logopedyczne_cwiczenia.pdf

Ć wiczenia logopedyczne

dla dzieci z Zespołem Downa

www.ukrytyskarb.org

Rozwój mowy oraz jej usprawnianie u dziecka z zespołem Downa

mgr Gra Ŝ yna Kosarzycka-Serwach

Zespół Downa jest spowodowany aberracją chromosomalną polegającą na trisomii

chromosomu 21. Występuje on z częstością 1 na 700 urodzeń, a ryzyko wystąpienia

prostej trisomii wykazuje zaleŜność od wieku matki - powyŜej 40 roku Ŝycia 1 na 45

urodzeń.

Rozwój językowy dzieci z zespołem Downa przebiega róŜnorodnie w zaleŜności od

stopnia upośledzenia, nasilenia stymulacji, motywacji, warunków anatomicznych.

Obserwacja mowy tych dzieci pozwala jednak na wyłonienie pewnych wspólnych dla

rozwoju języka prawidłowości. Wszystkie mają podobną budowę aparatu

oddechowego, artykulacyjnego i fonacyjnego, która nie sprzyja prawidłowemu

oddychaniu, fonacji i wymowie. Krótkie, zgrubiałe struny głosowe, krótkie przewody

nosowe, trzeci migdał, podniebienie gotyckie, częste wady zgryzu. Przerost masy

języka powoduje oddychanie przez usta, co stanowi częstą przyczynę infekcji

górnych dróg oddechowych. Najczęstszym zaburzeniem artykulacji jest

międzyzębowość.

Obserwuje się nieprawidłową gospodarkę oddechową: krótki wydech, mówienie na

wdechu. Ustawiczny katar, obecność trzeciego migdała mogą być przyczyną

niedosłuchu. Tempo mowy jest przyspieszone bądź spowolniałe. Wymowa pozostaje

niewyraźna, częste są zniekształcenia głosek, substytucje, elizje, metatezy,

skracanie wyrazów, uproszczenia w grupach spółgłoskowych. Słownik czynny ubogi,

w zdaniach liczne agramatyzmy.

Charakterystyczną cechą dzieci z zespołem Downa są przy dość dobrej sprawności

fizycznej, zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowo-słuchowej oraz trudności

manualne. Zaburzenie to obejmuje równieŜ ruchy narządów mowy. Towarzyszy mu

słabe napięcie mięśniowe zarówno w kończynach, jak i w aparacie artykulacyjnym.

Rewalidacj ę mowy u dzieci z zespołem Downa nale Ŝ y prowadzi ć wg

okre ś lonych zasad, a mianowicie:

1) Warunkiem postępu naszych oddziaływań jest jak najwcześniejsze podjęcie

stymulacji mowy.

2) Nauczenie mowy naleŜy wiązać z działaniem, pracą, czynnościami, jakie

wykonuje i jakim poddawane jest dziecko. Opracowane pojęcia muszą mieć

wymiar realny, zastosowanie w zabawie, codziennym Ŝyciu dziecka. Poznanie

treści słów powinno dokonywać się wielozmysłowo.

3) Wszystkie zdobyte przez dziecko umiejętności, opanowane słowa, naleŜy

ustawicznie utrwalać i wykorzystywać poprzez stwarzanie odpowiednich

sytuacji komunikacyjnych.

4) Wszelkie formy aktywności słownej czy bezsłownej nastawionej na

nawiązanie kontaktu z otoczeniem powinny być zauwaŜone i nagradzane.

5) Rozwojowi mowy muszą towarzyszyć sprzyjające warunki w relacji dziecko-

otoczenie.

6) Usprawnianie mowy dziecka musi być poprzedzone poznaniem jego

moŜliwości, umiejętności, deficytów rozwojowych oraz warunków domowych.

7) Przy wprowadzaniu nowych zadań naleŜy stosować zasadę stopniowania

trudności.

8) Najefektywniejszą metodą oddziaływań rewalidacyjnych jest globalne

usprawnianie wszystkich funkcji ze szczególnym zwróceniem uwagi na funkcje

deficytowe w rozwoju mowy dziecka.

W programie ć wicze ń nale Ŝ y zwróci ć uwag ę na:

1. Usprawnianie motoryki duŜych i małych grup mięśniowych. WaŜne są ćw.

manualne, wyrabianie koordynacji i precyzji ruchów oraz ćwiczenia

usprawniające motorykę narządów mowy. Przy usprawnianiu języka istotne

znaczenie ma przestrzeganie zasady, by wszelkie ruchy języka zalecane do

wykonania odbywały się w obrębie jamy ustnej, nigdy na zewnątrz

(zmniejszamy tendencję do wysuwania języka między zęby). Zalecane jest

przestawienie dziecka ze sposobu połykania niemowlęcego na połykanie typu

dorosłego. WaŜne są takŜe ćw. zwiększające napięcie warg: picie przez rurkę

(dodatkowo udroŜnia przewody nosowe), zbieranie drobnych elementów

wargami itp. Ćwiczenia czynne narządów artykulacyjnych mogą być

uzupełnianie przez masaŜ w obrębie jamy ustnej.

2. WydłuŜanie wydechu dziecka i nauka racjonalnej gospodarki oddechowej (ćw.

oddechowe, ruchowo-oddechowe, śpiewanie, nucenie melodii)

3. Przy dominujących zaburzeniach rozwoju mowy biernej naleŜy nasilić

ćwiczenia usprawniające odbiór i spełnianie przez dziecko poleceń słowno-

gestowych i słownych. Ćwiczyć naleŜy nazywanie przedmiotów, odpoznawanie

osób z najbliŜszego otoczenia, znajomość nazw części ciała, czynności

samoobsługowych oraz innych obserwowanych przez dziecko w najbliŜszym

otoczeniu. W dalszym etapie moŜna wprowadzić klasyfikację przedmiotową,

rozwijanie orientacji przestrzennej i myślenia przyczynowo-skutkowego.

4. Przy zaburzeniach ekspresji słownej naleŜy stymulować reakcje słowne: w

okresie wokalizacji przedsłownej, gaworzenia, a na wyŜszym poziomie

wokalizacji uŜycia słów i zdań. Pomocne przy tym są zestawy dźwięko-

naśladowcze, wspólne nucenie, śpiewanie, powtarzanie. Proces rozwijania

wypowiedzi ekspresywnej wspomagają teŜ wszelkiego rodzaju ćwiczenia

słuchowe dostosowane do poziomu dziecka.

5. W pracy nad rozwojem słownictwa biernego a następnie czynnego

przechodzimy stopniowo od poznania najbliŜszego otoczenia do doświadczeń

poza nim - spacery, wycieczki.

6. Korygowanie sfery artykulacyjnej u dzieci z zespołem Downa nie zawsze

przynosi oczekiwane efekty i jest moŜliwe. Niejednokrotnie warunki

anatomiczne uniemoŜliwiają prawidłową artykulację.

Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych u dzieci z zespołem Downa jest bardzo

trudne i Ŝmudne. Wymaga wielokrotnego powtarzania tych samych ćwiczeń,

ustawicznego wzmacniania oddziaływań, utrwalania zdobytych przez dziecko

umiejętności. Istotą procesu rewalidacji mowy jest zapewnienie tym dzieciom

moŜliwości nawiązania jak najpełniejszego kontaktu z otaczającym je światem.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: