Tkanka nabłonkowa
Jest najpierwotniejszą tkanką organizmu, może różnicować się z każdego listka zarodkowego (ektoderma,endoderma,mezoderma) Tworzą ją komórki ściśle do siebie przyległe, może pokrywać powierzchnię ciała, może pokrywać wewnętrzne części ciała, może mieć też charakter wydzielniczy.
a) u zwierząt wyższych pokrywa powierzchnię ciała
b) wyściela narządy wewnętrzne różnych układów: pokarmowego, oddechowego i wydalniczego
c) u głowonogów, ryb i płazów nabłonek zawiera jednokomórkowe gruczoły wytwarzające duże ilości śluzu
d) nabłonek może odbierać wrażenia zmysłowe np. naskórek
e) może być zbudowany z jednej lub kilku warstw komórek ściśle do siebie przylegających i nakładających się na siebie.
Rodzaje nabłonków :
a) jednowarstwowe
- płaski : składa się z komórek płaskich, wielobocznych, ściśle do siebie przyległych. Wyściela błony surowicze np. opłótno, pęcherzyki płótne czyli miejsca w których zachodzi dyfuzja gazów i przenikanie płynów.
- brukowy : komórki sześcienne, ułożone w jednej warstwie. Czynność jego uzależniona jest od tego gdzie się znajduje np. wyścielający gruczoły pełni funkcję wydzielniczą, występuje na powierzchni soczewki oka i w uchu środkowym.
- walcowaty : zbudowany z komórek cylindrycznych, ściśle do siebie przyległych, a na powierzchni mogą się znaleźć rzęski.
b) wielowarstwowe
- brukowe : utworzony z kilku pokładów komórek, występuje w drogach moczowych.
- walcowaty : zawiera na powierzchni komórki walcowate, a tuż pod nimi warstwa komórek sześciennych. Występuje bardzo rzadko np. w spojówce oka.
- nabłonek wielorzędowy : komórki leżą na wspólnej podstawie, ale nie wszystkie sięgają górnej powierzchni. Jądra komórkowe leżą na różnych wysokościach tworząc kilka poziomów.
Charakter wydzielniczy tkanki nabłonkowej.
a) komórka gruczołowa ma dużo mitochondriów, dobrze rozwinięte RE, wyraźną strukturę Goldiego.
b) wydzielina gruczołowa jest półpłynna i produkowana ze składników pobranych z krwi.
c) gruczoły wydzielają dwa rodzaje substancji :
- wydzieliny – sekrety hormony,
enzymy
- wydaliny – eskrety substancje zbyteczne, które muszą być wydzielone z organizmu np. pot,
mocz, mocznik
a) u niektórych zwierząt wytwarzane są produkty stałe np. skorupki jaja ptaków w komórkach jajowych, lub gazowe np. pneomatofory u rurkopłazów, ściana pęcherza pławnego u ryb. Pozwalają utrzymać się wysoko, gdy są napełnione, gdy są nienapełnione to opuszczają się w głębsze rejony.
b) komórki gruczołowe mogą występować pojedynczo np. w nabłonku dżdżownicy, lancetnika; lub mogą być gruczoły wielokomórkowe np. gruczoły skóry właściwej płazów, ziarniste u niektórych płazów, które wydzielają jad np. ropuchy, u ssaków będą to gruczoły wonne, łojowe, potowe, mlekowe.
nataly1989