Wstęp. 3
I. Co to jest struktura organizacyjna? 4
II. Czynniki wywierające wpływ na koncepcję
struktury organizacyjnej.
1. Wielkość organizacji. 5
2. Otoczenie. 5
3. Cykl życia organizacji. 7
4. Technika i technologia. 8
5. Strategia. 9
6. Kultura. 10
7. Ludzie. 11
Literatura. 12
Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie czynników, które warunkują budowę struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa.
Zagadnienie to tym bardziej ważne jest do omówienia, iż powszechnie wiadomo, że aby dane przedsiębiorstwo odniosło na rynku sukces to musi ono być dobrze zarządzane, a dobre zarządzanie to m.in.: dobra organizacja pracy, dobre stosunki międzyludzkie panujące w przedsiębiorstwie, dobry przepływ informacji, odpowiednia delegacja praw i obowiązków.
Wszystkie te wymienione sytuacje są do osiągnięcia wtedy, gdy przedsiębiorstwo posiada odpowiednią strukturę organizacyjną.
Aby zbudować stosowną strukturę organizacyjną musimy wziąć pod uwagę 7 czynników: wielkość i otoczenie organizacji, technikę i technologię, cykl życia przedsiębiorstwa, strategię, kulturę i ludzi.
Struktura organizacyjna ściśle powiązana jest ze wielkością, bowiem w zależności od ilości zatrudnionych pracowników budujemy węższą lub szerszą strukturę.
W zależności od otoczenia przedsiębiorstw to znaczy sytuacji ekonomicznej, społecznej i politycznej państwa, a także konkurencji panującej na rynku przedsiębiorstwo powinno posiadać dostosowana do tych czynników strukturę.
Przedsiębiorstwo należy traktować jak żywy organizm, który się ciągle zmienia, dlatego też powinna się zmieniać struktura organizacyjna i dlatego też musimy śledzić cykl życia organizacji.
Każda organizacja posiada własne techniki i technologie wytwarzania danego dobra czy usługi i co za tym idzie czynniki te również powinny znaleźć odbicie w strukturze organizacyjnej.
Prowadzenie każdej działalności gospodarczej to gra w trakcie, której musimy mieć strategię. Strategię, która pozwoli nam wygrać - osiągnąć sukces. W zależności od wybranej strategii każde przedsiębiorstwo powinno dostosować strukturę organizacyjną do tej właśnie strategii.
Wielkie znaczenie maja także dwa ostatnie czynniki, czyli kultura i ludzie. Przedsiębiorstwo, które budując strukturę organizacyjną bierze pod uwagę kulturę panującą w danym regionie może liczyć także na bardziej zadowolonych pracowników, a przecież także od nich zależy czy przedsiębiorstwo osiągnie sukces.
I. CO TO JEST STRUKTURA ORGANIZACYJNA?
Istniejący wewnątrz przedsiębiorstwa podział pracy polega na rozczłonkowaniu całego przedsiębiorstwa na wiele odrębnych zadań i czynności.
Efektem podziału pracy jest tworzenie komórek organizacyjnych.
Komórka organizacyjna to zespół ludzi i środków, który kierowany jest przez jednego zwierzchnika i wykonuje on określone zadania. Czasami komórka organizacyjna nazywane jest jednoosobowe stanowisko pracy, jeżeli jest to stanowisko samodzielne o określonym zakresie działania.
Układ i system wzajemnych powiązań i zależności, które zachodzą pomiędzy poszczególnymi komórkami organizacyjnymi nazywamy strukturą organizacyjną przedsiębiorstwa.[1]
Budowa struktury organizacyjnej determinowana jest przez wiele czynników. Mimo iż nie ma uniwersalnego wzoru struktury organizacyjnej, który mógłby określić organizację wszystkich przedsiębiorstw jednak istnieją pewne zasady tworzenia struktur organizacyjnych.
„Struktura organizacyjna powinna być jak najprostsza i przejrzysta, powinna zapewniać najbardziej właściwy podział pracy. Jednocześnie musi ona uwzględniać takie połączenie zadań i odpowiedzialności, które zapewniałoby najlepszą koordynację działania.
Podstawowym, więc warunkiem prawidłowej struktury organizacyjnej jest dokładne ustalenie zadań i zakresu odpowiedzialności wszystkich komórek składających się na określoną strukturę oraz ustalenie powiązań służbowych między komórkami organizacyjnymi.”[2]
Ogólnie przyjętym sposobem przedstawiania struktury organizacyjnej jest schemat organizacyjny, który jest graficznym modelem tej struktury
II. CZYNNIKI WYWIERAJACE WPŁYW NA KONCEPCJĘ STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ
1. WIELKOŚĆ ORGANIZACJI
Jednym z pierwszych czynników wywierających wpływ na strukturę organizacyjną jest właśnie wielkość przedsiębiorstwa.
Pomimo, iż w różnych literaturach znajdujemy liczne definicje wielkości organizacji to najłatwiej wielkość organizacji sformułować jako „liczbę zatrudnionych w przeliczeniu na pełne etaty.[3]
Wiele przeprowadzonych badań potwierdza pogląd, że wielkość organizacji w istotny sposób wpływa na jej strukturę.
Większe organizacje odznaczają się na ogół wyższą specjalizacją czynności i bardziej sformalizowanymi procedurami (wyższy stopień formalizacji).
Dowiedziono także, że w miarę wzrostu organizacji dochodzi się do momentu, w którym są one zmuszone do decentralizacji i opracowania różnych sformalizowanych mechanizmów koordynacji ich czynności.[4]
2. OTOCZENIE
Otoczenie organizacji składa się z instytucji i sił, które znajdują się poza nią, a potencjalnie mogą wpływać na jej efektywność.
W związku z powyższym możemy nawet pokusić się o stwierdzenie, że otoczenie przedsiębiorstwa jest jednym z głównych wyznaczników jego struktury.
Ze względu, iż cechą charakterystyczną otoczenia jest jego niepewność mamy do czynienia z sytuacją, że część przedsiębiorstw działa w otoczeniu statycznym inne natomiast mają do czynienia z otoczeniem mocno dynamicznym.
W otoczeniu statycznym jest znacznie mniej niepewności niż w otoczeniu dynamicznym.
Dlatego też z racji tego, iż niepewność zagraża efektywności organizacji, menadżerowie dążą do jej minimalizowania.
Jednym ze sposobów ograniczania niepewności w otoczeniu jest modyfikacja istniejącej już struktury organizacyjnej.
Jako iż istnieje związek pomiędzy stopniem niepewności otoczenia a stosowanymi rozwiązaniami strukturalnymi mamy do czynienia z sytuacją, kiedy to w warunkach otoczenia dynamicznego przedsiębiorstwo powinno wprowadzić strukturę organiczną (płynna i elastyczna), a przedsiębiorstwo otoczenia stabilnego i możliwego do przewidzenia powinno wybrać raczej strukturę mechanistyczną (sztywna i biurokratyczna).[5]
Rozpatrując wpływ otoczenia na strukturę organizacyjną danego przedsiębiorstwa nie należy zapominać, że każda organizacja ma swoje własne niepowtarzalne otoczenie, dlatego też musimy pamiętać o dwóch głównych wymiarach, według których możemy scharakteryzować organizację.
Jednym z nich jest zróżnicowanie, to znaczy zakres, w jakim organizacja jest podzielona na mniejsze jednostki.
Firma, która posiada wiele takich jednostek jest wysoce zróżnicowana; ta, w której liczba jednostek jest niewielka, wykazuje niski poziom zróżnicowania.
Drugim wymiarem jest integracja, czyli zakres, w jakim różne jednostki muszą ze sobą współpracować w skoordynowany sposób.
Zarówno zakres zróżnicowania i integracji, jakiego potrzebuje organizacja, zależy od stabilności otoczenia jej jednostek.[6]
3. CYKL ŻYCIA ORGANIZACJI
Cykl życia organizacji to naturalna sekwencja etapów, przez które przechodzi większość organizacji w trakcie swojego istnienia.
Pierwszym etapem są narodziny organizacji.
Drugi etap to młodość.
Cechami charakterystycznymi tego etapu są wzrost i ekspansja wszystkich zasobów organizacji.
Trzeci etap to wiek średni.
Jest to okres stopniowego wzrostu, który w końcu przeradza się w stabilizację.
Etap czwarty to dojrzałość, czyli stabilność, która może przerodzić się wreszcie w schyłek.
W miarę jak organizacja przechodzi przez te etapy menadżerowie staja wobec różnych problemów związanych z projektowaniem organizacji.
Organizacja przechodząc przez kolejne etapy zwiększa swoje rozmiary, staje się bardziej mechanistyczna i zdecentralizowana.
Zwiększa zakres swojej specjalizacji, poświęca więcej uwagi na planowanie i zwiększa relatywny udział stanowisk sztabowych.
W końcu narasta potrzeba koordynacji, rośnie formalizacja, jednostki organizacji stają się coraz bardziej rozproszone pod względem geograficznym, rozbudowie ulegają systemy kontroli.
Widać, więc oczywisty związek struktury organizacyjnej z cyklem życia produktu czy usługi, którą dana organizacja proponuje klientom.[7]
4. TECHNIKA – TECHNOLOGIA
Termin technologia (technika) odnosi się do sposobu, w jaki organizacja przetwarza nakłady w wyniki.[8]
Każda organizacja posiada, co najmniej jedną technologię.
Wyróżniamy następujące rodzaje techniki:
1. Technika jednostkowa albo technika małych partii. Produkt jest wytwarzany indywidualnie według specyfikacji odbiorcy albo jest produkowany w małych partiach.
2. Technika wielkoseryjna lub masowa. W technice tej produkt wytwarzany jest w systemie taśmowym przez łączenie elementów w podzespoły lub gotowy produkt.
3. Technika produkcji ciągłej. Tutaj surowce przetwarzane są w gotowe wyroby poprzez ciąg przemian maszynowych lub procesowych. Zmienia się sam skład materiałów.[9]
Innym czynnikiem niż wielkość produkcji wpływającym na zróżnicowanie technologii jest także stopień ich rutynowości.
Oznacza to, że technologie obejmują raczej działania rutynowe lub raczej nierutynowe.
Pierwsze z nich cechują się operacjami zautomatyzowanymi i standardowymi (technika masowa, wielkoseryjna).
Działania nierutynowe są dostosowane do szczególnych wymagań, obejmują różne operacje (technika jednostkowa).[10]
...
ossa15