Wojciech Długołęcki

Konrad Ziółek

Gr. 4.02 fizjoterapia

studia dzienne

ADHD

(attention dedeficit hyperactivity disorder = zespół deficytu uwagi z nadruchliwością)

Klasyfikacja ADHD:

Zgodnie z obowiązującymi również w Polsce międzynarodowymi klasyfikacjami zaburzeń zdrowia, takimi jak np. DSM–III R, nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci zaliczana jest do grupy zaburzeń związanych z zachowaniami destrukcyjnymi. Natomiast wg cytowanej ICD–102, należy do zaburzeń zachowania i emocji rozpoczynających się zwykle w dzieciństwie i wieku młodzieńczym.

Rozróżnia się 3 podtypy:

·         ADHD – typ łączony

·         ADHD – typ dominujący nieuważny

·         ADHD – typ dominujący, nadpobudliwo-impulsywny

Dokonano tego rozróżnienia gdyż dzieci mogą ujawniać tylko jeden aspekt całego zespołu: problemy z uwagą lub nadmierną nadpobudliwością. Jednak w większości przypadków wykazują one problemy w obydwu aspektach, więc najczęściej rozpoznawany jest typ łączony.

Koncepcje na przyczynę występowania ADHD:

1. Koncepcja ograniczonych uszkodzeń – mikrouszkodzenia w obrębie OUN ,a mianowicie struktur odpowiedzialnych za procesy uwagi, hamowania i kontroli impulsów.
2. Koncepcja niewłaściwej diety – jest skutkiem zatrucia ołowiem, występowania konserwantów, barwników, salicylanów w diecie, spożywania białego cukru.
3. Koncepcja błędów wychowawczych i zaniedbań środowiskowych – mogą one pogłębiać dolegliwości, ale nie są przyczyną występowania.
4. Koncepcja genetyczna – 5-7x zwiększa się ryzyko występowania u kolejnych dzieci w tej samej rodzinie, ADHD dziedziczy się wielogenowo i nie można znalezć jednego genu wywołującego je.

Układ nerwowy u dziecka z ADHD:

Mózg dziecka z ADHD pracuje innaczej niż mózg przeciętnego dziecka w jego wieku. Związane to jest z zaburzeniem pracy neuroprzekażników takich jak: noradrenalina, dopamina i serotonina. Właściwy poziom dopaminy pozwala utrzymać uwagę na zadaniu i dfiltrować nieistotne informacje, noradrenalina pozwala za właściwą ocenę sytuacji, odpowiedni poziom pobudzenia, serotonina zaś za regulację nastroju, rytm snu i czuwania, kontrolęzachowań , pozytywne myślenie. W związku z tym gorzej pracują płaty czołowe mózgu oraz ich połączenia z innymi strukturami takimi jak: kora przedczołowa, struktury podkorowe, spoidło wielkie i móżdżek. Odpowiedzialne za myślenie logiczne, ocenę sytuacji, przewidywanie konsekwencji czyt podejmowanie decyzji. Innaczej pracują także obszary mózgu odpowiedzialne za przyjmowanie, kojarzenie i przetwarzanie informacji dochodzących (nie tylko do uszu i oczu dziecka ale także wrażeń dotykowych i czuciowych z wnętrza ciała).

Odbieranie informacji z otoczenia przez dziecko z ADHD można porównać do bombardowania danymi bez możliwości ich filtrowania. Wszystko jest jednakowo ważne, na wszystko trzeba zwrócić uwagę, wszystko zarejestrować.

W przypadku dzieci z zespołem deficytu uwagi z nadruchliwością mamy do czynienia z przewagą procesów pobudzania nad procesami hamowania.

Kryteria diagnostyczne zespołu zaburzeń uwagi i nadruchliwości u dzieci zgodne z klasyfikacją DSM-IV[1]

Oceny:

·         Rodzice oceniają zachowanie dziecka odpowiednio w domu i szkole

·         Psychologowie przeprowadzają wywiady z dzieckiem i z rodzicami

·         Psychologowie przeprowadzają ustrukturazlizowane wywiady diagnostyczne z dzieckiem i rodzicami

·         Psychologowie dokonują obserwacji zachowań dziecka w pewnych sytuacjach

·         Psychologowie dają dziecku do wykonania pewne zadania

Kryteria diagnostyczne:

Nieuwaga przejawiająca się w co najmniej sześciu z poniższych postaci:

·         Często nie zwraca uwagi na szczegóły lub popełnia błędy z niedbałości w trakcie pracy szkolnej lub podczas innej aktywności

·         Trudności z utrzymaniem uwagi podczas rozmów i zabaw

·         Często wydaje się że nie słucha tego co się do niego mówi

·         Nie stosuje się często do poleceń i nie kończy prac szkolnych lub domowych

·         Ma trudności z organizowaniem swoich zadań lub zajęć

·         Często unika lub wykazuje niechęć do wykonywania zadań wymagających wytrwałego wysiłku umysłowego

·         Często gubi rzeczy niezbędne do wykonywania zadań

·         Rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodżców

·         Często jest roztargnione podczas codziennych aktywności

Nadmierna aktywność/impulsywność:

·         Często niespokojnie porusza rękami lub stopami, wierci się na krześle

·         Często opuszcza miejsce, biega lub wspina się, kiedy wymagane jest pozostanie na miejscu

·         Często ma problemy ze spokojnym bawieniem się lub odpoczynkiem

Impulsywność:

·         Wyrywa się z odpowiedzią zanim pytanie zostanie do końca sformułowane

·         Częste trudności z doczekaniem się swojej kolejki

·         Przerywa lub przeszkadza innym

Rodzaje oddziaływań terapeutycznych skierowanych na dziecko i rodziców dziecka z ADHD:

Terapia zachowania – korekcja zachowań nadpobudliwych w formie zabawy, koncentracja uwagi dziecka, terapia grupowa, nagradzanie dziecka itp.

Farmakoterapia – paradoksalnie leki uspokajające pogarszają stan dzieci cierpiących na ADHD. Natomiast leki stymulujące osłabiają objawy (np. amfetamina). Często leki te wywołują skutki uboczne a ich wpływ na długotrwałą poprawę jest wątpliwy, umożliwia on jednak wejście z innymi rodzajami postępowania.

Terapia pedagogiczna – dotyczy specyficznych trudności w uczeniu się, pisaniu, czytaniu

Metoda dobrego startu – Metoda dobrego startu to system ćwiczeń oddziałujących przede wszystkim na procesy instrumentalne: percepcyjne i motoryczne. Zasadniczą rolę odgrywają w tej metodzie trzy elementy: wzrokowy (wzory graficzne), słuchowy (piosenka) i motoryczne (wykonywanie ruchów zorganizowanych w czasie i przestrzeni, odtwarzanie wzorów graficznych, zharmonizowanych z rytmem piosenki). Celem metody jest jednoczesne usprawnienie czynności analizatorów: wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego, kształcenie lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. W jej założeniach leży więc usprawnienie i koordynacja, czyli integrowanie funkcji wzrokowo-słuchowo-ruchowych, a także harmonizowanie wszystkich funkcji psychomotorycznych. Dzięki tej integracji dochodzi do wykształcenia prawidłowej orientacji czasowo-przestrzennej, możliwości wykonywania ruchów dowolnych, coraz lepiej zorganizowanych, zlokalizowanych w określonej przestrzeni i czasie.

Metoda W. Sherborn – w ćwiczeniach metodą W. Sherborne ma na celu stworzyć dziecku okazję do poznania własnego ciała, usprawnienia motoryki, poczucia swojej siły, sprawności i związku z tym możliwości ruchowych. Dziecko zaczyna mieć zaufanie  do siebie, zyskuje też poczucie bezpieczeństwa. Podczas ćwiczeń ruchowych dziecko może poznać przestrzeń, w której się znajduje, przestaje ona być dla niego groźna. Metodę Weroniki Sherborne można zaliczyć do niewerbalnych treningów interpersonalnych. Zajęcia w grupie są szansą na zdobywanie i wzbogacanie doświadczeń społecznych. Mogą one pomóc dziecku w nauce bycia z innymi: zarówno z dziećmi, jak i dorosłymi. Czerpania satysfakcji z różnych form kontaktów społecznych.

Terapia logopedyczna – przy trudnościach z artykulacją, wymową, opanowaniem języka

Biofeedback – Trenujący uczy się panować nad swoimi falami mózgowymi w procesie samouczenia się za pomocą sprzężenia zwrotnego. Sprzężenie zwrotne polega na natychmiastowej i ciągłej informacji o pracy mózgu pod postacią wideogry. Informacja ta pomaga w procesie uczenia się, jak fale mózgowe samemu harmonizować.

Integracja sensoryczna – organizacja dostarczanych do organizmu bodżców, tak aby mogły być wykorzystane w celowym zakończonym sukcesem działaniu

Dieta – wycofanie z diety białego cukru, konserwantów pomaga zwłaszcza u dzieci skłonnych do alergii

Grupy wsparcia dla rodziców

Psychoterapia indywidualna i rodzinna dla dorosłych

Ogólne zasady dotyczące postępowania wychowawczego:

1. Cel, do którego ma prowadzić działanie dziecka, nie może być zbyt odległy (niecierpliwość).
2. Konsekwentne przyzwyczajanie dziecka do kończenia każdego rozpoczętego zadania.
3. Stała kontrola i przypominanie o zobowiązaniach:

·         Zakres określonych obowiązków musi być dostosowany do możliwości i ograniczeń dziecka

·         Trzeba zaoszczędzić wystąpienia dodatkowych niepotrzebnych bodźców

·         Nie dać się zdominować dziecku

·         Należy przygotować dziecko do przezwyciężania trudności (a nie chronić przed nimi)

·         Po wystąpieniu konfliktu – należy go przedyskutować z dzieckiem w atmosferze spokoju i rzeczowości, po uspokojeniu dziecka

·         Należy unikać agresji słownej i fizycznej, która bardzo mocno pobudza dodatkowo dziecko (może doprowadzić do objawów nerwicowych takich jak: lęki, moczenie nocne, natręctwa, czy też reakcje obronne: arogancka postawa, agresja, kłamstwa, a nawet doprowadzić do niewłaściwego rozwoju osobowości);

4. Pomoc w nauce

·         Czytanie – ze względu na małą zdolność koncentracji, opowiadania powinny być ciekawe

·         Czytanki powinny być opowiedziane przez dziecko (w celu skontrolowania zapamiętanego tekstu)

·         Odrabianie lekcji powinno się odbywać o regularnych porach (w domu powinien wtedy panować względny spokój)

·         Dziecko powinno wykonywać prace zręcznościowe (uczą cierpliwości, a także skrupulatności)

·         Zasada trzech R: rutyna, regularność, repetycja

Bibliografia:

„Psychopatologia” Seligman Martin E.P., Walker Elaine F., Rosenhan David L.

„Oswoić ADHD – przewodnik dla rodziców i dzieci nadpobudliwych psychoruchowo”, B. Crzanowska, Justyna Święcicka

www.dysleksja.waw.pl

www.biofeedback.pl

www.ptadhd.pl - Polskie Towarzystwo ADHD