1. Budowa układu oddechowego:
Budowa i podział dróg oddechowych:
Ø Górne drogi oddechowe: jama nosowa, gardło, krtań.
Ø Dolne drogi oddechowe: tchawica, oskrzela główne prawe i lewe.
Czynność górnych dróg oddechowych:
Ø Jama nosowa – w oddychaniu spełnia rolę filtru. Powietrze dostaje się do niej i ulega ogrzaniu, nawilżeniu, oraz filtrowaniu z drobnoustrojów i kurzu. Jest to możliwe dzięki obecności w jamie nosowej nabłonka wielowarstwowego migawkowego. Z tego powodu więc zdrowsze jest oddychanie przez nos niż usta.
Ø Gardło – główną czynnością gardła jest doprowadzenie powietrza z jamy nosowej i ustnej do tchawicy, skąd dalej przechodzi do płuc, a przez trąbkę Eustachiusza do ucha środkowego. Gardło także przenosi pokarm z jamy ustnej do przełyku.
Ø Krtań – jest narządem, który tworzy głos. Działa jak zastawka chroniąca dostęp do płuc. Nagłośnia przesuwa się w dół zamykając krtań i uniemożliwia przedostanie się połykanego pokarmu do dróg oddechowych, dzięki czemu podczas jedzenia lub picia jesteśmy chronieni od zachłyśnięcia się, a pokarm czy płyn przechodzi bezpośrednio do przełyku.
Rola poszczególnych stref oddechowych:
Ø Strefa przewodząca – obejmuje drogi oddechowe do 16-go podziału (do oskrzeli końcowych), dochodzi tu do ogrzania, nawilżenia i oczyszczenia powietrza.
Ø Strefa przejściowa obejmuje drogi oddechowe od 17 do 19 podziału (dochodzi do ogrzania, nawilżenia powietrza i również możliwa jest wymiana gazowa)
Ø Strefa oddechowa - obejmuje drogi oddechowe o 20 do 23 podziału (rozpoczynają się tu przewody pęcherzykowe, do których uchodzą pęcherzyki płucne)
Czynniki wpływające na aktywność skurczową i rozkurczową mięśniówki drzewa oskrzelowego:
Ø Na mięśniówkę gładką wpływa układ autonomiczny.
Ø Skurcz mięśniówki – nerw błędny, acetylocholina, histamina, leukotrieny, tromboksan, substancja P (peptyd) , CGRP (peptyd związany z genem kalcytoniny)
Ø Rozkurcz mięśniówki – nerwy współczulne, noradrenalina, jony Ca ++, tlenek azotu, VIP
Budowa pęcherzyków płucnych: pęcherzyki płucne wyściela ciągła warstwa nabłonka, złożona z 3 typów komórek. Większa część powierzchni pęcherzykowej składa się ze spłaszczonych komórek zwanych pneumocytami I rzędu. Cechują się one znikomą ilością widocznej cytoplazmy i skąpą liczbą organelli komórkowych. Drugi rodzaj komórek nabłonka pęcherzykowatego to pneumocyty II typu. Są małe, zawierają więcej zasadochłonnej cytoplazmy oraz liczne organelle komórkowe. Stanowią 60% populacji komórek nabłonka pęcherzykowego. W przegrodach międzypęcherzykowych znajdują się liczne komórki należące co makrofagów: makrofagi śródmiąższowe stanowią ważny element obronny płuc; makrofagi pęcherzykowe stanowią ważną czynność oczyszczania i odkażania z bakterii pęcherzyków oraz usuwania nadmiaru surfaktantu. Przegrody pęcherzykowe oddzielają od siebie pęcherzyki. Z zewnątrz pęcherzyki są pokryte przez naczynia włosowate. Posiadają kształt wydrążonej jamy. Ponadto pęcherzyki są pokryte surfaktantem, co zabezpiecza płuca przed zapadnięciem.
Dyfuzja – proces polegający na przemieszczaniu się cząsteczek, zgodnym z różnicą ich stężeń (tzn. z przestrzeni o wyższym do przestrzeni o niższym stężeniu).
Chemoreceptory obwodowe – zwane również chemoreceptorami tętniczymi , są zlokalizowane w kłębkach szyjnych i aortalnych. Główna czynność tych chemoreceptorów polega na pobudzeniu oddychania w odpowiedzi na hipoksję (niedobór tlenu w tkankach). Inne bodźce to hiperkapnia (stan podwyższonego ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla) i zwiększenie stężenia jonów wodorowych w krwi tętniczej.
Chemoreceptory centralne – pobudzają oddychanie w reakcji na kwasicę oddechową (zwiększone stężenie dwutlenku węgla) i kwasicę metaboliczną (zwiększone stężenie jonów H+)
Mechanoreceptory – podział:
Ø Mechanoreceptory wolno adaptujące się (SAR) – są to receptory inflacyjne (zwiększenie objętości płuc). Bodźcem pobudzającym są: inflacja (silny wdech), serotonina i histamina. Pobudzenie tych receptorów powoduje Hamowanie neuronów wdechowych i w konsekwencji skrócenie czasu wdechu, zwiększenie częstości oddychania i spłycenie oddychania, Hamowanie jądra dwuznacznego i w konsekwencji rozszerzenie oskrzeli oraz przyspieszenie częstości rytmu serca. Rola tego odruchu polega na ograniczeniu czasu wdechu i zapobieganiu nadmiernemu rozciągnięciu płuc i klatki piersiowej podczas wdechu. Odpowiedź na pobudzenie receptorów wolno adaptujących nazywa się odruchem Heringa-Breuera.
Ø Mechanoreceptory szybko adaptujące się (RAR) – receptory ponadbłonkowe. Bodźcem pobudzającym receptory RAR jest: deflacja płuc (jest to każde zmniejszenie objętości płuc), nagłe nadmierne rozciągnięcie płuc, zmniejszenie powierzchni wymiany gazowej, czynniki drażniące (gazy, dymy). Pobudzenie receptorów RAR wywołuje: pobudzenie neuronów wdechowych, a konsekwencji pogłębienie i zwiększenie częstości oddychania, zwężenie oskrzeli. Rola odruchu z receptorów RAR polega na pogłębieniu wdechu, gdy powierzchnia wymiany gazowej ulegnie zmniejszeniu.
lachu0369