Temat: Sposoby przygotowania i zastosowania ziół.
Fitoterapia, czyli ziołolecznictwo, to leczenie chorób substancjami pochodzenia roślinnego stosowanymi w różnych formach farmaceutycznych, np. napary, odwary, nalewki, wyciągi, mieszaniny substancji roślinnych.
Zaleta tej grupy leków stosowanych kosmetyce jest ich powolne, łagodne działanie, brak toksyczności i działania ubocznego.
Skuteczność leków pochodzenia roślinnego zależy od zawartości substancji czynnych znajdujących się w różnych częściach roślin, np. glikozydy, saponiny, garbniki, olejki eteryczne, żywice i inne.
SPOSOBY PRZYRZĄDZANIA ZIÓŁ
Napar
Przyrządza się je z surowców zawierających olejki lotne lub substancje nienadające się do długiego gotowania. Zioła zalewa się wrzącą wodą i zostawia pod przykryciem do ostygnięcia. Napar cedzimy przed spożyciem.
W metodzie tej substancje czynne wydobywamy z surowca roślinnego do wyciągu wodnego.
Odwar
Rozdrobnione zioła zalewa się odpowiednią ilością wody i doprowadza do wrzenia na wolnym ogniu. Gotujemy 5 do 10 minut. Po przestygnięciu odcedzamy.
Zioła zawierające składniki łatwiej rozpuszczalne w wodzie gotuje się krócej. Te odporne na działanie wysokiej temperatury lub bardzo twarde (kory, korzenie) – dłużej.
Odwaro-napar
Najpierw przygotowuje się odwar ziół, które wymagają gotowania, a następnie tym odwarem zalewa się pozostałe zioła, przyrządzając z nich napar. Po zaparzeniu zioła należy odcedzić.
Nalewka
Nalewką nazywamy alkoholowy wyciąg z rośliny. Zioła układamy w naczyniu ze szczelnym zamknięciem, zalewamy 70% spirytusem w proporcjach 1:10 (10 g ziół na 100 g alkoholu). Odstawiamy w ciepłe miejsce na 4 do 6 tygodni. Po upływie tego czasu odcedzamy nalewkę, przelewamy ją do ciemnych butelek. Przechowujemy w ciemnym miejscu.
Macerat
Macerat to zimny wyciąg przygotowany najczęściej z ziół zawierających śluzy. Surowiec zielarski zalewa się letnią, przegotowaną wodą. Pozostawia się prze z3 do 10 godzin w temperaturze pokojowej. Po przecedzeniu i wyciśnięciu surowca macerat należy zużyć w ciągu jednego dnia.
Okład
Okłady sporządza się z ziół zawierających śluzy, gdyż te długo utrzymują ciepło i wilgoć. Surowiec zalewamy taką ilością wody aby powstała gęsta papka. Po doprowadzeniu do wrzenia zioła zawija się w gazę i przykłada na chore miejsce.
Kataplazma
Przyrządza się je tak jak okłady. Sporządzane są z ziół takich jak: nasiona lnu, kwiat lipy, korzeń prawoślazu. Zioła zaszywa się w torebkę z płótna, zagotowuje. Tak przygotowana kataplazmę przykłada się na chore miejsce, okrywa folią, gazą lub watą i bandażuje.
Kompres
Do kompresów ziołowych nadają się prawie wszystkie rośliny lecznicze. Najpierw przyrządzamy napar z wybranych ziół. Następnie w gorącym naparze moczy się lnianą lub bawełnianą chusteczkę i przykłada na 5 do 15 minut na chore miejsce.
Zabieg należy powtarzać 3-kronie.
Olej ziołowy
Roztarte moździerzu zioła układa się luźno w szklanym naczyniu i zalewa olejem słonecznikowym. Następnie słoik zakrywamy gazą, odstawiamy w ciepłe miejsce na 3 do 4 tygodni. Każdego dnia należy mieszać i wstrząsać zawartość naczynia. Na koniec zioła odcedzamy, a odcedzonym olejem zalewamy świeże zioła.
Czynność tę powtarzamy kilkakrotnie, aż do uzyskania oleju o silnym zapachu ziół.
Ocet ziołowy
Do słoika wkładamy zioła i zalewamy je octem jabłkowym lub winnym. Zostawiamy na 2-3 tygodnie pod przykryciem. Po tym okresie zlewamy ocet i przelewamy go do butelek. Ocet ziołowy należy przechowywać w ciemnym i chodnym miejscu.
Maski ziołowe
Dwie łyżki sproszkowanych ziół zalać letnią wodą i podgrzewać stale mieszając, aż do zagotowania. Maska powinna być papkowata. Ciepła maskę nanosimy na skórę drewnianą szpatułką, przykrywamy ligniną, folia i ręcznikiem w celu utrzymania temperatury. Maska ziołowa może być stosowana jako maska odżywcza lub rozpulchniająca i rozgrzewająca.
W kosmetykach ziołowych rzadko stosuje się pojedynczy surowiec. Najczęściej łączy się kilka roślin, by zwiększyć zakres i efektywność działania stosowanych wyciągów roślinnych.
ZASTOSOWANIE ZIÓŁ
Cera normalna: wieku późniejszym przechodzi w cerę suchą, należy wiec stosować do przemywań wyciągi ziół zawierających śluzy (lipa, prawoślaz, nasiona lnu, nasiona kozieradki), wodę mineralną z dodatkiem soku z pomarańczy, grejpfruta lub żurawin.
Cera sucha: dla niej stosujemy zioła zawierające składniki śluzowe, wit. C i P, flawonoidy, związki krzemu, pektyny działające osłonowo na skórę, chroniące ja przed przesuszeniem i szybkim odwodnieniem (lipa, siemię lniane).
Cera tłusta: zioła stosowane dla tego typu cery powinny zawierać składniki
ü bakteriobójcze, bakteriostatyczne, przeciwzapalne (łopian, dziurawiec)
ü o właściwościach ściągających (pokrzywa)
ü o działaniu rozpulchniającym i rozmiękczającym (len, siemię lniane) – nadmierne rogowacenie przymieszkowe
Cera mieszana: każda partię twarzy należy traktować oddzielnie.
KĄPIELE ZIOŁOWE
W celu przygotowania takiej kąpieli wsypuje się 200 do 300 g ziół do płóciennego woreczka i wkłada do wanny. Można też dodać ziół w postaci naparów lub odwarów. W zależności od rodzaju ziół przygotowuje się kąpiele o działaniu:
ü uspokajająco-kojącym: lawenda, lipa, melisa, rumianek, paczki sosny
ü pobudzająco-pojędrniającym: skrzyp, rozmaryn, pączki sosny
ü leczącym dolegliwości trądzika pospolitego i infekcji ropnych: fiołek trójbarwny, skrzyp, mięta, orzech włoski, szałwia, nostrzyk, kora dębu
ü przeciwzapalnym: rumianek, lipa
ü zmniejszającym nadmierną potliwość: pokrzywa, szałwia, macierzanka, paczki sosny
ü łagodzącym dolegliwości występujące przy żylakach: nagietek, żywokost, rumianek, kasztanowiec, skrzyp
SOL1983