1230_Klify_na_wybrzezu_Baltyku.pdf

Piaszczyste ∏awice podmorskie

Klify na wybrze˝u Ba∏tyku

Kod Physis: 18.21

utwory morenowe mogà byç przykryte warstwà piasku ke-

mowego lub eolicznego – taki klif nazywany jest dwudziel-

nym. Na stoku klifu mogà wyst´powaç wysi´ki wody.

W zale˝noÊci od budowy geologicznej i rodzaju procesów

stokowych wyró˝nia si´ trzy podstawowe typy geodyna-

miczne klifów: osypiskowy, obrywowy, zsuwiskowo-sp∏ywo-

wy. Pierwszy z nich, najcz´Êciej spotykany, charakterystycz-

ny jest dla klifów zbudowanych z piaszczysto-˝wirowych

utworów fluwioglacjalnych, na których ospywanie dominu-

je nad pozosta∏ymi procesami stokowymi; nachylenie sto-

ku wynosi ok. 40°. Nie ma tu okreÊlonej powierzchni prze-

mieszczania materia∏u. Pojedyncze roÊliny lub ca∏e k´py

zsuwajà si´ w dó∏ z masami piasku, swà w´drówk´ zaczy-

najàc nierzadko od podci´tej wierzchowiny. Górna cz´Êç

zbocza (korona), stabilizowana przez korzenie drzew ros-

nàcych na wierzchowinie, mo˝e byç pionowa. Typ obrywo-

wy cechuje klify zbudowane ze zwi´z∏ych utworów, a pod-

cinanie podstawy i obrywy du˝ych mas powodujà, ˝e nie-

poroÊni´te roÊlinnoÊcià zbocza nierzadko sà pionowe. Typ

zsuwiskowo-sp∏ywowy wià˝e si´ ze zró˝nicowanà budowà

litologicznà wielowarstwowego zbocza i obecnoÊcià wody

gruntowej, co z kolei powoduje obecnoÊç licznych p∏asz-

czyzn poÊlizgu i rozmaitoÊç procesów stokowych, a w kon-

sekwencji wybitnà rozmaitoÊç roÊlinnoÊci. Ârednie nachyle-

nie zestopniowanych zboczy wynosi 40–50° i jest bardzo

zró˝nicowane, od poziomych lub nawet nachylonych

w kierunku do zbocza stopni do pionowych progów i zbo-

czy nisz osuwiskowych. WielkoÊç zmian oraz bogactwo

i zró˝nicowanie roÊlinnoÊci jest tu najwi´ksze, od nagiego

pod∏o˝a do m∏odego lasu.

Tempo abrazji jest bardzo zró˝nicowane. Ârednio wynosi

ono ok. 1 m rocznie i waha si´ mi´dzy 0,5–1,5 m/rok, ale

lokalnie mo˝e osiàgaç wartoÊç nawet 3,6 m/rok w ciàgu

ostatnich 500 lat (Trz´sacz).

Wskutek abrazji stoki klifowe wraz z roÊlinnoÊcià ulegajà

sta∏emu niszczeniu, a po ka˝dym osuni´ciu sukcesja roÊlin-

na zaczyna si´ od poczàtku na nagim stoku niszy osuwi-

skowej. Miarà tempa abrazji jest stopieƒ zaawansowania

procesu glebotwórczego i rozwoju roÊlinnoÊci – od stadiów

inicjalnych na intensywnie abradowanych stokach, po-

przez stadia krzewiaste na stokach o stosunkowo wolnej

abrazji, do lasów ze starymi drzewostanami na nieaktyw-

nych klifach Bardzo interesujàcym zjawiskiem sà wysi´ki

wód na klifach w miejscach przeci´cia poziomów wodono-

Ênych. W tych warunkach mo˝e dojÊç nawet do powstania

lasów ∏´gowych, jak na klifie martwym nad Zalewem

Szczeciƒskim i aktywnym w Jastrz´biej Górze.

Poj´cie klifu w literaturze krajowej najcz´Êciej jest ogranicza-

ne do urwisk podcinajàcych wysoczyzny zbudowane z utwo-

rów zwa∏owych, glacifluwialnych i i∏ów zastoiskowych, pod-

czas gdy niektórzy gemorfologowie w∏àczajà tu tak˝e cz´sto

spotykane abrazyjne podci´cia wydm; te ostatnie formy na-

zywane bywajà tak˝e „klifami wydmowymi” dla podkreÊle-

nia ich odr´bnoÊci. W niniejszym opracowaniu przyj´to kla-

syczne, w´˝sze poj´cie klifu (nieuwzgl´dniajàce „klifów wy-

1230

A. Opis g∏ównego typu siedliska

Definicja

Strome urwiska brzegowe powstajàce wskutek abrazji, czy-

li podcinania dolnej cz´Êci przez fale i grawitacyjnego ob-

rywania cz´Êci górnej. Klif podcinany stale lub okresowo

przez sztormy jest nazywany klifem ˝ywym, natomiast klif

po∏o˝ony ca∏kowicie poza zasi´giem fal jest okreÊlany jako

martwy. Klify martwe, które sà ponownie podcinane, nazy-

wa si´ klifami odm∏odzonymi. Klify sà zbudowane z bar-

dzo ró˝nych utworów geologicznych – na wybrze˝ach ba∏-

tyckich sà to wapienie, piaskowce, kreda, ska∏y krystalicz-

ne, piaski i gliny; w Polsce wyst´pujà tylko klify gliniaste

i piaszczyste.

Charakterystyka

¸àczna d∏ugoÊç klifowych odcinków wybrze˝a morskiego

wynosi w Polsce ok. 70 km. Wyró˝nia si´ 9 najwa˝niejszych

odcinków klifów, o d∏ugoÊci 2–25 km. Wi´kszoÊç klifów ma

wysokoÊç 10–30 m n.p.m. Najwy˝sze klify znajdujà si´ na

Wolinie, gdzie ich wysokoÊç dochodzi do 70 m n.p.m., na-

tomiast najni˝sze mogà mieç wysokoÊç kilku metrów. Naj-

cz´Êciej sà utworzone z utworów czwartorz´dowych – glin

zwa∏owych lub piasków. Ich geneza, budowa, charakter

i sk∏ad odpowiadajà cechom podcinanych przez morze wy-

soczyzn i lokalnie mogà wykazywaç du˝e zró˝nicowanie,

podobnie jak ró˝nià si´ mi´dzy sobà te wysoczyzny. Budo-

wa geologiczna klifów mo˝e byç bardzo z∏o˝ona – w naj-

bardziej skomplikowanych przypadkach pod warstwà gliny

o zró˝nicowanej granulacji i sk∏adzie, zdeponowanej pod-

czas zlodowacenia ba∏tyckiego, mogà znajdowaç si´ utwo-

ry mioceƒskie, i∏y warwowe, bruk morenowy, a nawet cien-

kie pok∏ady w´gla brunatnego (okolice Rozewia). Zwi´z∏e

Klify na wybrze˝u Ba∏tyku

Siedliska morskie i przybrze˝ne,

nadmorskie i Êródlàdowe solniska i wydmy

1230

dmowych”) ze wzgl´du na fakt, ˝e jest to poglàd nadal do-

minujàcy w nauce, a tak˝e ze wzgl´dów praktycznych, aby

nie komplikowaç zagadnieƒ ochrony i uniknàç wewn´trz-

nych sprzecznoÊci i konfliktów w praktyce ochrony znacznie

cenniejszych siedlisk zwiàzanych z wydmami (2120, *2130

*2140 i w mniejszym stopniu 2160, 2170, 2180), bardzo

prawdopodobnych w przypadku zaliczenia „klifów wydmo-

wych” do odr´bnego typu siedliska przyrodniczego.

