Podstawy ekonomiki pracy w gosp leśnym
-podstawowe znaczenie w organizacji procesów oraz w ekonom gosp leśnego mają 2 czynniki:
1-zasoby materialne gosp leśnego, z których najważniejsze to dstany oraz majątek trwały i obrotowy,który nazywa się bazą materialno-techniczną
2- zasoby(ludzkie)pracyktóre są nieodzownym elementem każdego procesu produkcyjnego
-tzw bazę materialno-techniczną ocenia się na podstawie wskaźników wyposażenia pracy i wskaźnika utechnicznienia pracy
-potencjał ludzkiocenia się na podstawie wydajności,pracochłonności,efektywności
-wskażniki technicznego wyposażenia pracy-wyróżnia się 2 rodzaje
-bezwzględne- podają wartości środków trwałych lub określonych gruo środków trwałych trwałych przeliczeniu na jednostkę powierzchni
-względne-
- wskaźniki utechnicznienia pracy-określa się porównując koszty materialne z kosztami niemat.cechą gosp.leśnej jest to ,że wskaźnik ten jest niski
-ocenę zasobów ludzkichszczególnie robotników określa się za pomocą wskaźników:pracochłonność, wydajność techniczna, techniczna norma czasu pracy, techniczna norma wydajności produkcji.
-pracochłonność-czas wydatkowany(zużyty)na wykonanie jednostki produkcji, co symbolicznie można zapisać t=T/Q
T- całkowity czas pracy
Q- wielkość produkcji
Wydajność – wielkość produkcji wykonanej w jednostce czasu w=Q\T
- między wydajnościa a pracochłonnością zachodzi odwrotna współzależność tzn.jeśli rośnie w to t maleje.
Potwierdzeniem tej odwrotnej współzależności jest schemat:
- ta odwrotna współzależność jaka zachodzi między w i t jest b.często wykorzystywana w praktyce do obliczania sumarycznego czasu pracy potrzebnego do wykonania określonych zadań gospodarczych:
q - rozmiary produkcji poszczególnych rodzajów pracy
t - odpowiadające im wskaźniki pracochłonności
w – odpow im wskaźniki wydajności
techniczna norma czasu pracy – czas pracy niezbędnie potrzebny do wykonania jednostki produkcji określony droga technicznego normowania pracy
techniczna norma wydajności produkcji – wielkośc produkcji wykonana w jednostce czasu pracy(najczęściej robotnikodzień)ustalony w drodze technicznego normowania pracy.
- w niektórych sytuacjach gdy pragnie się określic normę wydajności produkcji można posłużyć się met.graficzną ustalania norm wydajności produkcji. Wykorzystuje ona prostą współzależnośc jaka zachodzi między wielkością produkcji a czasem pracy. W tym celu dokonuje się wielokrotnego pomiaru czasu pracy dla min i max zadania produkcyjnego. Średnia wartośc pomiaru czasu pracy nanosi się na układ współrzędnych współrzędnych po połączeniu tych 2 punktów otrzymuje się prostą ,z której można odczytać czas pracy dla zadań produkcyjnych mieszczących się między min i max zadaniem produkcyjnym. Met ta jest b.szybka i prosta ale daje wyniki przybliżone a nie tak dokładne jak wykorzystanie wzorów.
Met określenia wydajności pracy w gosp leśnym
- w zależności od tego jakim miernikiem określa się rozmiary produkcji wyróżnia się odp.met. w określaniu wydajności pracy:
1 – met mierników naturalnych
polega na tym, że rozmiary produkcji przedstawione są w jednostkach naturalnych (fizycznych) fizycznych, ha, tony. Wn =Q\T lub Wn=Qn\zatrudnienie
Qn – rozmiar produkcji w jednostkach naturalnych
- w celu oceny zmiany wydajności w czasie można zastosować index wydajności
Iw= Wn\Wo Iw=Wn\Wo*100
Wn – wydajność w jednostce badanej
Wo – wydajnośc w jednostce lub w okresie przyjętym za podstawe
- met ta ma szereg wad ale jest powszechnie stosowana w leśnictwie. Met ta dawałaby poprawne wyniki gdyby produkcja była jednorodna, natomiast natomiast leśnictwi mamy do czynienia z niejednorodną produkcją.
- w celu wyeliminowania wpływu niejednorodności produkcji przy pozyskaniu opracowano mnożniki przeliczeniowego pozyskania drewna. Obliczay je
N =t sort\ t śr
T sort – pracochłonnośc badanego sortymentu
T śr – średnioważona pracochłonnośc dla wszystkich sortymentów
2 – met mierników wartościowych- rozmiary produkcji wyrazone są wartościowo. Ma 2 odmiany :
- w przypadku ustalania wydajności dala poszcz. Prac i czynności gosp. Leśnych- przyjmuje postac Ww=Wq\T
lub Wq\ zatrudnienie Wartość produkcji Wq można ustalić mnożąc wielkość produkcji przez cenę jednostkową. W przypadku gdy nasz wyrób ma wartość sprzedażną to wielkość produkcji przemnażamy przez koszt jednostkowy. Gdy nasz produkt nie ma nie ma wartości sprzedażnej to nie sprzedajemy go. Wq=q * c jednostk.
Wq=q * kj
- w przypadku ustalania wydajności dla całej jednostki gospodarczej( RDLP
Za wartość produkcji można podstawić ogólno ekonomiczne kategorie dochodów np.produkcja globalna, czysta
Ww=Q \T lub
Ww=Q\zatrudnienie
Met ta ma również swoje wady- brak jest prostej zależności między wartością produkcji a nakładami potrzebnymi na wykonanie tej produkcji. Np. 2 nadleśnictwa, w który jedno pozyskuje sortymenty wielkowymiarowe, drugie małowymiarowe.
3- met mierników umownych – koncepcja tej met powstała w wyniku poszukiwania met określenia wydajności pracy dla zespołu prac, w których efekty mierzy się różnymi jednostkami. Twórcą tej met jest Wikułow Wu=Σqu\T
Wu=Σqu\zatrudnienie
tx- pracochłonność danej czynności, pracy
tśr- średnioważona pracochłonność
t1,t2- odpowiadające im pracochłonności
q1..qn- rozmiary produkcji w jednostkach naturalnych
- met ta ma też wersje skróconą, wykorzystuje odwrotną współzależność jaka zachodzi między wydajnością a pracochłonnością
Wu=1\ tśr
4 – met mierników czsowych- met ta jest konstrukcyjnie inna od pozostałych. Wykorzystuje odwrotna współzależność jaka zachodzi miedzy pracochłonnościa a wydajnościa
Wt=qo * to \ qn * tn
qn-rozmiary produkcji w jednostce badanej
tn- pracochłonnośc w jednostce badanej
qo- rozmiary produkcji w jedn.. naturalnych
to- pracochłonność w jedn.. przyjętaj za podstawę .
T= q *t czyli Wt=To/Tn
To- czas pracy w okresie przyjętym za podstawe
Tn- czas pracy w okresie badanym
-mamy do czynienia z odwróconym indexem czasu pracy
ikułó
rzabqa