Nabokov Vladimir - Feralna trzynastka.pdf - Nabokov Vladimir - ssaaggaa

VLADIMIR NABOKOV

FERALNA TRZYNASTKA

(zbiðr opowiadaî)

Prze²o¾yli:

z jèzyka angielskiego: Leszek Engelking

z jèzyka rosyjskiego: Eugenia Siemaszkiewicz

WIOSNA W FIALCIE

Wiosna w Fialcie jest chmurna i nudna. Wszystko pokrywa wilgoä: pstrokate pnie

platanðw, ja²owce, ogrody, ¾wir. Daleko, w bladym przewicie, w nierðwnej ramie

niebieskawych domðw, co z trudem podnios²y siè z kolan i po omacku wspinaj¸ na zbocze

(drogè wskazuje cyprys), nieostro zarysowana Gðra w. Jerzego mniej ni¾ kiedykolwiek

podobna jest do przedstawiaj¸cych j¸ kolorowych widokðwek, ktðre chyba od roku 1910

(te kapelusze dam, ci m²odzi doro¾karze) kusz¸ turystðw na karuzeli swego stojaka w

smutnym miasteczku kiosku, st²oczone pomièdzy ametystowozèbymi bry²ami ska²y i

kominkowymi marzeniami muszel. Powietrze, nieruchome i ciep²e, lekko zalatuje spalenizn¸.

Morze, nasycone i odsolone deszczem, jest bardziej szare ni¾ niebieskie, a fale zbyt s¸

leniwe, by siè zapieniä.

W²anie w jeden z takich dni na pocz¸tku lat trzydziestych znalaz²em siè, szeroko

otwar²szy wszystkie zmys²y, na jednej ze stromych uliczek Fialty, wch²aniaj¸c od razu

wszystko: morskie rokoko kiosku i koralowe krucyfiksy na wystawie sklepiku, i

zdeprymowany afisz wèdrownego cyrku (jeden rðg zmoczonego papieru odklei² siè od

ciany), i ¾ð²ty kawa²ek skðrki niedojrza²ej pomaraîczy na starym, szaroniebieskim

chodniku, ktðry tu i ðwdzie zachowa² blakn¸ce lady mozaiki.

Lubiè Fialtè; lubiè j¸, bo w zag²èbieniu tych fioletowych sylab czujè s²odk¸, mroczn¸

wilgoä najbardziej pomarszczonego z kwiatkðw, lubiè j¸ te¾ dlatego, ¾e jej wiola brzmi

echem altowej nazwy uroczego miasta na Krymie, i jeszcze dlatego, ¾e sennoä jej

wilgotnego okresu Wielkiego Postu jako szczegðlnie namaszcza duszè. Tote¾ by²em rad,

¾e znðw tu jestem, ¾e mozolnie sunè w gðrè - w przeciwnym kierunku ni¾ strumyk rynsztoka

- bez kapelusza, z mokr¸ g²ow¸, i ¾e moj¸ skðrè zalewa ju¾ ciep²o, chocia¾ pod

makintoszem mam jedynie koszulè.

Przyjecha²em ekspresem Caparabella, ktðry z wariackim zapa²em, w²aciwym

poci¸gom je¾d¾¸cym przez gðrskie okolice, robi², co mðg², by z hukiem zaliczyä w ci¸gu

nocy tyle tuneli, ile siè tylko da. Zamierza²em tu spèdziä wszystkiego dzieî b¸d dwa, chwilè

wytchnienia podczas podrð¾y w interesach. W domu zostawi²em ¾onè i dzieci, wysepkè

szczècia zawsze obecn¸ na jasnej pð²nocy mojego ja, zawsze p²yn¸c¸ przy mnie, a nawet

przep²ywaj¸c¸ przeze mnie, choä przez wièkszoä czasu bèd¸c¸ poza mn¸.

Z progu gwa²townie zesz²o malutkie dziecko p²ci mèskiej, bez spodenek, z napiètym

brzuszkiem koloru b²ota, i ruszy²o ko²ysz¸c siè na pa²¸kowatych nð¾kach, staraj¸c siè nieä

jednoczenie a¾ trzy pomaraîcze i ci¸gle upuszczaj¸c ktðr¸ nich, a¾ wreszcie samo upad²o,

a wðwczas swymi zrèczniejszymi i liczniejszymi rèkami wszystkie pomaraîcze zabra²a mniej

wiècej dwunastoletnia dziewczynka ze sznurem ciè¾kich korali wokð² niadej szyi i w

spðdniczce d²ugiej jak u Cyganki. Obok, na mokrym tarasie kawiarni, kelner wyciera² blaty

stolikðw; rozmawia² z nim, wspar²szy beznadziejnie pe²ny koszyk na dziel¸cej ich popèkanej

balustradzie, melancholijny zbðj, sprzedaj¸cy ²akocie miejscowej produkcji, skompliko-

wanie wygl¸daj¸ce s²odycze o ksiè¾ycowym po²ysku. Ni to przesta²o m¾yä, ni to Fialta

przywyk²a do m¾awki, doä ¾e sama ju¾ nie wiedzia²a, czy dyszy mokrym powietrzem, czy

ciep²ym deszczem. Kciukiem nabijaj¸c w biegu fajkè tytoniem z gumowego woreczka,

odziany w pumpy Anglik w solidnym eksportowym gatunku wychyn¸² spod arkad i wszed²

do apteki, gdzie za szk²em niebieskiego s²oja od dawna ju¾ umiera²y z pragnienia du¾e,

blade g¸bki. Jakie soczyste podniecenie falowa²o w moich ¾y²ach, z jak¸ wdziècznoci¸ ca²a

moja istota odpowiada²a na trzepotanie i zapachy tego szarego dnia, nasyconego esencj¸

wiosny, ale jeszcze jej w sobie nie czuj¸cego! Po bezsennej nocy moje nerwy by²y

niezwykle ch²onne, przyswaja²em wszystko: gwizd drozda wrðd drzew migda²owych za

kaplic¸, spokðj rozpadaj¸cych siè domðw, pulsowanie odleg²ego morza, dysz¸cego we

mgle, wszystko to wraz z zazdrosn¸ zieleni¸ butelkowego szk²a po²yskuj¸cego na gðrnej

krawèdzi muru i ostrymi kolorami cyrkowego afisza, przedstawiaj¸cego piðropuszastego

Indianina na staj¸cym dèba koniu; Indianin chwyta² w²anie na lasso mia²o umieszczon¸ w

jego stronach zebrè, a ca²kiem og²upia²e s²onie wysiadywa²y jaja na swych upstrzonych

gwiazdami tronach.

Ten sam Anglik teraz mnie wyprzedzi². Kiedy wch²ania²em go w siebie razem ze

wszystkim innym, dostrzeg²em przypadkiem, jak nagle strzela w bok swym du¾ym

niebieskim okiem ze szkar²atnym k¸cikiem i tak samo nagle zwil¾a sobie jèzykiem wargi -

pomyla²em, ¾e to efekt dzia²ania tych wysch²ych na pieprz g¸bek; potem jednak spojrza²em

tam, gdzie on, i zobaczy²em Ninè.

Za ka¾dym razem, kiedy spotykalimy siè przez ca²ych piètnacie lat naszego... -

hm, nie mogè znaleä precyzyjnego terminu na okrelenie tej relacji - pocz¸tkowo zdawa²a

siè mnie nie poznawaä; teraz tak¾e przez chwilè sta²a na przeciwleg²ym chodniku ca²kiem

nieruchomo, na wpð² zwrðcona ku mnie w ¾yczliwej niepewnoci pomieszanej z

zaintrygowaniem, tylko jej ¾ð²ty szal ruszy² ju¾ w moj¸ stronè, jak owe psy, ktðre

rozpoznaj¸ ciè, zanim zrobi¸ to ich w²aciciele. I nagle krzyknè²a, wyrzucaj¸c rèce w gðrè i

roztaîczaj¸c wszystkich dziesièä palcðw, i zaraz, na rodku ulicy, ze szczerym ¾arem starej

przyjani (z ktðrym zawsze ¾egna²a mnie szybkim znakiem krzy¾a, kiedy siè rozstawalimy)

trzykrotnie mnie poca²owa²a, a ust by²o w tym poca²unku wiècej ni¾ znaczenia; potem

uwiesi²a siè na mnie i sz²a tak, dopasowuj¸c do mojego kroku swðj krok, ktðry krèpowa²a

jej w¸ska br¸zowa spðdnica, od niechcenia rozcièta z boku.

- Tak, Fiernanduszka te¾ tu jest - odpowiedzia²a i natychmiast sama spyta²a o

Jelenè. - Wa²èsa siè chyba gdzie z Segurem - ci¸gnè²a temat swojego mè¾a. - A ja muszè

zrobiä zakupy, po obiedzie wyje¾d¾amy. Czekaj, dok¸d ty mnie prowadzisz, Wiktorku?

W przesz²oä, w przesz²oä, jak zawsze, kiedy j¸ spotyka²em, powtarzaj¸c ca²¸

nagromadzon¸ fabu²è od samego pocz¸tku, a¾ do ostatniego dodatku, jak w rosyjskiej

bajce, gdzie to, co wczeniej powiedziano, zbiera siè na nowo przy ka¾dym kolejnym

zwrocie akcji. Tym razem spotkalimy siè w ciep²ej i mglistej Fialcie i nie mðg²bym z

wièkszym kunsztem celebrowaä tej okazji, nie mðg²bym ozdobiä bardziej ¾ywymi

winietkami listy uprzednich us²ug losu, nawet gdybym wiedzia², ¾e widzimy siè po raz ostatni;

mðwiè po raz ostatni, bo jako nie mogè sobie wyobraziä niebiaîskiej firmy poredniczej,

ktðra zgodzi²aby siè zorganizowaä mi spotkanie z ni¸ za grobem.

Nasza scena wprowadzaj¸ca rozegra²a siè w Rosji ju¾ doä dawno, mniej wiècej w

1917 roku, s¸dz¸c po ha²asach czynionych za kulisami przez lewicowy teatrzyk. Dzia²o siè

to na przyjèciu urodzinowym w wiejskim maj¸tku mojej ciotki ko²o ¢ugi, w najg²èbszych

otch²aniach zimy (jak¾e dobrze przypominam sobie pierwszy sygna², mðwi¸cy o zbli¾aniu siè

do tego miejsca: czerwon¸ stodo²è porðd bia²ego pustkowia). Ukoîczy²em dopiero co

Imperatorskie Liceum, Nina by²a ju¾ zarèczona; aczkolwiek mia²a tyle lat, co ja i co nasze

stulecie, wygl¸da²a przynajmniej na dwadziecia, i to mimo kruchej budowy cia²a, a mo¾e

w²anie dzièki niej, natomiast w wieku lat trzydziestu dwu ta sama szczup²oä czyni²a j¸

m²odsz¸. Jej narzeczony by² urlopowanym oficerem gwardii, przystojnym i ciè¾kim

mè¾czyzn¸, niewiarygodnie dobrze wychowanym i powci¸gliwym, wa¾y² ka¾de s²owo na

wadze najzdrowszego ze zdrowych rozs¸dkðw i mðwi² aksamitnym barytonem, ktðry

stawa² siè jeszcze g²adszy, kiedy zwraca² siè do niej; jego przyzwoitoä i oddanie

prawdopodobnie dzia²a²y jej na nerwy; obecnie jest cenionym, choä trochè samotnym

in¾ynierem w odleg²ym tropikalnym kraju.

Zapalaj¸ siè okna i k²ad¸ siè d²ugimi prostok¸tami na ciemnym, wzburzonym niegu,

robi¸c mièdzy sob¸ miejsce dla wietlistego wachlarza znad drzwi frontowych. Obie

kolumny po ich bokach przybrane s¸ puszystymi bia²ymi frèdzelkami, psuj¸cymi nieco linie

tego, co mog²oby byä doskona²ym ekslibrisem ksiègi jej i mojego ¾ycia. Nie mogè sobie

przypomnieä, dlaczego wszyscy wypadlimy z dwiècznej sali w tè nieruchom¸ ciemnoä,

zaludnion¸ tylko przez jod²y, opuch²e od niegu do rozmiarðw dwukrotnie przekraczaj¸cych

normalne. Czy mo¾e strð¾e zaprosili nas, ¾ebymy popatrzyli na posèpn¸ czerwon¸ ²unè na

niebie, zapowied zbli¾aj¸cych siè podpaleî? Niewykluczone. Czy wyszlimy podziwiaä

stoj¸cy ko²o stawu pomnik jedca, wykuty w lodzie przez szwajcarskiego guwernera

moich kuzynðw? Rðwnie prawdopodobne. Moja pamièä przywraca do ¾ycia tylko drogè

powrotn¸ do jasnego, symetrycznego dworu, ku ktðremu dreptalimy gèsiego w¸sk¸

kolein¸ pomièdzy dwiema zaspami, z tym skrzyp - skrzyp - skrzyp, ktðre jest jedynym

komentarzem milkliwej zimowej nocy na temat ludzi. Szed²em na koîcu; o trzy piewne

kroki przede mn¸ kroczy²a ma²a zgièta sylwetka; jod²y z powag¸ pokazywa²y swoje

ob²adowane ²apy. Polizn¸²em siè i upuci²em martw¸ latarkè, ktðr¸ przedtem kto wcisn¸²

mi do rèki; diablo trudno by²o j¸ odzyskaä; i natychmiast przywabiona moimi

przekleîstwami, z cichym ochoczym miechem, raduj¸cym siè przedsmakiem czego

zabawnego, w nik²ym wietle obrðci²a siè ku mnie Nina. Nazywam j¸ Nin¸, chocia¾ chyba

nie mog²em jeszcze znaä jej imienia, raczej nie by²o czasu na ¾adne wczeniejsze wstèpy.

- Kto to? - spyta²a zaciekawiona, a ja ju¾ ca²owa²em j¸ w szyjè, g²adk¸ i bardzo

gor¸c¸ od d²ugiego lisiego ko²nierza, ktðry ci¸gle wchodzi² mi w drogè, pðki nie klepnè²a

mnie w ramiè i, z tak charakterystyczn¸ dla niej prostot¸, nie przycisnè²a delikatnie swoich

szczodrych, sumiennych warg do moich.

Ale nagle, rozdzielaj¸c nas eksplozj¸ weso²oci, pojawi² siè w mroku motyw bitwy

na nie¾ki i kto, uciekaj¸c, upadaj¸c, chrzèszcz¸c, chichocz¸c i dysz¸c, wdrapa² siè na

zaspè, sprðbowa² biec i okropnie jèkn¸²: g²èboki nieg amputowa² mu niegowiec. A

wkrðtce potem rozjechalimy siè do naszych domðw i nie zd¸¾y²em porozmawiaä z Nin¸

ani umðwiä siè co do przysz²oci, co do tych piètnastu lat wèdrðwek, ktðre ruszy²y ju¾ ku

niewyranemu horyzontowi, za²adowane cz¸stkami naszych nie zebranych do kupy spotkaî;

i kiedy obserwowa²em j¸ w labiryncie gestðw i cieni gestðw, z ktðrych sk²ada²a siè reszta

wieczoru (prawdopodobnie by²y to gry towarzyskie, w ktðrych Nina uporczywie broni²a

barw przeciwnej dru¾yny), by²em - jak sobie przypominam - zaskoczony nie tyle brakiem

jej zainteresowania mn¸ po tym zalewie ciep²a porðd niegu, ile niewinn¸ naturalnoci¸ tego

braku zainteresowania, nie wiedzia²em bowiem jeszcze, ¾e gdybym powiedzia² s²owo,

natychmiast zmieni²by siè on w cudowny fajerwerk ¾yczliwoci, w radosne, wczuwaj¸ce siè

nak²onienie ku mnie, jak gdyby kobieca mi²oä by²a rðdlan¸ wod¸, zawieraj¸c¸ lecznicze

sole, ktðr¸ ona na najmniejszy znak chètnie napoi ka¾dego.

- Zaraz, gdzie to spotkalimy siè ostatnio? - zacz¸²em (zwracaj¸c siè do fialtaîskiej

wersji Niny), by przywo²aä pewien znany mi wyraz jej twarzyczki; i rzeczywicie, pokrèci²a

g²ow¸ i zmarszczy²a brwi, jakby chcia²a nie tyle skonstatowaä moje zapominalstwo, ile

poskar¾yä siè na trywialnoä starego ¾artu; lub - by uj¸ä rzecz precyzyjniej - jakby

wszystkie te miasta, gdzie los naznaczy² nam spotkania, sam nigdy nie bior¸c w nich udzia²u,

wszystkie te perony i schody, i pokoje bez czwartej ciany, i ciemne zau²ki by²y

szablonowymi dekoracjami, ktðre pozosta²y po dawno ju¾ dogranym do koîca ¾yciu

jakich innych osðb, i jakby mia²y tak niewiele wspðlnego ze spektaklem naszego

bezcelowego przeznaczenia, ¾e wspominaä o nich jest niemal przejawem z²ego smaku.

Poszed²em z ni¸ do sklepu pod arkadami; tam, w mroku za zas²on¸ z paciorkðw,

obraca²a w palcach kilka czerwonych skðrzanych torebek, wypchanych mièkkim papierem,

sprawdza²a ceny na metkach, jak gdyby chcia²a przeczytaä objanienia pod eksponatami w

muzeum. Szuka - powiedzia²a - dok²adnie takiego fasonu, ale w kolorze br¸zowym, a kiedy

po dziesièciu minutach oszala²ego szeleszczenia stary Dalmatyîczyk jakim cudem, ktðry

Nabokov Vladimir - Feralna trzynastka.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: