Zasady przeprowadzania rewizji sprawozdań finansowych
Warunkiem przekazania sprawozdań finansowych do publicznej wiadomości jest stwierdzenie ich wiarygodności. Celowi temu służy rewizja sprawozdań finansowych wykonywana przez biegłych rewidentów, która polega na badaniu sprawozdania finansowego, ewentualnym skorygowaniu przedstawionych w nim informacji i wyrażeniu przez biegłego rewidenta pisemnej opinii wraz z raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe jest prawidłowe oraz rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy badanej jednostki.
Badanie sprawozdania finansowego może być dokonane obligatoryjnie z mocy ustawy lub dobrowolnie z wybory jednostki. Obligatoryjnie badaniu i ogłaszaniu podlegają sprawozdania jednostek powiązanych, w tym skonsolidowane sprawozdania grup kapitałowych oraz sprawozdania finansowe kontynuujących działalność: banków i zakładów ubezpieczeń, jednostek działających na podstawie przepisów o publicznym obrocie papierami wartościowymi oraz przepisów o funduszach inwestycyjnych, jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, spółek akcyjnych[1] i pozostałych jednostek, które w poprzednim roku obrotowym osiągnęły lub przekroczyły dwie z trzech wymienionych wielkości:
1. Średnioroczne zatrudnienie ≥ 50 osób,
2. Suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego ≥ 2,5 mln euro, w przeliczeniu na walutę polską,
3. Przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów oraz z operacji finansowych ≥ 5 mln euro, w przeliczeniu na walutę polską.
Obligatoryjnie podlegają też badaniu sprawozdania finansowe spółek przejmujących i nowo zawiązanych, sporządzone za rok obrotowy, w którym doszło do połączenia. Badaniu podlegają ponadto połączone sprawozdania funduszy inwestycyjnych z wydzielonymi subfunduszami oraz jednostkowe sprawozdania subfunduszy.
Badanie sprawozdania może przeprowadzać wyłącznie rewident posiadający uprawnienia, a więc wpisany na listę prowadzoną przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów. Podejmując badanie, biegły musi gwarantować obiektywizm swoich poczynań, a zatem jest wymagana jego niezależność i bezstronność w stosunku do badanej jednostki. Oznacza to, przykładowo, że biegły rewident nie może: posiadać udziałów lub akcji tej jednostki, być członkiem organów nadzorczych bądź pracownikiem badanej jednostki, być krewnym, powinowatym czy małżonkiem osoby zarządzającej lub należącej do organów nadzorczych jednostki[2].
W związku z przeprowadzanym badaniem kierownik jednostki powinien udostępnić biegłemu rewidentowi księgi rachunkowe jednostki, dowody stanowiące podstawę dokonanych zapisów księgowych oraz wszelkie inne potrzebne dokumenty. Ponadto powinien udzielić badającemu wyczerpujących informacji, wyjaśnień i oświadczeń. Warto podkreślić, że jednostka powinna zawrzeć z rewidentem umowę o badanie w terminie, który umożliwi mu udział w inwentaryzacji ważniejszych składników majątku.
Badanie sprawozdania finansowego polega na:
1. Ocenie jego prawidłowości i rzetelności,
2. Ustaleniu, czy jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową i wynik finansowy badanej jednostki.
Pisemną opinię w tym zakresie wystawia biegły rewident, który na podstawie umowy z jednostką i na jej koszt przeprowadza badanie sprawozdania. W opinii biegły powinien zawrzeć stwierdzenia, czy sprawozdanie finansowe zostało sporządzone na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg, zgodnie z zasadami rachunkowości, przepisami prawa obowiązującymi jednostkę, statutem lub umową, a także czy sprawozdanie zawiera rzetelne informacje umożliwiające ocenę jednostki. W opinii powinny się znaleźć informacje o niedopełnieniu do dnia wyrażenia opinii, obowiązków złożenia we właściwym rejestrze sądowym oraz do ogłoszenia sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzedzające rok obrotowy, a także wskazania na stwierdzone poważne zagrożenia dla kontynuacji działalności przez jednostkę.
Biegły może wydać opinię: bez zastrzeżeń, z zastrzeżeniami, negatywną. Może też zrzec się wystawienia opinii. W wypadku zastrzeżeń, negatywnej opinii lub zrzeczenia biegły musi podać powody swojej decyzji, a w wypadku zastrzeżeń wyraźnie je sprecyzować.
Oprócz opinii, biegły sporządza z badania raport, będący szczegółowym uzasadnieniem opinii. Powinien on zawierać: charakterystykę badanej jednostki, potwierdzenie uzyskania informacji, ocenę prawidłowości systemu rachunkowości, charakterystykę poszczególnych pozycji (grup) bilansu oraz rachunku zysków i strat, ocenę sytuacji majątkowej i finansowej, wyniki finansowego i rentowności ze zwróceniem uwagi na zjawiska, które negatywnie wpływają na te sytuację lub mogą stanowić zagrożenie dla bytu jednostki.
Zarówno opinia, jak i raport muszą wynikać ze zgromadzonej i opracowanej podczas badania dokumentacji rewizyjnej. Stanowi ona uzasadnienie dla opinii wydanej o sprawozdaniu finansowym.
Po badaniu sprawozdanie finansowe zostaje poddane procedurze zatwierdzenia. Zatwierdzenie powinno nastąpić nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego, a w wypadku skonsolidowanych sprawozdań nie później niż 8 miesięcy. Zatwierdzenia dokonuje organ zatwierdzający. W zależności od obowiązujących jednostkę przepisów prawa, statutu lub na mocy prawa własności może nim być: walne zgromadzenie akcjonariuszy w spółkach akcyjnych, zgromadzenie wspólników w spółkach z ograniczona odpowiedzialnością, walne zgromadzenie członków albo przedstawicieli w spółdzielniach, rada pracownicza lub organ założycielski w przedsiębiorstwach państwowych, właściciel bądź właściciele w spółkach komandytowych, jawnych, cywilnych oraz osób fizycznych. Następnie sprawozdanie wraz z opinią biegłego i odpisem decyzji o jego zatwierdzeniu oraz podziale zysku lub pokrycia straty w ciągu 15 dni o daty zatwierdzenia kierownik jednostki składa we właściwym rejestrze sądowym. W wypadku jednostek zobowiązanych do sporządzania sprawozdania z działalności, w rejestrze sądowym musi być też złożone to sprawozdanie.
Jeżeli jednostka sporządza uproszczone sprawozdanie finansowe, które podlega badaniu przez biegłego rewidenta, to kierownik takiej jednostki składając sprawozdanie do rejestru sądowego, dołącza w miejsce opinii biegłego rewidenta, informację o rodzaju opinii (pozytywna, z zastrzeżeniem, negatywna) ze wskazaniem, czy występują w niej dodatkowe objaśnienia.
W wypadku niedotrzymania przez jednostkę terminu zatwierdzenia sprawozdania finansowego, kierownik musi złożyć w rejestrze sądowym niezatwierdzone sprawozdanie w ciągu 15 dni po tym terminie.
Oprócz składania sprawozdania do rejestru sądowego, kierownik jednostki, której sprawozdanie podlega badaniu musi tez złożyć do ogłoszenia w dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski B”, następujące dokumenty:
1. Wprowadzenie do sprawozdania finansowego, będące częścią informacji dodatkowej za rok obrotowy,
2. Bilans, rachunek zysków i strat, zestawienie zmian w kapitale własnym, rachunek przepływów pieniężnych za rok obrotowy,
3. Opinię biegłego rewidenta, a jeżeli jest to sprawozdanie uproszczone, to zamiast opinii – informację o rodzaju opinii z podaniem, czy zawiera ona dodatkowe objaśnienia,
4. Odpis decyzji (uchwały lub postanowienia) organu zatwierdzającego o zatwierdzeniu sprawozdania i podziale zysku albo pokryciu straty.
Złożenie do ogłoszenia powinno nastąpić w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego.
Należy zaznaczyć, że kierownik jednostki dominującej, zależnej od innej jednostki mającej siedzibę lub miejsce sprawowania zarządu na terytorium EOG, niesporządzającej skonsolidowanego sprawozdania finansowego (art. 56 ust. 2 ustawy) jest zobowiązany złożyć we właściwym sądzie rejestrowym przetłumaczone na język polski przez tłumacza przysięgłego:
1. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe,
2. Skonsolidowane sprawozdanie z działalności jednostki dominującej wyższego szczebla,
3. Opinię biegłego rewidenta z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
a. W ciągu 30 dni od dnia zatwierdzenia tego sprawozdania finansowego.
Przetłumaczone na język polski dokumenty należy złożyć do ogłoszenia w ciągu 30 dni od dnia zatwierdzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego jednostki dominującej wyższego szczebla.
Podsumowując badanie sprawozdania finansowego polega na ocenie jego rzetelności i prawidłowości oraz ustaleniu, czy jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową i wynik finansowy badanej jednostki. Badanie przeprowadza biegły rewident wystawiając opinię o sprawozdaniu. Może ona być pozytywna (bez zastrzeżeń bądź z zastrzeżeniami) albo negatywna. Biegły może się też zrzec wydania opinii, co musi jednak uzasadnić. Biegły powinien też sporządzić z badania raport, który jest szczegółowym uzasadnieniem opinii. Opinia i raport muszą wynikać z dokumentacji rewizyjnej.
Badanie sprawozdania może być dokonane obligatoryjnie na mocy ustawy o rachunkowości bądź dobrowolnie z wyboru jednostki.
Bibliografia
1. K. Sawicki: „Podstawy rachunkowości”, Wyd. PWN, W-wa 1997.
2. Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r. z późniejszymi poprawkami
3. J. Bartoszcze, J. Narkiewicz, J. Pituch: „Podstawy Rachunkowości” Wyd. WSE w Nisku, Nisko 2000.
~ 2 ~
[1] Obowiązkowi badania nie podlegają spółki akcyjne, będące na dzień bilansowy w organizacji.
[2] Szczegółowo wymagania w tym zakresie określa ustawa o rachunkowości (art. 66).
Jagusia_17