Porównanie konstytucji marcowej i konstytucji kwietniowej.odt

Konstytucja marcowa

uchwalona 17 marca 1921 roku

Konstytucja kwietniowa

uchwalona 23 kwietnia 1935 roku

władza ustawodawcza

Sejm i Senat, obie izby wybierane na 5 lat w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, tajnych i proporcjonalnych.

Czynne prawo wyborcze: 21 lat (Sejm) i 30 lat (Senat).

Bierne prawo wyborcze: 25 lat (Sejm) i 40 lat (Senat).

Sejm – 444 posłów, Senat – 111 Senatorów

W razie konieczności Prezydenta miał zastępować marszałek Sejmu.

Według konstytucji marcowej władza ustawodawcza miała przewagę nad wykonawczą – to na niej spoczywała przede wszystkim odpowiedzialność za losy kraju.

Sejm miał pochodzić z powszechnych, równych, tajnych i bezpośrednich wyborów. W przypadku Senatu 1/3 członków miała być mianowana przez Prezydenta, 2/3 – w drodze wyborów, ale nie powszechnych (prawo wybierania senatorów miała wyłącznie elita, do której można było zostać zaliczonym dzięki zasługom, wyższemu wykształceniu bądź zaufaniu w szerokim tego słowa znaczeniu).

Kadencja Sejmu i Senatu: 5 lat

Czynne prawo wyborcze: 25 lat (Sejm)

Bierne prawo wyborcze: 30 lat (Sejm)

Sejm – 208 posłów, Senat – 96 Senatorów

W razie konieczności Prezydenta miał zastępować marszałek Senatu.

Rola władzy ustawodawczej znacznie ograniczona, uniezależnienie rządu od  Sejmu i Senatu - dominacja władzy wykonawczej w państwie.

władza wykonawcza

Prezydent: ograniczona rola, wybierany na 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe (Sejm i Senat na wspólnym posiedzeniu),  miał prawo odwołać rząd i sejm (w drugim wypadku za zgodą 3/5 senatorów) był zwierzchnikiem sił zbrojnych, wypowiadał wojnę i zawierał pokój, ale za uprzednią zgodą Sejmu, posiadał prawo łaski, pełnił funkcje reprezentacyjne. Akt podpisany przez prezydenta nabierał mocy po podpisaniu go także przez premiera i odpowiedniego ministra (kontrasygnata). Prezydent nie miał żadnych uprawnień ustawodawczych. W razie popełnienia przestępstwa mógł być sądzony - na wniosek Sejmu przez Trybunał Stanu.

Rząd: Premiera i ministrów mianował prezydent, za akceptacją Sejmu. Rząd był odpowiedzialny przed Sejmem. Posiadał inicjatywę ustawodawczą.

Prezydent – nadrzędna rola w państwie. Kadencja: 7 lat. Pierwszy prezydent został wybrany przez Zgromadzenie Elektorów. Wybór kolejnych miał się odbywać na następujących zasadach: ustępujący Prezydent miał prawo wskazania kandydata na urząd. Jeżeli z niego skorzystał, wyboru Prezydenta mieli dokonywać obywatele w głosowaniu powszechnym z pomiędzy dwóch kandydatów: Zgromadzenia Elektorów i ustępującego Prezydenta. Jeżeli natomiast ustępujący Prezydent nie wskazał swojego kandydata i nie zarządził wyborów powszechnych, Prezydentem zostawał kandydat Zgromadzenia Elektorów. Konstytucja przyznawała Prezydentowi kompetencje ustawodawcze, wykonawcze i kontrolne oraz nadzwyczajne uprawnienia na czas wojny. Miał prawo wydawać dekrety z mocą ustawy. Bez udziału parlamentu ustalał organizację rządu i administracji państwowej. Reprezentował kraj na zewnątrz. Mianował premiera, członków rządu i wyższych urzędników, mógł rozwiązać Sejm i Senat. Decydował o wojnie i pokoju, zawierał i ratyfikował umowy międzynarodowe, był zwierzchnikiem sił zbrojnych. Odpowiadał jedynie „przed Bogiem i historią”.

Rząd: odpowiedzialny przed Prezydentem, rozszerzenie kompetencji w stosunku do konstytucji marcowej, ale i tak rola w sumie ograniczona. Inicjatywa ustawodawcza.

władza sądownicza

Sądownictwo oparte na zasadzie niezawisłości i nieusuwalności sędziów.

Sądownictwo oparte na zasadzie niezawisłości i nieusuwalności sędziów. Nie dopuszczono możliwości badania przez sądy zgodności ustaw z konstytucją.

prawa i obowiązki obywatelskie

Do podstawowych obowiązków obywateli należało: wierność wobec państwa, przestrzeganie prawa, służba wojskowa, świadczenia publiczne ustanowione prawem.

Rozdział o prawach obywatelskich bardzo rozbudowany, konstytucja gwarantowała ochronę życia, wolności, nietykalności i mienia obywateli bez różnicy pochodzenia, płci, narodowości, rasy czy religii. Potwierdzono wolność słowa, sumienia i zrzeszania się. 

Artykuły o prawach i obowiązkach obywateli potraktowano pobieżnie, przy czym podkreślono obowiązek wierności wobec państwa, obowiązek jego obrony i ponoszenia ciężarów publicznych.