Mikrobiologia ogólna.doc

Strona | 16

Bakteria niewidoczny gołym okiem drobnoustrój, niekiedy chorobotwórczy.

Pierwsze bakterie zostały zaobserwowane przez Antona von Leeuwehoeka w 1676r. Nazwa Bakteria została wprowadzona później przez Christiana w 1828r., od greckiego słowa bakterion (laseczka), zdrobnienie od bacteria ( laska).

Podłoże mikrobiologiczne (pożywka mikrobiologiczna)- jest mieszanką odpowiednio dobranych składników tworzących środowisko, w którym szybko i charakterystycznie wzrastają posiane na nie drobnoustroje.

Podłoża bakteriologiczne:

·         naturalne (nieznany skład chemiczny np.: mleko, krew, mocz) i syntetyczne ( dokładnie znany skład chemiczny)

·         Płynne, półpłynne, stałe

·         Proste- do hodowli drobnoustrojów niewybrednych

·         Wzbogacone (agar z krwią) do hodowli drobnoustrojów o wysokich wymaganiach odżywczych

·         Wybiórczo namnażające – są to podłoża z dodatkiem takich substancji, które umożliwiają wzrost tylko pewnych określonych gatunków bakterii czy grzybów a jednocześnie hamują wzrost innych gatunków

·         Różnicujące- zawiera substrat indentyfikacyjny, używane do badania metabolizmu bakterii

·         Transportowe

·         Diagnostyczno-transportowe

Komórka bakteryjna wchłania całą powierzchnią składniki pokarmowe wraz z otaczającego środowiska.

Oligotrofy- pobierają pokarm wodny wbrew gradientowi stężeń.

Zapotrzebowanie odżywcze komórki bakteryjnej odpowiada jej składowi chemicznemu:

- woda 80-90%

- węgiel  50% suchej masy

- azot  14%

-wodór 8%

-fosfor 3%

-siarka, potas, sód 1%

- wapń magnez, chlor 0,5%

Składniki pokarmowe są przez komórki wykorzystywane jako materiał budulcowy w czasie wzrostu i rozmnażania się jako źródło energii.

Prototrofy=drobnoustroje niewybredne zadawalają się prostymi organicznymi składnikami

Auksotrofy-drobnoustroje wybredne dodatkowo wymagają witamin aminokwasów lub substancji wzrostowych

Chemolitotrofy-jako źródła węgla wykorzystują związki organiczne

Zasady diagnostyki mikrobiologicznej :

1. Właściwe pobranie materiału i dokładne wypełnienie skierowania do laboratorium
2. Wstępna ocena- barwione preparaty mikroskopowe
3. Hodowla
4. Identyfikacja- cechy fenotypowe; określenie cech biochemicznych; określenie swoistych antygenów
5. Określenie wrażliwości bakterii na leki ( antybiogram)- metody podane poniżej
6. Diagnostyka serologiczna- stosuje się przy zakażeniu bakteriami których hodowla jest niemożliwa
7. Metody molekularne- analiza stuk tiry i właściwości kw. Nukleinowych

Wzrost na podłożu płynnym

Ø      Powierzchniowy- kożuszek lub błonka; bakterie tlenowe

Ø      Osad na dnie probówki- bakterie beztlenowe

Ø      Jednolite zmętnieni- bakterie względnie beztlenowe

Hodowla- to bakterie rosnące na podłozu stałym lub płynnym:

Ø      Hodowla mieszana- w skład jej wchodzą drobnoustroje różnych gatunków

Ø      Hodowla czysta- wywodzi się z jednej komórki bakteryjnej lub formy przetrwalnikowej

Metody otrzymywania hodowli:

Ø      Bezpośrednie- mikromanipulator

Ø      Pośrednie

Czystość hodowli można potwierdzić np. wykonanie preparatu barwionego z wyizolowanej kolonii

Sposób hodowli grzybów

Ø      Podłoża płynne i stałe: Saburaduca, Czapka, agar z brzeczką

Ø      Mikrohodowle- zakłada się je na szkiełkach podstawowych powleczonych cięką warstwą agaru, oceniane są w mikroskopie z ciemnym polem widzenia, umożliwiają różnicowanie faz rozwoju grzyba

Czas trwania hodowli 2-3 dni drożdżaki i pleśniaki; grzyby dimorficzne, dermatofity 3 tygodnie lub dłużej

Metody namnażania wirusów

Wirusy namnażają się na żywych komórkach:

Ø      Zwierzęta laboratoryjne

Ø      Zarodki kurze

Ø      Hodowle tkankowe: hodowle pierwotne; linie komórkowe diploidalne; ustalone linie komórkowe

Ø      Płyny odżywcze stosowane w hodowlach

Metody oznaczania liczby drobnoustrojów :

Ø      Bezpośrednie : bezpośrednie liczenie bakterii w preparacie mikroskopowym, oznaczanie liczby komórek w hemocytometrze Thoma lub Burketa; metoda filtrów membranowych

Ø      Pośrednie: metoda posiewu powierzchniowego, metoda posiewu głębinowego (płytek lanych); metoda nefelometryczna (skala McFarlana); metoda spektrofotometryczna

Co jest niezbędne do wzrostu bakterii na pożywce:

Ø      Odpowiednia wartość pożywki: pierwiastki biogenne (C,O,H,P,N,S) i mikroelementy, składniki organiczne i nieorganiczne

Ø      pH acidofile opt <5,0 neutrofile 5,0<opt<9,0, alkalofilne opt > 8.0

Ø      ciśnienie osmotyczne izotoniczne

Ø      wilgotność

Ø      temperature

Ø      pożywka musi być przejrzysta i jałowa

Ø     

środowisko gazowe

Fazy wzrostu bakterii:

Ø      faza przygotowawcza

Ø      faza logarytmicznego wzrostu

Ø      faza równowagi

Ø      faza zamierania

Krzywa   wzrostu bakterii- wykres przedstawiający liczbe komórek bakteryjnych w hodowli w zależności od czasu jej rozwoju

Hodowle stacjonarne

Hodowle ciągłe- bakterie utrzymywane są w fazie logarytmicznego wzrostu

Wzrost na podłożu stałym

Kolonia bakteryjna- widoczne makroskopowo na powierzchni lub w głębi pożywki stałej skupienia bakterii wyrosłe z jednej komórki lub jednej jednostki wzrostowej:

Ø      wielkość

Ø      kształt

Ø      brzeg

Ø      przekrój

Ø      powierzchnia

Ø      przejrzystość

Ø      barwa

Ø      stosunek do podłoża i zmiany podłoża wokół bakterii

Ø      konsystencja

Ø      zawieszalnośc

Antyseptyka sposób postępowania mający na celu niszczenie drobnoustroje w Ranach, Na błonie śluzowej I na skórze za pomocą antyseptyków w odpowiednich stężeniach.

ANTYSEPTYKI to związki Chemiczne o charakterze trucizn. Zabijace Lub hamujące Wzrost drobnoustrojów np. kwas borny. Woda utleniona, nadmanganian potasu, chloramina.

ASEPTYKA – sposób postępowania mający na celu niedopuszczenie do zakażenia miejsc, Płynów lub jałowych przedmiotów.

DEZYNFEKCJA= ODKAŻANIE zespół czynności maj4cy na celu zniszczenie Wegetatywnych form drobnoustrojów chorobotwórczych. Znajdujących się poza organizmem żywiciela.

SANITYZACJA czynność polegająca na zmniejszeniu Liczby drobnoustrojów Określonym środowisku do tzw. bezpiecznego poziomu np. wietrzenie, mycie, odkurzanie.

STERYLIZACJA= WYJALAWIANIE  Zespół czynności fizycznych. Fizykochemicznych lub mechanicznych prowadzących do całkowitego zniszczenia lub usunięcia wegetatywnych i przetrwalnikowych form drobnoustroje  znajdujących się w określonym, materiale płynie lub miejscu.

Proces zabicia w 100% nazywamy sterylizacją!

Pasteryzacja jednorazowe podgrzanie płynów do temp 62 °C przez 30 minut a następnie szybkie schłodzenie. W warunkach przemysłowych stosuję się tzw. szybką pasteryzacje podgrzewa się do temp 72 ° C przez 15 s. Proces ten niszczy tylko formy wegetatywne bakterii. 

Tyndalizacja- jest to pasteryzacja dokonywana przez 3 kolejne dni, jeden raz dzienne. Ma na celu zniszczenie zarówno form przetrwalnikowych jak i wegetatywnych.

Wyjaławianie:

1.       Metody fizyczne:

Ø      Opalanie- np. wyjaławianie ez

Ø      Wyjaławianie w suchym powietrzu – przeprowadza się w sterylizatorach w temp. Od 160 do 200 °C, tą metodą wyjaławia się różne metale i szkło ( ale bez gum)

Ø      Wyjaławianie parą wodną pod zwiększonym ciśnieniem- przeprowadza się w autoklawach w temp 121 °C przez 15 minut lub w temp 132 °C przez 5 minut, metodą tą można wyjałowić wszystkie materiały medyczne wytrzymujące temp. 140 °C

Ø      -wyjaławianie w bieżącej parze wodnej aparat Kocha, metoda ta służy do wyjaławiania pożywek materiałów gumowych szkła laboratoryjnego w temperaturze 100 stopni, czas wyjaławiania wynosi 15-30 minut, giną tylko formy wegetatywne

Ø      -wyjaławianie promieniami UV- promienie UV mają działanie bakteriobójcze (uszkadzające kwasy nukleinowe w komórce drobnoustroju), najsilniej działają promienie o długości fali około 2500A; odkażanie powietrza i powierzchni sprzętów w laboratoriach, salach operacyjnych.

Na skuteczność wyjaławiania promieniami UV ma wpływ: stopień zanieczyszczenia powietrza cząstkami mechanicznymi, długość fali promieni emitowanych przez lampę, czas napromieniowania, wilgotność powietrza, cechu indywidualne drobnoustroju.

Ø      - wyjaławianie promieniami gamma i X- głęboko przenikają przez przedmioty i płyny niszczą DNA i RNA w komórkach bakteryjnych i wironach, wykorzystywane są głównie w przemyśle spożywczym do konserwacji konserw

Ø      - wyjaławianie ultradźwiękami- dochodzi do mechanicznego uszkodzenia komórki bakteryjnej poprzez jej rozerwanie od wewnątrz.

2. Metody mechaniczne= filtracja- tę metodę stosuje się dla substancji, których nie można wyjałowić w inny sposób np.: witaminy, hormony, surowice odpornościowe, leki. Używa się filtrów posiadających pory różnych rozmiarów, zawsze jednak mniejsze od rozmiarów bakterii. Stosuje się filtry z ziemi okrzemkowej, azbestowe szklane i membranowe (obecnie stosowane najczęściej z estrów celulozy i nitrocelulozy).

ODKAŻANIE

Do środków chemiczny o działaniu odkażającym zaliczmy:

ü      Woda- zmienia ciśnienie osmotyczne, powoduje pęcznienie i rozpad komórek bakteryjnych; woda również mechanicznie usuwamy drobnoustroje (zmywanie).

ü      Kwasy i zasady zmieniają pH środowiska

ü      Sole matali ciężkich- mają powinowactwo do białek powodując ich denaturyzajcę; działanie do silnie działających bakteriobójczo należą sole rtęci i srebra

ü      Środki utleniające działają poprzez wydzielanie w środowisku wodnym wolnego tlenu atomowego, który utlenia i denaturuje protoplazmę lub poprzez denaturację białek

ü      Barwniki stosuję się najczęściej błękit metylowy i zieleń malachinową; można odkażać śluzówki rany uszkodzoną skórę lub dodawać do pożywek wybiórczych jako czynniki hamujące wzrost bakterii, działają głównie na G+ a mniejszym stopniu na G-

ü      Pochodne furanu- zakłócają cykl przemian oksydoredukcyjnych w komórce bakteryjnej: służą do odkażania śluzówek i ran

ü      Alkohole- denaturacja białek

ü      Fenole i krezole- niszczą formy wegetatywne bakterii i grzybów ich działanie polega na łączeniu się z elementami ściany komórkowej i z białkami komórki

ü      Formaldehyd- głownie stosowany w laboratoriach i prosektoriach

ü      Mydła- zmniejszają napięcia powierzchniowe

ü      Detergenty- łączą się z lipidami ściany komórkowej bakterii tworząc ścisłą warstwe wokół komórki, powoduje to zahamowanie przenikania składników odżywczych

ü      Gazy- stosuje się w celu zniszczenia drobnoustrojów w powietrzu i  na powierzchni przedmiotów

 ...