TEZY DO EGZAMINU MAGISTERSKIEGO
Teologia Biblijna
1. Interpretacja Biblii w Kościele (Providentissimus Deus 1893, Dei Verbum 1965, Dokument PCB 1993)
Providentissimus Deus 1893r.,
1.Osobiste opinie Ojców, co do ich stanu wiedzy przyrodniczej nie są przedmiotem wiary
2.Krytyczne uwagi do badaczy nauk historycznych
- badanie pomników historii, aby podważyć autentyczność faktów z Pisma Św.
3.Możliwość błędów kopisty, ale to wiosek pod zbadaniu (odpowiednie reguły interpretacji)
4.Nie ograniczać zakresy natchnienia do niektórych fragmentów (nie można natchnienia ograniczyć tylko do spraw wiary i moralności)
5.Wiara Kościoła w prawdziwość Pisma św. (spisane przez ludzi, Boga mają za autora)
6.Natchnienie: Bóg (nieomylny) natchnął człowieka, który jak potrafił wyraził prawdę.
Dei Verbum 1965r.
1. Księgi spisane przez „prawdziwych autorów” pod natchnieniem Ducha Świętego, Boga mają za autora i jako takie, zostały przekazane Kościołowi
2. Hagiografowie spisali z woli Bożej, prawdę dla naszego zbawienia
3. Interpretator ma wnikać w to, co hagiograf miał na myśli (gatunki literackie, sposoby wyrazu danej epoki) i co przez te słowa spodobało się Bogu powiedzieć
4. Pismo św. odczytywane w tym samym duchu, co spisane + Tradycja Kościoła i analogia wiary.
5. Bez uszczerbku dla prawdy Bóg dostosował do nas sposób przemawiania.
PKB Interpretacja Pisma Świętego w Kościele
Przemówienie JPII
-PD, Leon XIII, odpowiedź na racjonalizm (wiara we Wcielenie jest podstawą studiów historio-krytycznych, zachęta do poszerzania wiedzy)
-DAS, Pius XII, odpowiedź na fideizm „egzegezy mistycznej” ( sens duchowy posiada kryterium, które też trzeba zbadać, tzw. „Boży zamiar”)
-egzegeta ma pomagać w lepszym dostrzeżeniu w Tekstach natchnionych Słowa Bożego przez własną gorliwość.
-egzegeza ma być wierna Kościołowi – sensus ecclesiae
1. Metoda historyczno-krytyczna
-ponieważ Biblia została napisana językiem konkretnych ludzi, egzegeza domaga się takich badań
-Augustyn, Orygenes, Hieronim, humanizm renesansowy recursus ad fontes
-XVII w., Richard Simon (złożoność tekstu Pięcioksięgu)
-XIX w., teoria czterech dokumentów (J, E, D, P); Łk i Mt od Mk i Q (zbiór mów Jezusa)
-dekonstrukcja, ale Herman Gunkel (Sitz im Leben, Formgeschichte)
-M. Dibelius, R. Bultman (korzysta z Heideggera)
-Radaktionsgeschichte
-proces powstawania tekstów (sytuacja, czas, przestrzeń)
-obiektywne kryteria naukowe
-pozwala uchwycić lepiej treść, intencje natchnionego autora.
Ocena: DAS (trzeba poszukiwać sens literacki i badać gatunki)
Egzegeza tylko w historycznych warunkach powstania
Od diachronicznego spojrzenia na redaktorów do synchronicznej lektury ostatecznej wersji dzieła.
2. Metoda „kanoniczna”
-USA, Biblia jako całość teologiczna
-egzystencjalne uzupełnienie metody historyczno-krytycznej
-B.S. Childs (ostateczna wersja jest podstawą wiary i etyki), J.A. Sanders (proces kształtowania obecnej całości )
-dowartościowanie spójności, jaką tworzy kanon dla dzisiejszych czytelników.
-problem ustalenia przełomu, kiedy dany tekst został uznany za kanoniczny, czy dzisiaj to pytanie nadal jest otwarte?
-relacja między ST a NT – Kościół odczytuje ST w perspektywie popaschalnej.
3. Teologia wyzwolenia
-kontekst polityczny, ekonomiczny początku lat 70 Ameryka Łacińska
-lektura ma znajdować swoje uzasadnienie w życiu ludzi, podpora w walce o sprawiedliwość społeczną
-Bóg, jest Bogiem ubogich
-egzegeza ma zatem walczyć o prawa ubogich
-prawdziwa lektura tylko w sytuacji solidarności z ubogimi
-momenty przełomowe (wyjście z Egiptu) mogą stale się urzeczywistniać
ocena:
-redukcjonizm do tekstów o ucisku, jednostronność
-egzegeza nie angażuje się w politykę
-akcent na ziemskiej sprawiedliwości (porzucenie eschatologii)
4. Podejście feministyczne
-XIX w., USA, walka o prawa kobiety
-cel: równouprawnienie kobiety
-forma radykalna, odrzucenie autorytetu Biblii, oskarżenie o androcentryzm
-neo-ortodoksyjna, kanon w kanonie (tylko to, co się tyczy słabych, kobiet)
-krytyczna, szerokie przedstawienie sytuacji kobiety w otoczeniu Jezusa (zakamuflowany egalitaryzm)
-kryterium feministyczne (historia pisana przez zwycięzców, trzeba dotrzeć do prawdy)
-kryterium socjologiczne (sytuacja kobiety w danym okresie)
-wiele nowych pytań i spojrzeń
-Bóg ST, nie tylko sprawiedliwy Ojciec, ale i macierzyński
-agrumenty ex silentio
5. Interpretacja katolicka
2. In Vetere Novum latet et In Novo Vetu patet. Stary i Nowy Testament (uwzględnić m. in. dokument Naród Żydowski i jego Święte Pisma w Biblii chrześcijańskiej)
A. Święte Pisma Narodu Żydowskiego podstawową częścią Biblii chrześcijańskiej
-chrześcijaństwo rodzi się w łonie judaizmu
-Stary Testament (pisma Mojżeszowe 1 Kor 3, 14-15), Nowy Testament (Jr 31,31, nowe przymierze)
-Nowy Testament uznaje autorytet Świętych Pism
-pośrednie uznanie autorytetu (kalki z hebrajskiego, pośrednie lub bezpośrednie cytaty w NT)
-wyraźne powoływanie się na autorytet Pism (Pismo, Prawo, Dawid mówią…, zostało napisane, cytaty ze ST na dowód (Paweł), 2 Tm 3, 15; 2 P 1, 20
-Nowy Testament znajduje swoje potwierdzenie w Pismach
-Konieczność wypełnienia się Pisma
-Zgodność z Pismami (kata. ta.j grafa,j)
-Zgodność i różnica (wypełnienie Pism w Chrystusie przynosi niespodziewanie zmiany, porzucenie przepisów)
B. Podstawowe tematy Pism, ich recepcja w chrześcijaństwie
-chrześcijańskie pojmowanie relacji ST i NT.
-potwierdzenie wzajemnego odniesienia
-relektura NT w świetle Chrystusa
-relektura alegoryczna (Homer, Filon, Ga, Ojcowie i średniowiecze)
-powrót do sensu wyrazowego (Tomasz, od sensu wyrazowego…)
-jedność planu i jego wypełnienie
-aktualne perspektywy (nie szukanie za wszelką cenę Chrystusa w ST, bez prostej kalki Prawa na Ewangelię – studium, wiara zrywa zasłonę)
C. Żydowski wykład Biblii
-wspólne tematy
1. Objawienie Boże
- Bóg przemawiający do ludzi
- Bóg jedyny
- Stwórca i Opatrzność
2. Osoba ludzka: jej wielkość i nędza
- ST: Stworzenie na obraz Boga
Nędza ludzka
- NT: Wielkość istoty ludzkiej
Nędza istoty ludzkiej
3. Bóg: Wybawca i Zbawiciel
4. Wybór Izraela
5. Przymierze
6. Prawo – Jezus nadaje nowe znaczenie na mocy autorytetu Syna Bożego
7. Modlitwa, kult, Jerozolima, świątynia
8. Boże nagany i wyroki
9. Obietnice, ziemia obiecana
10. Trwałość i ostateczne zbawienie Izraela
11. Królestwo Boże i następca Dawida
D. Wnioski
-ciągłość (Jeden Bóg, stworzenie, wybór i zgromadzenie narodu, przymierze, obietnice )
-brak ciągłości (kult, świątynia, prawo rytualne i społeczne)
-postęp (Jezus, przez swoja Paschę wypełnia Pismo, czyli dokonuję pewien postęp)
Bóg (trójedyny)
Człowiek (ikona Chrystusa)
Lud (Nowy Izrael)
3. Stworzenie – grzech – Nowe Stworzenie
Odwieczny plan zbawienia
-W Nim wybrał nas (sobie) przed założeniem świata (Ef 1, 4)
-jedyny pośrednik
-Chrystus podstawą jedności świata ze Stwórcą, stworzył nas Bóg, kontemplując Chrystusa
-zbawienie główną ideą teologiczna Izraela, w tej perspektywie dzieło stworzenia (Ps 89, między dziełami zbawczymi jest stworzenie)
-opis stworzenia to obraz teologiczny
-Pismo nie zawiera prawdy przyrodniczej, ale zbawczą
-2 opisy, wpływy obrazów z kultur ościennych
-najstarszy Rdz 2, 4-25 (antropomorficzny)
-Rdz 1, tradycja kapłańska, stwarzanie słowem
-człowiek, centrum stworzenia
-6 dzień, korona stworzenia, człowiek
-brak pojęcia ko,smoj, otchłań wód (siedziba potworów) obecność Ducha Bożego
-Prorocy: tylko Bóg ma moc stwórczą, nie bożki pogańskie
-Literatura mądrościowa: stworzenie jest fundamentem wiary
-mądrość upersonifikowana, nie hipostaza = Słowo, Torah hrAT
-symbolika dzieł Bożych: np. deszcz i rosa – dobroć, rośliny i zwierzęta, morze (siedziba potworów, w nowej ziemi nie będzie). Jezus ma władze nad morzem.
- można poznać Boga ze stworzenia (Rz 1, 18-), kara za niepoznanie
-Syn Boży bierze udział w dziele stworzenia (nowość) - przyczyna narzędziowa i działająca. Jako przyczyna wzorcza Chrystus jest archetypem, dzięki któremu Bóg stwarza świat (przez Niego, w Nim, dla Niego)
Upadek
...
Pilo