botanika cz. I.doc

1. Porównanie naczyń i cewek.

Cewki: pojedyncze komórki o wrzecionowatym kształcie, ściśle poukładane, mają zdrewniałe ściany; występują w nich jamki lejkowate, poprzez które zachodzi transport wody i soli mineralnych.

Naczynia: Są to długie rury zbudowane z komórek poukładanych jedna nad drugą; ściany poprzecznie perforowane lub całkowicie pozanikały, co umożliwia swobodny przepływ wody; ściany naczyń są zdrewniałe i w znacznym stopniu zdrewniałe.

2. Budowa włosków

Odrębną grupę stanowią włoski wydzielnicze, należą one do układu tkanek wydzielniczych z uwagi na ich wspólną cechę - wydzielanie, np. olejków lotnych, żywic.

Rys. 1. Włosek typu Labiatae oglądany z boku.

Wśród włosków wydzielniczych na uwagę zasługują dwa typy: włoski gruczołowe typu Labiatae i typu Compositae. Włoski wydzielnicze typu Labiatae zbudowane sąw następujący sposób:

Rys. 2. Włosek typu Labiatae oglądany z góry.

W poziomie komórek skórki leży komórka podstawowa, na niej oparty jest jednokomórkowy trzonek. Na trzonku opiera się główka złożona najczęściej z ośmiu komórek wydzielniczych. W młodym włosku olejek zawarty jest w cytoplazmie komórek w postaci kropelek, a w miarę dojrzewania włoska dyfunduje przez celulozowe ściany i zbiera się pod kutykulą. Włoski tego typu występują w gatunkach rodziny Lamiaceae (Labiatae).

3. W skład floemu u nagonasiennych wchodzi.

Komórki sitowe – elementy przewodzące składniki pokarmowe w łyku nagonasiennych. Są to żywe wydłużone komórki o ścianach poprzecznych z polami sitowymi - skupieniami porów wyścielonych kalozą w obrębie poprzecznych ścian komórkowych. W odróżnieniu od rurek sitowych okrytonasiennych nie mają zróżnicowanych pól sitowych - wszystkie cechują się zbliżonymi rozmiarami porów, przez które przechodzą pasma cytoplazmy.

4. Rodzaje miękiszu

Ich funkcja zależy od budowy i miejsca wystąpowania. Można wyróżnić kilka rodzajów miękiszu:

* miękisz zasadniczy - wypełnia przestrzenie między innymi tkankami w roślinie.

* miękisz powietrzny (aerenchyma) - tworzy przestrzenie wypełnione powietrzem, co zmniejsza ciężar rośliny (występuje np. u roślin wodnych)

* miękisz wodny (miękisz wodonośny)

* miękisz asymilacyjny (palisadowy i gąbczasty) - wystepuje w liściach i łodygach, zawiera chloroplasty (ciałka zieleni, zawierające zielony barwnik chlorofil), w nim zachodzi fotosynteza.

* miękisz rdzeniowy (drzewy i łykowy)

* miękisz spichrzowy - pełni funkcję magazynującą, gromadzi materiały zapasowe i wodę. Występuje w organach spichrzowych roślin, np. w owocach, nasionach i korzeniach.

5.  Merystem to tkanka roślinna, składająca się z komórek o cienkich ścianach z centralnie położonym dużym jądrem komórkowym i niewielkimi wakuolami. Komórki te są zdolne do regularnych podziałów komórkowych, a powstające w wyniku podziałów komórki potomne różnicują się tworząc tkanki stałe.

Miejsca, gdzie komórki ulegają podziałom przez całe życie rośliny, określane są jako merystemy wzrostu nieograniczonego.

6. Rożnice w budowie epidermy i ryzodermy

Epiderma:

-zbudowana z komórek szparkowych

-pojedyńcza warstwa komórek

-przeżroczysta

-brak chloroplastów

-ściana komórkowa jest grubsza od zewnętrznej

Ryzoderma:

-cytoplazma pozbawiona na ogół chloroplastów

-ściany komórkowe pierwotne, nie pokrywa ich nabłonek

-tkankie tworzy jedna warstwa komórek ściśle do siebie przylegających

7. Z peryblemy powstaje kora pierwotna. Jest to środkowa warstwa komórek w merystemie wierzchołkowym korzenia. Warstwa ta przekształca się w korę pierwotną, a u jednoliściennych także ryzodermie[1]. Peryblem jest jednym z histogenów, czyli warstw dających początek tkankom roślinnym.

8. Budowa aparatów szparkowych i ich funkcje

na tej stronie to jest: https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:dGAVt9NXJA4J:www.biologia-chemia.cba.pl/egzamin/9_budowa_i_dzialanie_aparatow.pdf+Opisz+budowe+i+dzia%C5%82anie+aparat%C3%B3w+szparkowych&hl=pl&pid=bl&srcid=ADGEESihzGXsOHOXQs_2gNkVmQ1Fg61pWD2IFvJ2YUg77-RRA59xvMtcq4SjC-yZeGu1Xm4Ej0gKFC3lq_bxBTgbuGXuKK5c_Br4aHDNdLgej57U5XJ5dooQSW6w0VdWfhcWE-ZPbErj&sig=AHIEtbRVLZiH5Bvv5cmFDYdANb_hXcMkeA

9. Tkanki twórcze wtórne.

Tkanki twórcze wtórne (merystem wtórny) tkanka twórcza rośliny, która powstaje z komórek należących do tkanek stałych, które utraciły zdolność do podziału, ale w określonych sytuacjach mogą przyjąć formę embrionalną (zdolną do podziału). Wyróżnia się:

·         miazgę (kambium) występuje w postaci warstw cienkościennych o ulega licznym podziałom komórek. Znajduje się pomiędzy drewnem, a łykiem. Przez ciągłe podziały komórek miazga wytwarza drewno wtórne i łyko wtórne i roślina przyrasta na grubość,

·         fellogen (tkanka korkotwórcza) tkanka twórcza, która dzieląc się wytwarza korek, który chroni roślinę przed utratą wody, mrozem, bakteriami. Komórki fellogenu mają cienkie ściany komórkowe i duże jądra,

·         kallus (tkanka zabliźniająca) tkanka, która powstaje w miejscu rany rośliny. Komórki kallusa stopniowo zabliźniają ranę. Komórki kallusa są zazwyczaj mniejsze od komórek macierzystych.

10. Osteosklereidy to walcowate, rozszerzone na końcach sklereidy.  Zwykle maja kształt zbliżony do kuli, mogą być jednak wydłużone. Są to komórki martwe o grubej ścianie komórkowej, niekiedy wysyconej suberyną. Komórki kamienne (sklereidy) są nasycone solami mineralnymi i są najtwardszą tkanką roślinną. Sklereidy nie tworzą jednolitej tkanki, lecz występują w postaci skupisk (np. grupy komórek kamiennych w miąższu owocu rzekomego gruszy) lub pojedynczo jako tzw. idioblasty.

11. Sposoby powstawania zbiorników wydzielniczych

   Zbiorniki (meszki) są tworami wielokomórkowymi:

·         Występują pod skórką lub w głębszych warstwach miękiszu

·         Kształt izodiametryczny, okrągławy lub wrzecionowaty

·         Na zewnątrz zbiornik otoczony pochwą ochronną w postaci zgrubiałych komórek

·         Wydzielina jest wytwarzana przez wewnętrzna warstwę komórek wydzielniczych

·         Komórki wydzielnicze:

.           Ściśle do siebie przylegają

.           Zwane są epitetem gruczołowym (komórki wyścielające)

·         Składniki chemiczne wydzieliny: olejki lotne, śluzy, gumy i inne

·         Substancje gromadzą się wewnątrz zbiorników

·         Sposoby powstawania zbiorników:

.           Schizogeniczny – blaszki środkowe ścian komórkowych rozpuszczają się i komórki się rozsuwają (Hypericum perforatum – liść dziurawca)

.           Lizygeniczny – komórki stopniowo rozpuszczają się i tworzą kanał zbierający wydzielinę (Citrus aurantium – liść pomarańczy)

.           Schizolizygeniczny – komórki rozsuwają się, a potem część z nich rozpuszcza się

      (Ruta graveolens - liść ruty).  Wydzielina wytwarzana przez epitet gruczołowy i gromadzona w postaci kropel wewnątrz komory utworzonej z dużego przestworu. Nadmiar wydzieliny usuwany na zewnątrz przez swoisty twór tzw. Wydalacz (kilka komórek, a między nimi jest szpara).