywkę i orkę siewną. Pod poplony ścierniskowe na średnią głębokość powinna dobrze kruszyć skiby. Orki łąk i pastwisk po roślinach wieloletnich. Służy do zniszczenia darni. Powinna dobrze odkładać i odwracać skiby. Należy wykonać ją pługami z odkładnicami śrubowymi. Systemem uprawy roli może być : - płużny , - bezpłużny, - uprawa zerowa ( siew bezpośredni).
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
WYKŁAD 7
NARZĘDZIA DO UPRAWY ROLI:
I – odwracające rolę, II – spulchniające i wyrównujące rolę, III – ugniatające i kruszące rolę.
I ODWRACAJĄCE
Pługi lemieszowe – bezkoleśne (konne), koleśne (konne z kołami), ciągnikowe talerzowe zawieszane
BUDOWA KORPUSU PŁUŻNEGO
- korpus płużny (główny element)
- dodatki: kroj nożowy lub tarczowy, przedpłużnik, pogłębiacze
- pomocnicze części: rama, urządzenie jezdne, urządzenie wydzwigowe,
Korpus płużny: lemiesz, odkładnica (cylindryczna, półśrubowa, śrubowa,), słupica, płoz. piętka.
Narzędzia zastępujące pługi lemieszowe:
- pługi talerzowe ( przekrój 51-81)
-brony talerzowe zestawione w dwu lub cztery sekcje, przymocowane do ramy (przekrój 45-56-średnica talerzy)
- pługofrezarki zawieszane elementy czynne i bierne
II NARZĘDZIA SPULCHNIAJĄCE I WYRÓWNUJĄCE
-brony, włoki, drapacze (kultywatory) mają za zadanie pokruszyć i wymieszać skiby oraz wyrównać powierzchnię roli. Każde ma odrębne zadanie. Narzędzia doprawiające rolę pracują płycej niż pług. Przesuszają spulchnioną warstwę roli , która chroni głębsze warstwy przed utratą wody. Przyspieszają rozkład próchnicy: kultywatory, brony, włoki.
Kultywatory (drapacze) – zęby sprężyste, półsprężyste lub sztywne zamocowane do ramy. Kultywator o zębach sztywnych lub półsztywnych w kształcie dłuta lub klina (zagięte ku dołowi) sercowatej redliczki lub gęsiostopki. Kultywatory zakończone dłutem lub klinem są to grujery. Kultywatory zakończone gęsiostopką nazywamy eksterpatorami. Zakończenie podobne do noży to skaryfikatory. Kultywatory o zębach sprężystych służą do wyciągania z gleby rozłogów perzu i innych chwastów.
Brony – cieżkie o zębach kwadratowych głęb. do 10 cm i nacisk jednego zęba na glebę ok. 20 N. – średnie zęby w przekroju czworokątne głęb. 4-6 cm nacisk ok. 15 N. – lekkie (posiewne) zęby o przekroju okrągłym głęb. 2-5 cm, nacisk 10 N. Brona chwastnik dostosowuje się do powierzchni pola. Służy do niszczenia siewek chwastów. Brona Wedera – brona chwastnic. Brony wahadłowe – napędzane WOM . Włókowanie – najpłytsza uprawka stosuje się na wiosnę w celu ścięcia grzbietu skib.
III NARZĘDZIA UGNIATAJĄCE I KRUSZĄCE ROLĘ
Uprawki ugniatające – mają zagęszczać określone warstwy roli, uprzednio zbyt spulchnione. Zwiększa się ilość przestworów kapilarnych. Ugniecenie wierzchniej warstwy roli daje możliwość wykonania płytkiego siewu np. traw, koniczyny. Inne zadanie – pokruszenie gród ziemi powstałych przy uprawie roli przy zbyt dużej wilgotności (szczególnie na glebach zwięzłych). Zadanie wałów – przyspieszenie procesów wydobrzenia (osiadania) roli po orce. Wały ugniatające i wyrównujące rolę (gładkie) – do poprawy stosunków wodnych na wierzchniej warstwie roli. Na wiosnę na glebach torfowych. W ten sposób chroni się rośliny przed tzw. wysadzaniem (podczas zamarzania i rozmarzania gleby). Wały kruszące – służą do kruszenia brył na glebach zwięzłych, do niszczenia skorupy lodowej w okresie zimy. Wały kolczaste pierścieniowe – wały ugniatające głębsze warstwy roli ( wał Cambella) – do przyspieszania osiadania roli po zbyt późno wykonanej orce siewnej. Wał strunowy ( zadanie jak wyżej).
ZESPOŁY UPRAWEK W całokształcie uprawy wyróżniamy: 1) Zespół uprawek pożniwnych, 2) Zespół uprawek przedsiewnych (jesiennych i wiosennych), 3) Zespół uprawek przedzimowych, 4) Zespół uprawek wiosennych, 5) Zespół uprawek pielęgnacyjnych.
1) ZESPÓŁ UPRAWEK POŻNIWNYCH rozpoczyna całokształt uprawy pod rośliny ozime i jare. Powierzchnia pola pokryta jest resztkami pożniwnymi. Wykonuje się od drugiej połowy lata do początku jesieni (oziminy) do późnej jesieni jare. ZADANIA: - przyoranie resztek pożniwnych, - ograniczenie parowania wody z odkrytej powierzchni, - walka z chwastami, - wymieszanie nawozów Ca+, Mg+, z glebą. Okres 3-4 tyg. wykonuje się nast. uprawki; -podorywka ścierniska, bronowanie, kultywatorowanie. Kolejność i liczba uprawek po podorywce zależy : rodzaju gleby, przebiegu pogody, terminu siewu ozimin, zwięzłości gleby (stanu pola) W klasycznym układzie : - podorywka płytka do 6-8 cm aby jak najwięcej roślin chwastów mogło wzejść ( niszczymy siewki), - bronowanie podorywki (pielęgnowanie podorywki). Chwasty wieloletnie ( rozłogi perzu na 1 ha ziemi po uprawie lucerny – 1000 km).
Mechaniczne niszczenie perzu : # metoda usuwania rozłogów z roli – polega na podoraniu warstwy roli przerośniętej rozłogami perzu ( na głęb. 15 cm ) pozostawieniu w celu przesuszenia. Po wysuszeniu stosujemy kultywator o zębach sprężynowych i dwukrotnie drapaczujemy ( na krzyż). Potem bronujemy pole, grabimy i wywozimy rozłogi perzu. Metoda da dobre rezultaty gdy po żniwach nie ma opadów. W czasie deszczu perz zaczyna rosnąć ( metoda nieskuteczna) # metoda Wiliamsa – podorywka głęb.15cm, talerzowanie dwukrotnie na krzyż, głęboka orka w czasie wschodów chwastów ( sprzedpłużkiem) . Metoda zaduszania rozłogów metoda Wiliamsa. Metoda skuteczna na glebach ciężkich. Nie można jej stosować na glebach płytkich (wyoranie martwicy glebowej). # metoda zmęczenia rozłogów – polega na kilkakrotnej orce zachwaszczonego pola. Po każdej orce pozostawia się czas na zazielenienie się powierzchni roli poczym ponownie stosuje się orkę. W ten sposób zmusza się perz do kilkakrotnego wybijania co wyczerpuje ich substancje zapasowe ( zamierają z ich braku)
W zespole uprawek pożniwnych chwasty wieloletnie niszczy się stosując herbicydy totalne np. Roundup.
Twardość nasion:
- nagromadzenie inhibitorów wzrostu
- niedojrzałość fizjologiczna zarodka
- zbyt gruba okrywa nasienna
- duża ilość CO2 działa usypiająco na zarodek
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
WYKŁAD 8
2) ZESPÓŁ UPRAWEK PRZEDSIEWNYCH (jesiennych i letnich) Zaczyna się orką siewną a kończy siewem roślin ozimych. Celem zespołu jest przygotowanie roli do siewu. realizuje się go w nast. sposób – doprawianie roli do stanu sprawności , - przygotowanie wierzchniej warstwy roli do przyjęcia nasion, - zniszczenie chwastów, - wymieszanie nawozów mineralnych lub organicznych z glebą.
Uprawki przedsiewne pod żyto ozime, jęczmień ozimy i inne obejmują orkę siewną i bronowanie bezpośrednie po niej. Glebę zostawia się na okres 3-4 tyg. aby wydobrzała. Bezpośrednio przed siewem wykonuje się bronowanie, potem siew i bronowanie posiewne. Orka siewna do 20-22 cm ( na glebach lekkich płycej). Uprawki przedsiewne tylko pod rośliny ozime i poplony ścierniskowe.
3) ZESPÓŁ UPRAWEK PRZEDZIMOWYCH Ma na celu wykorzystanie zimowego okresu do poprawy struktury gleby i nadaniu jej sprawności, zmagazynowanie maksymalnej ilości wody, zniszczenie chwastów poprzez głębokie przyorywanie ich diaspor (nasiona, owoce, części wegetatywne roślin służące do rozmnażania) Inne zadania: przyoranie obornika, ścierni. do wykonania tych zadań stosuje się tzw. zięblę ( orkę przedzimową) czasem z pogłębiaczem. Zięblę pozostawia się w ostrej skibie – nie bronuje się jej. Aby wiosną gleba szybko się ogrzała stosuje się bronowanie ziębli. Czasami orkę przedzimową poprzedza się odwrotną – na glebach zwięzłych. Uprawki przedzimowe tylko pod rośliny jare.
4) ZESPÓŁ UPRAWEK WIOSENNYCH Cel: przygotowanie roli do siewu i sadzenia roślin jarych a także zachowanie wody, przyspieszenie nagrzania roli, wymieszanie nawozów mineralnych z glebą. Kolejność uprawek zależy od rodzaju i zwięzłości gleby i terminu siewu roślin.
Kolejność uprawek: 1) włókowanie lub bronowanie ( zabieg „otwierający” rolę). Na glebach bardzo zwięzłych, mocno wysztorcowanych stosuje się włókowanie. Na glebach lekkich stosuje się bronowanie. Ma to na celu ścięcie grzbietów skib. 2) Bronowanie lub kultywatorowanie # na glebach zwięzłych – kultywator o zębach sztywnych lub półsztywnych. # na glebach lekkich – brona, kultywator zbyt przesuszyły by glebę. Stosuje się w tym czasie nawozy azotowe i ewentualnie fosforowe i potasowe jeśli nie zostaną zastosowane jesienią. Bronowanie bezpośrednio przed siewem, siew, bronowanie posiewne. # pod okopowe ( ziemniaki – obornik jesienią lub wiosną, pod buraki tylko jesienią.) Aby wymieszać obornik trzeba zastosować płytką orkę.
Dobór narzędzi uprawek zależy od:
-właściwości gleby (lekkie – mniej uprawek)
-wilgotności gleby
-terminu siewu
5) UPRAWKI PIELĘGNACYJNE zadania: zwalczanie chwastów, jak najdłuższe zachowanie sprawności roli. Używa się tu bron, wałów, pielników i opsypników. W zbożach stosuje się bronowanie – w fazie kiełkowania i krzewienia. Bronuje się też groch, peluszkę, bobik, koniczynę, lucernę – po każdym pokosie. Bobik przed wschodami i po wschodach. Buraki cukrowe – bronuje się przed wschodami, po wschodach stosuje się pielenie miedzyrzędzi (pielnikami) . W związku z tym stosuje się herbicydy które ograniczają liczbę uprawek mechanicznych. Często z korzyścią dla stanu roli.
CAŁOKSZTAŁT UPRAWY ROLI POD ROŚLINY JARE
Zależy od przedplonów zbóż, najczęściej są to okopowe, dla strączkowych rośliny zbożowe.
Jeśli przedplon pozostawia ścierń i resztki pożniwne całokształt uprawy roli składa się: - zespołu uprawek pożniwnych, - przedzimowych, - wiosennych i pielęgnacyjnych. Jeśli przedplon nie pozostawia ścierni wówczas nie wykonuje się zespołu uprawek pożniwnych. Od razu wykonuje się zespół uprawek przedzimowych.
CAŁOKSZTAŁT UPRAWY ROLI POD ROŚLINY OZIME
Ze względu na termin siewu ozimin dzielimy je na: rośliny wczesnego siewu ( rzepak, rzepik ozimy, jęczmień ozimy) i późnego siewu ( pszenica ozima, pszenżyto) . Rośliny wczesnego siewu nie mają zbyt wielu dobrych przedplonów. Do najlepszych należą rośliny strączkowe, wczesne ziemniaki, mieszanki zbożowo-strączkowe. Rośliny późnego siewu – większy dobór przedplonów: okopowe, rzepak, rośliny strączkowe, zboża. Zespół uprawek pożniwnych i przedsiewnych pod rośliny ozime. Gdy od zbioru do siewu przedplonu pozostaje zbyt mało czasu wykonuje się wyłącznie uprawki przedsiewne. Po okopowych – uprawki pożniwne ogranicza się do bronowania lub drapaczowania. Uprawki przedsiewne ogranicza się do kultywatorowania lub bronowania. Gdy gleba jest źle przygotowana do siewu trzeba zastosować płytką orkę.
CAŁOKSZTAŁT UPRAWY POD POPLONY ŚCIERNISKOWE
Uprawa wykonywana w jak najkrótszym czasie. Po zbiorze przedplonów wykonuje się razówke (podorywka lub orka siewna)
UPRAWA GLEB LEKKICH: piaski luźne, słabo gliniaste, piaski gliniaste, lekkie i mocne, żwiry piaszczyste. Wspólną cechą jest mała zawartość części spławialnych i lekki opór jaki gleba stawia narzędziom. Gliny lekkie, silnie spiaszczone- 25-35% cz. spław. Gliny lekkie słabo spiaszczone-25-35% cz.spław. Gleby lekkie należą do różnych typów genetycznych – gleb bielicowych, brunatnych, mad rzecznych. Gleby klasy IV, V, VI. Mała zawartość cz.spław. i niewielki udział frakcji koloidalnych sprawia, że mają prawie rozdzielno ziarnistą strukturę. Są przewiewne i przepuszczalne ale słabo utrzymują wodę. Są one za suche w skutek małej pojemności wodnej. Gleby te szybko nagrzewają się w dzień a szybko ochładzają w nocy. Gospodarowanie na tych glebach powinno uwzględniać zabiegi agrotechniczne zwiększające ich produktywność (uprawę poplonów, wapnowanie, magnesowanie, dobór roślin z uwzględnieniem motylkowatych, nawożenie obornikiem). Uprawa roli powinna chronić przed wysychaniem.
UPRAWKI NA GLEBACH LEKKICH
- mechaniczne zwalczanie chwastów tylko w okresie pożniwnym. Unikać zwalczania na wiosnę.
- płytkie bronowanie w początkowych fazach rozwojowych chwastów, stosowanie herbicydów.
Orka przedzimowa płytka, wiosenne uprawki, ograniczone do minimum. Unikać stosowania kultywatora o zębach sprężystych. Włóka na glebach lekkich – zbędna. Na glebach suchych niezbędne wałowanie wałem gładkim aby wzmóc podsiąkanie wody do górnej warstwy roli. Im gorsze panują tu stosunki wodne tym bardziej należy upraszczać ich uprawę.
UPRAWA GLEB ŚREDNICH I CIĘŻKICH
- gleby średnie – 35-50% cz.spław.
- gleby ciężkie - >50% cz.spław.
- iły – ponad 50% cz.spław. i znaczne ilości pyłu
Gleby te należą do różnych typów: mady, gleby bielicowe, rędziny, czarne ziemie. Wysoka zawartość części spławianych i ilastych sprawia, że pod wpływem zróżnicowanej wilgotności ich objętość ulega znacznym zmianom. Gdy są mokre to pęcznieją, w okresie braku opadów głęboko wysychają, tworzą się w nich liczne szczeliny, które sprzyjają rozrywaniu korzeni. Optymalna wilgotność uprawowa tych gleb leży w wąskich granicach – okres wykonywania uprawek jest krótki (gleby minutowe). Uprawa tych gleb przy zbyt małej lub dużej wilgotności jest niemożliwa a tym samym niszczy ich strukturę. Gleby zasobne w składniki pokarmowe nie zawsze są wykorzystywane przez rośliny ze względu na niekorzystne właściwości fizyczne. Trzeba dążyć do zwiększenia ich przewiewności i pulchności.
Orka przedzimowa – głęboka lub pogłębiona. Na wiosnę stosować kultywatory o zębach sztywnych. Pod rośliny ozime wykonać pełny zespół uprawek pożniwnych. Doprawianie roli do siewu wymaga stosowania energicznych narzędzi tj. bron talerzowych, spulchniaczy obrotowych, wałów kruszących. Ze względu na znaczny opór jaki stawia gleba narzędzia powinny być ciężkiej i solidnej budowy. Uprawa wiosenna – rozpoczynać włókowaniem pamiętając o bardzo krótkim okresie w którym uprawkę tą można wykonać. Rozkład substancji organicznych przebiega w glebach ciężkich wolniej niż glebach lekkich. Stosować większe dawki nawozów organicznych ale rzadziej – co 5-6 lat.
UPRAWA GLEB TORFOWYCH
Pod trwałe użytki zielone, niewłaściwa uprawa zmniejsza w ciągu roku 1-4 cm warstwy torfu. Torfy: - włókniste ich tworzywem jest mało rozłożone lub storfiałe włókno. powstają w warunkach stałego zalania wodą – próchniczno-mineralne powstają w okresowym czasie obniżenia wody. Procesy odwadniania zachodzące w torfach pod wpływem działalności człowieka powodują zmiany zwane MURSZENIEM. wadliwa gospodarka przyspiesza ten proces. Trzeba uniknąć częstej orki, bronowania, kultywatorowania. Należy zminimalizować uprawę roślin jednorocznych. Wprowadzić uprawę roślin wieloletnich ( łąk, pastwisk) lub wprowadzić tzw. gospodarkę przemienną. Rośliny powinny tak następować po sobie aby gleba jak najkrócej pozostawała nie obsiana. Przykłady zmianowania: - od 1 do 4 roku rośliny motylkowe, pastewne lub mieszane z trawami, - w 5 roku rośliny okopowe, - w 6 roku zboża jare, - w 7 roku zboża ozime z wsiewką roślin motylkowych z trawami.
Uprawki przedzimowe i wiosenne pod okopowe i rośliny jare. Uprawki przedsiewne pod rośliny ozime. Uprawki przedsiewne ( przedzimowe) – stosować orkę dobrze odwracającą skibę ale nie kruszącą, wały gładkie, lekkie brony. Po siewie stosować wał. Torfy włókniste można orać w szerokich granicach wilgotności ( ale nie może być zbyt suchy). Mniejsze niebezpieczeństwo przy orce torfu mokrego. Dobre efekty daje wałowanie torfu średnio wilgotnego. Gleby torfowe i murszowe należą do kompleksu: zbożowo – pastewnego, mocnego i słabego ( 8 i 9 )
SYSTEMY UPRAWY ROLI
SYSTEM TRADYCYJNY (płużny) podstawowy element to orka silnie zmieniająca warstwę roli. Odwraca ją, spulchnia i kruszy. Orka poza dodatnim działaniem na glebę wpływa również na nią niekorzystnie. Zalety orek:
- długotrwałe działanie spulchniające
- dokładne przykrycie resztek pożniwnych pożniwnych międzyplonów
- nierównomierne rozmieszczenie nawozów organicznych, mineralnych mineralnych wapniowych
- zwiększenie strefy wzrostu korzeni
- niszczenie chwastów
WADY OREK:
- sprzyjanie erozji wodnej i wietrznej
- niszczenie struktury gleby
- szybki rozkład substancji organicznych
- spadek zawartości próchnicy w glebie
- wyorywanie diaspor chwastów (wzrost zachwaszczenia)
- tworzenie podeszwy płużnej
Modyfikacja uprawy roli: w praktyce realizacja uproszczeń w uprawie roli sprowadza się np. do zastąpienia uprawki pracochłonnej uprawką mniej pracochłonną (np. pług zastąpiony broną talerzowa).
SYSTEM UPRAWY BEZORKOWEJ (bezpłużny) – konserwująca uprawa roli. Powierzchniowe przykrycie ścierniska z pozostałymi resztkami roślinnymi (mulczowanie ścierniska) w celu przygotowania roli pod zasiew. Uprawę tę wykonuje się za pomocą kultywatora o łapach sztywnych, brony talerzowej, zestawu uprawowo-siewnego. Płytkie orki nasilnie ugniecionej roli.
Kompleksy glebowo rolnicze jednostka systematyczna łącząca gleby różnych jednostek genetycznych ale o podobnych właściwościach.
Wyróżniamy: 1 – kompleks pszenny b.d. 3,8% gruntów ornych – gleby najlepsze. Gleby łatwo nabywające sprawność, będące w wysokiej kulturze. Rośliny: pszenica, rzepak, chmiel, buraki cukrowe, bobik, koniczyna czerwona. Gleby kulturalne-o uregulowanym odczynie, stosunkach wodno-powietrznych.
2 – kompleks pszenny dobry (2. 792. 959ha) 18%. Gleby o właściwościach podobnych do kompleksu 1. nieco mniej żyzne, niekorzystnie położone. Rośliny: jęczmień jary.
3 – kompleks pszenny wadliwy (3,1%) Gleby o jakości jak komp. 1 i 2 okresowe niedobory wody, ograniczona wysokość plonów, roślin uprawnych, podłoże bardzo przepuszczalne lub położone na stoku. Rośliny: pszenica, rzepak, bobik, groch, kukurydza, kończyna biała, słonecznik, peluszka, łubin biały (w latach wilgotnych).
4 – kompleks żytni b.d. (17,0%) Gleby są bardzo dobre do uprawy, odpowiednim nawożeniem i uprawą można je zmienić w gleby pszenne dobre. Uniwersalny kompleks-pszenica, buraki cukrowe, jęczmień browarny, tytoń jasny, ziemniaki.
5 – kompleks żytni dobry (15,0%) Obejmuje gleby o mniejszej żyzności i większej wrażliwości na suszę. Plony roślin nie odbiegają od kompleksu 4, w dobrych warunkach glebowych i wilgotnościowych. Rośliny:żyto,pszenżyto, ziemniaki,tytoń jasny, kończyna biała, marchew pastewna, słonecznik, warunkowo-pszenica, jęczmień rzepak.
6 - kompleks żytni słaby (18,0%) Gleby piaskowe, ubogie, o słabym kompleksie sorpcyjnym. Plony są niskie, efekty nawożenia niskie. Rośliny:żyto, owies, gryka, ziemniaki, łubin żółty, seradela, facelia, przelot.
7 – kompleks żytni b. słaby (11,5%) Gleby bardzo lekkie, suche, jałowe, nadające się pod zalesienie ponieważ plony...
rotheden