Masaż w wybranych jednostkach chorobowych porażenie połowicze, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona..docx

Adam Antos Nr albumu 1355

    Masaż w wybranych jednostkach chorobowych: porażenie połowicze, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona.

  Stwardnienie rozsiane jest schorzeniem centralnego układu nerwowego, które atakuje ludzi młodych, najczęściej miedzy 20 a 40 rokiem życia, szczególnie kobiety. Przyczyną choroby są rozsiane zmiany zwyrodnieniowe osłonek mielinowych włókien nerwowych w rdzeniu kręgowym i w mózgu. Najczęstszym objawem choroby są niedowłady kończyn.
  Masaż klasyczny jest przyczyną nie kończących się sporów między specjalistami zajmującymi się tą chorobą. Jedna grupa specjalistów całkowicie wyklucza stosowanie u chorych na stwardnienie rozsiane masażu klasycznego, uznając ten zabieg za wyjątkowo szkodliwy dla pacjenta, druga zaś zaleca wykorzystanie rozluźniającego masażu klasycznego. Z praktyki wiadomo, że przeprowadzenie rozluźniającego masażu klasycznego korzystnie wpływa na aktywność chorych. Dla tego, stosowanie tego masażu na grzbiecie i mięśniach przykręgosłupowych oraz pośladkach spowoduje rozluźnienie mięśni kończyn dolnych, a tym samym poprawi poruszanie się chorego. Na grzbiecie wykonujemy głaskanie, rozcieranie, ugniatanie oraz słaba wibrację.
    Przy masażu mięśni przykręgosłupowych stosujemy głaskanie, rozcieranie, rozcieranie punktowe, przełamywanie mięśni oraz wibrację. Masaż pośladków przeprowadzamy po obu stronach wykonując głaskanie, rozcieranie, ugniatanie oraz wibrację.

    W leczeniu SM polecane są codzienne ćwiczenia fizyczne, rehabilitacja czynna i bierna, szczególnie u osób nie poruszających się. Ruch i stała aktywność fizyczna jest ważnym elementem terapii na każdym etapie choroby. Oprócz terapii hormonalnej i immunoterapii stosuje się, także zabiegi fizykalne z zakresu magnetoterapii.

    Uszkodzenie ośrodków i dróg korowo-rdzeniowych powoduje niedowład połowiczy(hemiplegia) albo porażenie połowicze po przeciwległej stronie ciała. Niekiedy do niedowładu kończyn dołącza się niedowład dolnej części twarzy oraz połowy języka. Najczęstszą przyczyną niedowładu połowiczego są zmiany pochodzenia naczyniowego (np. krwotok) w okolicy torebki wewnętrznej mózgu. Niedowłady połowicze charakteryzuje zgięciowe ułożenie kończyny górnej i wyprostne kończyny dolnej. Z chwilą cofania się niedowładu w pierwszej kolejności wracają ruchy kończyny dolnej, a następnie kończyny górnej. Niedowład połowiczy często występuje z upośledzeniem lub zniesieniem czucia po stronie chorej.
    Masaż klasyczny jest zabiegiem wspomagającym rehabilitację ruchową. Masaż wprowadzamy w 3-4 tygodniu choroby rozpoczynając od bardzo łagodnych delikatnych ruchów na kończynach górnej i dolnej. W przypadkach, w których występuje niedowład mięśni twarzy, po stronie chorej należy również przeprowadzić masaż tych mięśni. Przy masażu kończyny górnej trzeba dokładnie wymasować stawy nadgarstkowy, łokciowy i ramienny.
    Mięśnie zginacze ręki masujemy delikatnie, rozluźniająco, z przewaga głaskania i rozcierania, natomiast grupę prostowników ręki – pobudzająco z przewaga rozcierania i ugniatania. Miesień dwugłowy ramienia masujemy rozluźniająco (głaskanie, rozcieranie, delikatna wibracja), a miesień trójgłowy ramienia pobudzająco (głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie). Przy masażu kończyny dolnej dokładnie rozcieramy stawy skokowy i kolanowy. Mięśnie przedniej strony podudzia masujemy pobudzająco, natomiast mięsnie tylnej strony podudzia rozluźniająco. Na udzie przednia stronę masujemy rozluźniająco, a tylną pobudzająco.  Przy niedowładach połowiczych zalecane jest przeprowadzenie masażu karku i obręczy barkowej oraz grzbietu po stronie chorej w celu poprawienia krążenia i czucia. Bardzo ważnym składnikiem leczenia wielu schorzeń neurologicznych jest leczenie bodźcowe np. elektroterapia, ultradźwięki oraz rehabilitacja bierna i czynna.

    Choroba Parkinsona – Jest to choroba związana z uszkodzeniem zwojów podstawy. Ponieważ pojawia się zazwyczaj po 50 roku życia, przyjmuje się, że jest forma zwyrodnienia starczego. Choroba występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet, postępuje powoli i jest nieuleczalna.
    W istocie czarnej śródmózgowia i w ciele prążkowanym zachodzą zmiany zwyrodnieniowe polegające na utworzeniu się jamek. W związku z uszkodzeniem tych struktur dochodzi do utraty ruchów automatycznych np. ruchów rekami podczas chodzenia. Dochodzi także do sztywności i drżenia.
    W wyniku utraty kontroli napięcia mięśniowego dochodzi do jego wzmożenia we wszystkich grupach mięśniowych, co daje obraz rozlanej sztywności zwanej „sztywnością rury ołowianej” (podczas ruchów biernych w całym zakresie utrzymuje się taki sam opór). Zmiany te powodują charakterystyczny chód i postawę oraz wyraz twarzy. Chód określa się jako przyspieszony, chory porusza się drobnymi krokami, brak jest balansowania rękami. Twarz przybiera maskowaty wygląd – staje się bez wyrazu. Mowa może byś ostra i monotonna lub po pewnym wahaniu pacjent zaczyna mówić gwałtownie i szybko. Osłabienie mięśni powoduje szybkie ich zmęczenie. Osłabienie i zaburzenia koordynacji charakteryzują się najsilniej utratą precyzji ruchów, zwłaszcza rąk.

    Drżenie zaczyna się od jednej ręki i jest charakterystyczne dla tej jednostki chorobowej. Polega na naprzemiennym zginaniu i prostowaniu palców, szczególnie w stawach śródręczno-paliczkowych. Kciuk w tym czasie oparty jest o palec wskazujący i pojawiają się ruchy jak przy lepieniu małej kuleczki z plasteliny.
Drżenie to utrzymuje się przeważnie w spoczynku, natomiast znika przy wykonywaniu ruchów zamiarowych.
Nasila się w okresach podenerwowania, a ustaje podczas snu. Wszystkie wymienione objawy określa się wspólnym mianem – parkinsonizm.
    Masaż pacjentów z tą chorobą wykonujemy w pomieszczeniu z odpowiednią temperaturą. Chorzy są bardzo wrażliwi na zimno, które nie tylko zwalnia powierzchniowe krążenie, ale także wywołuje skurcz mięśni. Masaż wykonuje się w celu poprawy krążenia oraz dla uzyskania rozluźnienia mięśni.
    W zależności od potrzeb stosuje się masaż ogólny lub samych kończyn. W masażu wykorzystujemy: głaskania dosercowe, delikatne rozcierania, lekkie i powolne rozcieranie podłużne, uciski jednoczesne i głaskania odsercowe.
Jeżeli takie połączenie technik nie daje efektu rozluźnienia, należy zrezygnować z ugniatania podłużnego.

    W ramach fizykoterapii stosuje się: zabiegi z zakresu elektroterapii przede wszystkim elektrostymulację także ultradźwięki, masaż w środowisku wodnym oraz kąpiele lecznicze. Oczywiście nie zapominając o rehabilitacji czynnej i biernej.


 

    Piśmiennictwo:

1.       Kasperczyk T., Magiera L., Mucha D., Walaszek R.: Masaż z elementami rehabilitacji (red.)
R. Walaszek, REHMED, Kraków, 1999.

2.       Zborowski A.: Masaż w wybranych jednostkach chorobowych cz. 2. AZ, Kraków, wyd. I, 1999.