Klasa Querco-Fagetea

Rzàd Fagetalia sylvaticae

Zwiàzek Alno-Ulmion

Zespó∏ Ficario-Ulmetum violetosum odora-

tae (Violo odoratae-Ulmetum)

Zwiàzek Fagion sylvaticae

Zespó∏ Galio odorati-Fagetum ˝yzna buczyna

ni˝owa

Zespó∏ Luzulo pilosae-Fagetum kwaÊna bu-

czyna ni˝owa

Klasa Querco-Fagetea (bez okreÊlenia dalszej przyna-

le˝noÊci)

zbiorowisko Salix caprea-Populus tremula

zb. wierzby iwy i osiki

zbiorowisko Salix caprea-Sorbus aucuparia

zb. wierzby iwy i jarz´biny

zbiorowisko Fraxinus excelsior-Crataegus

monogyna zb. jesionu i g∏ogu jednoszyjkowego

zbiorowisko Corylus avellana-Sorbus aucu-

paria zb. leszczyny i jarz´biny

zbiorowisko Sorbus aucuparia-Acer pseudo-

platanus zb. jarz´biny i jawora

Podzia∏ na podtypy

1230-1 klify aktywne (˝ywe)

1230-2 klify nieaktywne (martwe)

Podzia∏ ten, podobnie jak ka˝da klasyfikacja, zawiera pewne

uproszczenia, jednak konieczne dla praktyki ochrony. Pod-

stawowym kryterium podzia∏u jest rodzaj procesów geodyna-

micznych. Pierwszy podtyp obejmuje klify obecnie abrado-

wane (˝ywe) z bardzo zró˝nicowanym tempem abrazji oraz

b´dàce w koƒcowym stadium aktywnoÊci, natomiast drugi –

klify wspó∏czeÊnie nieaktywne, genetycznie wywodzàce si´

z aktywnych. Z teoretycznego i praktycznego punktu widze-

nia wi´kszoÊç klifów martwych mo˝e uaktywniç si´ (odm∏o-

dziç) i przekszta∏ciç w pierwszy podtyp, o ile ich podstawy po-

nownie znajdà si´ w zasi´gu niszczàcego oddzia∏ywania fal.

Bibliografia

Umiejscowienie siedliska w polskiej

klasyfikacji fitosocjologicznej

BEDNAREK R. 1979. Gleby wybranych odcinków klifowych polskiego

wybrze˝a Ba∏tyku. Studia Soc. Sc. Torun. Sec. D. 10, 6: 1–124.

CHOJNACKI W. 1979. RoÊlinnoÊç zboczy klifowych Pobrze˝a

Kaszubskiego. GTN, Acta Biol. 4: 1–40.

CIEÂLAK A. 1995. Coastal management and protection in Poland:

some legal solutions and general remarks on processes of co-

astal transformation. In: van Dijk H.W.J. (Ed.), Management and

preservation of coastal habitats, Proceedings of a multidisciplina-

ry workshop in Jastrz´bia Góra, September 1–5, 1993: 49–71.

CIEÂLAK A., SUBOTOWICZ W. 1987. Sprawozdanie na temat stanu

wiedzy o polskim wybrze˝u i jego ochronie. In˝ynieria polska, 2.

KLIMASZEWSKI M. 1978. Geomorfologia. PWN, Warszawa:

1098 ss.

MARKOWSKI R. 1988. RoÊlinnoÊç brzegu klifowego mi´dzy Cet-

niewem a Jastrz´bià Górà. W: Herbich J., Herbichowa M.

(red.) Szata roÊlinna Pomorza – zró˝nicowanie, dynamika,

zagro˝enia, ochrona. Przewodnik Sesji Terenowych 51. Zjaz-

du PTB 15–19.IX.1998. Wydawnictwo Uniwersystetu Gdaƒ-

skiego, Gdaƒsk: 111–115.

MARKOWSKI R., FA∏TYNOWICZ W., SÑGIN P. 1998. Rezerwat

im. prof. Z. Czubiƒskiego. Nadmorski klif woliƒski i jego ro-

ÊlinnoÊç. W: Herbich J., Herbichowa M. (red.) Szata roÊlinna

Pomorza – zró˝nicowanie, dynamika, zagro˝enia, ochrona.

Przewodnik Sesji Terenowych 51. Zjazdu PTB 15–19.IX.1998.

Wydawnictwo Uniwersystetu Gdaƒskiego, Gdaƒsk: 37–40.

PIOTROWSKA H. 1955. Zespo∏y leÊne Wolina. PTPN, Prace Kom.

Biol. 16, 5: 1–168.

PIOTROWSKA H. 1966. Stosunki geobotaniczne wysp Wolina

i po∏udniowo-wschodniego Uznamu. Monogr. Botan. 22:

1–155.1993.

RoÊlinnoÊç klifów stanowià liczne, zale˝ne od wielu czynni-

ków stadia rozwojowe, z których cz´Êç jest jeszcze nie do

koƒca rozpoznana. Poni˝szy system ma w zwiàzku z tym

w cz´Êci charakter prowizoryczny.

Klasa Aropyretea intermedio-repentis

Rzàd Agropyretalia intermedio-repentis

Zwiàzek Convolvulo-Agropyrion repentis

Zespó∏ Poo-Tussilaginetum farfarae ini-

cjalny zespó∏ podbia∏u

Klasa Koelerio glaucae-Corynephoretea canescentis

Rzàd Corynepphoretalia canescentis

Zwiàzek Koelerion albescentis

Zespó∏ Trifolio-Anthylidetum maritimae

murawa naklifowa z przelotem

Zbiorowisko Bromus hordaceus (B. mollis)-

Myosotis collina (M. ramosissima) zb. stok∏o-

sy mi´kkiej i niezapominajki pagórkowej

Klasa Rhamno-Pruntetea

Rzàd Prunetalia spinosae

Zwiàzek Prunion fruticosae

Zespó∏ Hippophaëtum rhamnoides (= zb.

Sorbus aucuparia-Hippophaë rhamnoides ) nakli-

fowe zaroÊla rokitnika (w uj´ciu Piotrowskiej

2003 Prunetalia nale˝à do Querco-Fageetea )

Zbiorowisko z Prunus spinosa i Rhamnus

cathartica

Piaszczyste ∏awice podmorskie

PIOTROWSKA H. 1977. Rola roÊlinnoÊci w umacnianiu wybrze˝a

klifowego. W: Pomorskie Êrodowisko przyrodnicze – jego

ochrona i kszta∏towanie. Mat. Konf. 5, S∏upsk: 26–45.

PIOTROWSKA H. 1979. Specific Aspects of the Cliff-Flora of

Wolin Island. Fragm. Flor. Geobot. 25, 1: 17–31.

PIOTROWSKA H. 1985. Violo odoratae-Ulmetum z Wolina na tle

∏´gów wiàzowych Polski. Fragm. Flor. Geobot. 29, 1: 39–51.

PIOTROWSKA H. 1998. Wyspa Wolin ze szczegónym uwzgl´d-

nieniem Woliƒskiego Parku Narodowego. W: Herbich J.,

Herbichowa M. (red.) Szata roÊlinna Pomorza – zró˝nicowa-

nie, dynamika, zagro˝enia, ochrona. Przewodnik Sesji Tere-

nowych 51. Zjazdu PTB 15–19.IX.1998. Wydawnictwo Uni-

wersystetu Gdaƒskiego, Gdaƒsk: 9–22.

PIOTROWSKA H. 1993. Buczyna storczykowa wzd∏u˝ nadmorskie-

go klifu na wyspie Wolin. Zesz. Nauk UG., Biologia 10: 5–29.

Piotrowska H., Olaczek R. 1979. Mapa roÊlinnoÊci Woliƒskiego

Parku Narodowego. Przyroda Polska 7/8: 9–11.

PIOTROWSKA H., OLACZEK R. 1987. The application of the the-

ory of phytocoenosis degeneration to studies of the vegeta-

tion of the Wolin National Park. M. Luther-Univ. Halle-Witten-

berg, Wiss. Beiträge 46, 3: 175–186.

PIOTROWSKA H., OLACZEK R. 1991. The Real Vegetation Map

of the Woliƒski National Park as a Source of Information

about the Anthropogenic Changes of Forest Communities.

Phytocoenosis 3 (N.S.), Suppl. Cartogr. Geobot 2: 287–293

PRUSINKIEWICZ Z. 1971. Naspy przyklifowe - nowy typ gleb

morskiego pobrze˝a. Zesz. Nauk. UMK w Toruniu, Nauki

Mat. Przyr. 26, Geogr. 8: 133–157.

PRZEWOèNIAK M. 1981. Krajobrazowy system interakcyjny strefy

nadmorskiej w Polsce. Wyd. Uniwersytetu Gdaƒskiego, Gdaƒsk.

SUBOTOWICZ W. 1982. Litodynamika brzegów klifowych wy-

brze˝a Polski. Ossolineum, Gdaƒsk: 1–153.

SUBOTOWICZ W. 1984. Brzegi klifowe. W: Augustowski B. (red.),

Pobrze˝e Pomorskie. Ossolineum, Wroc∏aw: 121–149.

SUBOTOWICZ W. 1993. Catastrophical development of the cliff co-

ast in Poland. In: van Dijk H.W.J. (ed.) Management and prese-

rvation of coastal habitats, Proceedings of a multidisciplinary

workshop in Jastrz´bia Góra, September 1–5, 1993: 31–37.

SUBOTOWICZ W. 1995. Brzeg morski – jego rozwój i degrada-

cja. W: Przewoêniak M. (red.) Ochrona przyrody w woj.

gdaƒskim. Bogucki Wyd. Naukowe, Poznaƒ: 149–152.

SUBOTOWICZ W., ROSA B. 1984. Typologia strefy brzegowej

i podstawy wykorzystania. W: Augustowski B. (red.) Pobrze˝e

Pomorskie. GTN, Gdaƒsk: 78–90.

1230

Jacek Herbich

Klify na wybrze˝u Ba∏tyku

Siedliska morskie i przybrze˝ne,

nadmorskie i Êródlàdowe solniska i wydmy

1230

B. Opis podtypów

Êrednio ze sobà odcinkach wybrze˝a. Na roÊlinnoÊç kli-

fów sk∏adajà si´ zatem zarówno zbiorowiska typowe dla

nich i niewyst´pujàce gdzie indziej, jak i liczne „przypad-

kowe” kombinacje gatunków zale˝ne od typów ekosyste-

mów porastajàcych wierzchowin´.

Inicjalnà roÊlinnoÊç najcz´Êciej tworzà inicjalne stadia

budowane przez gatunki ∏àkowe, ruderalne i por´bowe.

Na pod∏o˝u gliniastym lub ilastym, cz´sto dobrze uwod-

nionym, wyst´puje inicjalny zespó∏ podbia∏u Poo-Tussila-

ginetum farfarae . Gatunkami pionierskimi sà podbia∏

Tussilago farfara i regionalnie ostro˝eƒ polny Cirsium

arvense , a po paru latach po wzgl´dnym utrwaleniu pod-

∏o˝a pojawiajà si´ roÊliny ∏àkowe, jak kupkówka Dactylis

glomerata i groszek ∏àkowy Lathyrus pratensis . Stosunko-

wo szybko pojawiajà si´ kie∏kujàce z nasion m∏ode osob-

niki rokitnika Hippophaë rhamnoides i rzadziej inne, jak

jarz´bina Sorbus aucuparia i ró˝a polna Rosa canina ,

prowadzàc w d∏u˝szych okresach tzw. spokoju do rozwo-

ju formacji zaroÊlowych.

Na drobnoziarnistym, lekko alkalicznym pod∏o˝u na osy-

piskowych klifach wyst´puje murawa naklifowa z przelo-

tem Trifolio-Anthyllidetum . Mo˝e ona nast´powaç po po-

przednio opisanym zbiorowisku, a w miejscach, na któ-

rych glina jest przysypana warstwà piasku osypujàcego si´

z góry lub nawiewanego z pla˝y, jest zespo∏em pionier-

skim. Stosunkowo najliczniej wyst´pujà tu oba gatunki

charakterystyczne – koniczyna ∏àkowa Trifolium pratense

ssp. maritimum i przelot zwyczajny Athylis vulneraria , na-

dajàcy bardzo specyficznà fizjonomi´. Zbiorowisko to jest

stosunkowo krótkotrwa∏e i na intensywnie abradowanych

Klify aktywne (˝ywe)

Kod Physis 18.21

Cechy diagnostyczne

Cechy obszaru

Klify po∏o˝one w strefie niszczàcego oddzia∏ywania fal

z zachodzàcym procesem abrazji, której tempo jest bardzo

zró˝nicowane. Opis w ca∏oÊci odpowiada charakterystyce

typu w jego cz´Êci dotyczàcej aktywnych klifów.

Fizjonomia i struktura zbiorowisk

Fizjonomia i struktura stadiów rozwojowych roÊlinnoÊci sà

bardzo zró˝nicowane zale˝nie, od typu klifu, rodzaju

pod∏o˝a i intensywnoÊci abrazji. Rozwój roÊlinnoÊci za-

czyna si´ od opanowywania nagiego pod∏o˝a stopniowo

zasiedlanego przez inicjalnà roÊlinnoÊç, do formacji

krzewiastych lub niskopiennych lasków na klifach o ma∏o

intensywnej abrazji i relatywnie d∏ugim okresie mi´dzy

poszczególnymi osuni´ciami. Obok roÊlin osiedlajàcych

si´ na zboczu rosnà inne, które zsun´∏y si´ z podci´tej

wysoczyzny – na klifach zsuwiskowo-sp∏ywowych mogà to

byç nawet pokaêne fragmenty fitocenoz przemieszczajà-

cych si´ w dó∏. W zale˝noÊci od budowy klifu i tempa

abrazji, wszystkie stadia rozwoju mogà wyst´powaç

w uk∏adzie mozaikowym lub na sàsiadujàcych bezpo-

Wysoki, aktywny klif z p∏atami roÊlinnoÊci zielnej. Fot. J. Herbich

Piaszczyste ∏awice podmorskie

klifach ulega zniszczeniu, a na stabilizujàcych si´ na pe-

wien okres – wyparte jest przez pojawiajàce si´ krzewy

i drzewa: rokitnika, wierzb´ iw´ Salix caprea , osik´ Popu-

lus tremula i sosn´ Pinus sylvestris .

W du˝szych okresach spokoju dominacj´ zdobywa rokit-

nik, tworzàc zwarte zaroÊla o wysokoÊci 2–3m, o bardzo

specyficznej kombinacji gatunków – w runie panujà cz´-

sto roÊliny ∏àkowe, a w warstwie krzewów – drzewa

i krzewy typowe dla lasów liÊciastych, o kompozycji ga-

tunkowej zró˝nicowanej regionalnie i w zale˝noÊci od

pod∏o˝a; sà to najcz´Êciej wierzba iwa, jarz´bina, ró˝a

polna, wiciokrzew suchodrzew Lonicera xylosteum , jawor,

jesion, brzoza brodawkowata Betula pendula , osika, so-

sna. Wszystkie wymienione gatunki, lecz bez rokitnika,

mogà tworzyç niskopienne laski, odznaczajàce si´ wyst´-

powaniem w runie kombinacji gatunków lasowych i ∏à-

kowych. W zale˝noÊci od sk∏adu gatunkowego, b´dàce-

go efektem budowy i dynamiki klifu oraz w∏asciwoÊci

pod∏o˝a, wyró˝nia si´ zbiorowiska iwy i osiki Salix ca-

prea-Populus tremula , iwy i jarz´biny Salix caprea-Sorbus

aucuparia , jesiona i g∏ogu jednoszyjkowego Fraxinus

excelsior-Crataegus monogyna , leszczyny i jarz´biny Co-

rylus avellana-Sorbus aucuparia , jarz´biny z jaworem

Sorbus aucuparia-Acer pseudoplatanus . Dwa ostatnie

zbiorowiska, bardzo bogate florystycznie, wyst´pujà na

fragmentach klifów z wysi´kiem wody.

deralne, zaroÊlowe i leÊne (borów mieszanych, lasów mie-

szanych, a nawet lasów ∏´gowych). Najbardziej charakte-

rystycznym gatunkiem inicjalnych i m∏odych stadiów roz-

wojowych jest przelot zwyczajny Anthyllis vulneraria i pod-

bia∏ Tussilago farfara . Istotny jest fakt, ˝e doÊç liczna gru-

pa gatunków pospolitych w ca∏ej Polsce na klifach wyst´-

puje w specyficznych dla strefy nadmorskiej podgatun-

kach: koniczyna ∏àkowa Trifolium pratense s ubsp. mariti-

mum , przelot zwyczajny Anthyllis vulneraria subsp. mariti-

ma , groszek ∏àkowy Lathyrus pratensis subsp. maritimum ,

kostrzewa ∏àkowa Festuca rubra subsp. sericea , bylica

polna Artemisia campestris subsp. sericea .

1230

Odmiany

Wyró˝nienie odmian siedliska jest bardzo trudne i jedno-

czeÊnie ma∏o celowe ze wzgl´du na jego bardzo niestabil-

ny charakter, nak∏adajàcy si´ na zró˝nicowanie cz´sto

skomplikowanej budowy geologicznej pod∏o˝a powodujà-

cej zadsadniczo odmienne warunki panujàce w poszcze-

gólnych warstwach. Jako odmiany mo˝na traktowaç po-

szczególne typy zbiorowisk roÊlinnych, które w wi´kszoÊci sà

tak˝e uto˝samiane ze stadiami rozwojowymi roÊlinnoÊci.

Mo˝liwe pomy∏ki

Niemo˝liwe ze wzgl´du na wyjàtkowo charakterystyczny

krajobraz i sàsiedztwo.

Reprezentatywne gatunki

Ze wzgl´du na dynamik´ i nietrwa∏y charakter poszcze-

gólnych stadiów rozwojowych roÊlinnoÊci oraz „zasilanie”

flory klifów przez roÊliny zielne i drzewa zsuwajàce si´

z podcinanych wysoczyzn, bardzo trudne jest wskazanie

gatunków reprezentatywnych.

Jedynym w pe∏ni specyficznym gatunkiem jest rokitnik

Hippophaë rhamnoides , którego naturalny zasi´g krajo-

wy jest ograniczony niemal wy∏àcznie do klifów. Jest on

gatunkiem charakterystycznym i dominantem w niektó-

rych zbiorowiskach. Flora drzew i krzewów na klifach

jest wyjatkowo bogata i budowana praktycznie niemal

przez wszystkie ni˝owe gatunki drzew i krzewów rosnà-

cych w lasach i zaroÊlach na glebach mineralnych, a lo-

kalnie zró˝nicowana zale˝nie od stanu rozwojowego ro-

slinnoÊci i charakteru pod∏o˝a. Do najwa˝niejszych na-

le˝à: wierzba iwa Salix caprea , jarz´bina Sorbus aucu-

paria , ró˝a polna Rosa canina , wiciokrzew suchodrzew

Lonicera xylosteum , brzoza brodawkowata Betula pen-

dula , osika Populus tremula , g∏óg jednoszyjkowy Cra-

taegus monogyna , leszczyna Corylus avellana , lokalnie

sosna zwyczajna Pinus syslvestris , jawor Acer pseudo-

platanus , jesion wynios∏y Fraxinus excelsior , czereÊnia

dzika Cerassus avium , bez czarny Sambucus nigra . Lo-

kalnie ka˝dy z wymienionych gatunków mo˝e byç domi-

nantem lub wspó∏dominantem.

Podobnie zmienny jest charakter flory roÊlin zielnych, na

który sk∏adajà si´ gatunki siedlisk inicjalnych, ∏àkowe, ru-

Identyfikatory fitosocjologiczne

Zwiàzek Convolvulo-Agropyrion repentis

Zespó∏ Poo-Tussilaginetum farfarae inicjalny

zespó∏ podbia∏u

Zwiàzek Koelerion albescentis

Zespó∏ Trifolio-Anthylidetum maritimae mura-

wa naklifowa z przelotem

Zbiorowisko Bromus hordaceus (B. mollis)-My-

osotis collina (M. ramosissima) zb. stok∏osy

mi´kkiej i niezapominajki pagórkowej

Zwiàzek Prunion fruticosae

Zespó∏ Hippophaëtum rhamnoides naklifowe

zaroÊla

Zbiorowisko z Prunus spinosa i Rhamnus

cathartica

Klasa Querco-Fagetea (bez okreÊlenia dalszej przyna-

le˝noÊci)

Zbiorowisko Salix caprea-Populus tremula zb.

wierzby iwy i osiki

Zbiorowisko Salix caprea-Sorbus aucuparia

zb. wierzby iwy i jarz´biny

Zbiorowisko Fraxinus excelsior-Crataegus mo-

nogyna zb. jesionu i g∏ogu jednoszyjkowego

Zbiorowisko Corylus avellana-Sorbus aucupa-

ria zb. leszczyny i jarz´biny

Zbiorowisko Sorbus aucuparia-Acer pseudo-

platanus zb. jarz´biny i jawora

Klify na wybrze˝u Ba∏tyku

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: