gramsci dokad zmierza partia socjalistyczna.pdf

Antonio Gramsci

Dok ą d zmierza Partia

Socjalistyczna?

Studenckie Koło Filozofii Marksistowskiej (Uniwersytet Warszawski)

WARSZAWA 2007

Antonio Gramsci – Dokąd zmierza Partia Socjalistyczna? (1920 rok)

Artykuł Antonio Gramsciego „Dokąd zmierza

Partia Socjalistyczna?” ukazał się bez podpisu w

piśmie „L'Ordine Nuovo” II, nr 9 z 10 lipca 1920

r., w rubryce „Tydzień w polityce”.

Podstawa niniejszego wydania: Antonio Gramsci,

„Pisma wybrane”, tom 1, wyd. Książka i Wiedza,

Warszawa 1961.

Tłumaczenie z języka włoskiego: Barbara

Sieroszewska.

– 2 –

www.skfmuw.w.pl

Antonio Gramsci – Dokąd zmierza Partia Socjalistyczna? (1920 rok)

Bezpośrednia akcja mas musi być destrukcyjna. Jeśli masom rzuca się hasło, które wzywa je do

objęcia kontroli nad publiczną i prywatną działalnością klasy kapitalistycznej, akcja mas musi

doprowadzić do zupełnego zniszczenia całej machiny państwowej. Proletariat wezwany został do

roztoczenia kontroli nad środkami komunikacji, aby nie odchodziły transporty broni i amunicji

przeznaczone dla wrogów rewolucji rosyjskiej, transporty towarów dla obszarników węgierskich,

transporty wojsk przeznaczonych do rozpalenia pożogi nowej wojny na Bałkanach i w całej Europie. W

tych warunkach nieuchronnie dojść musiało do wypadków w Ankonie, do zbrojnego powstani a 1 .

Bezpośrednia akcja mas robotniczych jest rewolucyjna właśnie dlatego, że jest akcją destrukcyjną.

Ponieważ klasa robotnicza nie ma żadnej władzy nad przemysłem – naturalnym biegiem rzeczy

wykorzystuje zdobytą władzę ekonomiczną dla prób zniszczenia dyscypliny przemysłowej, i to całej

dyscypliny przemysłowej. Skoro klasa robotnicza zajmuje w wojsku tę samą pozycję, jaką zajmuje w

fabryce – gdyż zarówno w fabryce, jak w wojsku klasa robotnicza musi podporządkowywać się

dyscyplinie i prawom, do których ustanowienia nie przyczyniła się sama – naturalną jest rzeczą, że dąży

ona do obalenia dyscypliny w wojsku, i to do całkowitego obalenia tej dyscypliny; skoro cały aparat

państwa burżuazyjnego jest bezwzględnie obcy i wrogi masom proletariackim – naturalne jest, że wszelka

akcja zmierzająca do bezpośredniej kontroli nad działalnością rządu kończy się zupełnym zniszczeniem

aparatu państwa burżuazyjnego, aż do wybuchu zbrojnego powstania włącznie.

Komuniści są głęboko przekonani, że to musi nastąpić, że inaczej być nie może. Dlatego też

komuniści nie boją się bezpośredniej akcji mas i zniszczeń, które ona nieuchronnie za sobą pociąga. Bać

się można tego, czego się nie przewiduje, albo też czego się nie da przewidzieć, nie zaś tego, czego się

oczekuje jako wydarzeń koniecznych i co się chce wywołać. A chce się wywołać po to, aby móc

zapanować nad przewidywanymi wydarzeniami i osiągnąć to, żeby już destrukcja zawierała w sobie – i to

świadomie – elementy i wolę rekonstrukcji, aby gwałt nie był jałowym rozpętaniem ślepych furii, lecz by

stał się potęgą ekonomiczną i polityczną, która wyzwala siebie samą i stwarza warunki własnego

rozwoju.

Hasło kontroli nad działalnością rządową doprowadziło do strajków kolejowych, a potem do

strajków powszechnych i w końcu do powstania w Ankonie. A ponieważ Powszechna Konfederacja

Pracy (w osobie swego obecnego sekretarza) w sprawach kontroli robotniczej operuje pojęciami

angielskiego ogrodnika, ponieważ życzy sobie kontroli robotniczej dobrze wychowanej, respektującej

wolność, porządek i demokrację – rozesłała niezwłocznie następujący okólnik: „Dla Węgier i Rosji

powinniśmy uczynić to, co się da (!?!), a nie to, co byśmy chcieli uczynić. Sądzimy, że zniszczenie

wszystkich wagonów nie tylko jest w praktyce niemożliwe, ale musiałoby pociągnąć poważne

konsekwencje (!) i komplikacje (!?!). Wasza akcja musi się więc ograniczać do tego, co możliwe, do

wszystkiego, co możliwe, musicie jednak unikać komplikacji”. Ekonomika wyprzedza politykę;

ponieważ reformiści i oportuniści trzymają w ręku cały aparat włoskiego ruchu zawodowego, reformiści i

oportuniści mają w swoim ręku władzę w Partii Socjalistycznej, narzucają partii kierunek działania i

taktykę: działalność partii utraciła prężność, ruchy masowe posłużyły grupie parlamentarnej do

odnoszenia kolejnych tryumfów, posłużyły reformistycznym posłom do skonsolidowania własnej pozycji

i szybszego, a więc tym bardziej godnego laurów, osiągnięcia władzy. Tak to z winy nieudolności

politycznej ludzi dzierżących władzę w partii Włoska Partia Socjalistyczna traci z dniem każdym siły

oraz władzę nad masami. Dlatego właśnie anarchistyczny kongres w Bolonii miał tak duże znaczenie dla

mas proletariackich i jeżeli grupy komunistyczne nie wezmą się energicznie do dzieła, partia wkrótce już

utraci wszelką kontrolę nad masami, te zaś, pozbawione przewodnika, wpędzone zostaną przez rozwój

wypadków w sytuację gorszą jeszcze od sytuacji mas proletariackich w Austrii i Niemczech.

1 Mowa o buncie pułku strzelców, który miał być wysłany do Albanii. Bunt wybuchł w Ankonie w końcu czerwca 1920 r. – Red.

– 3 –

www.skfmuw.w.pl

Antonio Gramsci – Dokąd zmierza Partia Socjalistyczna? (1920 rok)

Nas, ludzi z „L'Ordine Nuovo”, i w ogóle socjalistów turyńskich, po wypadkach kwietniowyc h 2

ukazano proletariatowi włoskiemu jako zgraję fanatyków i nie zdyscyplinowanych wichrzycieli.

Kierownicy instancji centralnych nie zajmują się tym, co się dzieje wśród przemysłowców i wśród

robotników, gdyż na historię patrzą jako na pole działania abstrakcji ideologicznych (klasy w ogólności,

partii w ogólności, ludzkości w ogólności), a nie jako na pole działania konkretnych ludzi, którzy zwą się

Piotr, Paweł czy Jan i są tym, czym są naprawdę, nie jako na pole działania miejskich i wiejskich

zbiorowości ludzkich, określonych w przestrzeni i czasie, które zmieniają się (w obecnym okresie nawet

szybko się zmieniają) w zależności od miejsca i wraz z upływem miesięcy, czy nawet tygodni. Ci

kierownicy niczego nie przewidują, skłonni są w każdym wydarzeniu dostrzegać ogon diabła i zrzucać z

siebie odpowiedzialność na barki coraz liczniejszych nie zdyscyplinowanych i anarchizujących grup.

Tymczasem zasługą turyńskiej sekcji socjalistycznej było zainicjowanie akcji odebrania reformistom

kontroli nad ruchem zawodowym, w przewidywaniu (skądinąd nietrudnym), że w kulminacyjnym

momencie przywódcy związków zawodowych będą próbowali sabotować wolę partii i mas. Akcja ta nie

przyniosła takich rezultatów, jakie powinna była przynieść, a stało się tak właśnie na skutek interwencji...

kierownictwa partii. Sekcja turyńska, oskarżona po wydarzeniach kwietniowych o brak karności, jeszcze

przed tymi wydarzeniami opracowała referat na Radę Krajową, w którym ostro potępiła kierownictwo

partii za brak troski o organizację rewolucyjną i o wprowadzenie scentralizowanej i odpowiedzialnej

dyscypliny. Sprawozdanie sekcji turyńskiej jest wciąż jeszcze niestety aktualne, ostatnie wydarzenia są

powtórzeniem, i to w ostrzejszej formie, kwietniowych wypadków turyńskich. Zyskał również na

aktualności w większym stopniu, niż można się było tego spodziewać, następujący paragraf tego

sprawozdania: „Istnienie politycznej partii klasy robotniczej uzasadnione jest tylko wówczas, jeśli

koncentruje ona i koordynuje działalność proletariatu, przeciwstawiając faktyczną władzę rewolucyjną

legalnej władzy państwa burżuazyjnego i ograniczając jego swobodę inicjatywy i manewrowania. Jeśli

partia nie przestrzega jednolitości i jednoczesności działania, jeśli okazuje się po prostu bezdusznym i

bezwolnym organizmem biurokratycznym, klasa robotnicza instynktownie dąży do stworzenia sobie innej

partii i skłania się ku tendencjom anarchistycznym, które właśnie ostro i nieustannie, krytykują

centralizację i zbiurokratyzowanie partii politycznych”.

Partii brak jest organizacji rewolucyjnej oraz propagandy na rzecz organizacji rewolucyjnej, która

by odpowiadała stosunkom wewnętrznym wśród mas proletariackich w fabrykach, koszarach i urzędach i

była zdolna do objęcia i wciągnięcia tych mas w każdy przypływ fali rewolucyjnej. Jeśli partia nie stara

się zespolić organicznie z masami proletariackimi, to zachowuje na swoich dorywczo zwoływanych

zgromadzeniach – niezdolnych do roztoczenia skutecznej kontroli nad działalnością przywódców ruchu

zawodowego – charakter partii czysto parlamentarnej, która boi się bezpośredniej akcji mas, gdyż akcja

taka kryje nie dające się przewidzieć możliwości. Zachowuje charakter partii, która zmuszona jest z

każdym dniem coraz bardziej cofać się wstecz i pozwalać na odradzanie się ciasnego i płaskiego

reformizmu i najbardziej niebezpiecznej propagandy kolaboracjonistycznej.

Olbrzymi wysiłek uczynić muszą grupy komunistyczne w Partii Socjalistycznej, która ostatecznie

dlatego jest tym, czym jest, że Włochy jako całość są krajem gospodarczo zacofanym. Hasło: „Pesymizm

myśli, optymizm woli!” winno stać się hasłem każdego komunisty świadomego wysiłków i ofiar, jakie

podejmować muszą ci, którzy dobrowolnie stają w szeregach bojowników klasy robotniczej.

2 Mowa o strajku powszechnym w Turynie w dniach 1323 kwietnia 1920 r. – Red.

– 4 –

www.skfmuw.w.pl

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: