Prawo handlowe
na podstawie podręcznika: Prawo handlowe, Kidyba Andrzej, C.H.Beck, wyd. 12, Warszawa 2010;
a także: Kodeks spółek handlowych. Tom I: Komentarz do art. 1-300 K.S.H. Tom II: Komentarz do art. 301-633 K.S.H. Kidyba Andrzej, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., wyd. 7, Warszawa 2010.
Osoby fizyczne, jako przedsiębiorcy jednoosobowi, mogą działać w następstwie uzyskania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Osoby fizyczne mogą również tworzyć jednoosobowe spółki z o.o., ale w tym ostatnim przypadku przedsiębiorcą nie jest osoba fizyczna, ale sama spółka. Natomiast status przedsiębiorcy przysługuje wspólnikowi spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez niego działalności gospodarczej.
Do jednoosobowego przedsiębiorcy stosujemy szereg przepisów odnoszących się do przedsiębiorców w ogóle. Jednakże jego pozycja z kilku powodów jest wyjątkowa. Należy do nich zaliczyć w szczególności:
1) zgłoszenie działalności gospodarczej do ewidencji działalności gospodarczej,
2) posiadanie odpowiedniej zdolności do czynności prawnych,
3) wpływ współmałżonka na podejmowane czynności, szczególne związanie z ustrojem majątkowym małżeńskim,
4) odpowiedzialność całym swoim majątkiem osobistym za zobowiązania.
Przedsiębiorcą jednoosobowym jest osoba fizyczna prowadząca we własnym imieniu, w sposób zorganizowany i ciągły działalność gospodarczą lub zawodową.
Cechy prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę jednoosobowego:
1) prowadzenie działalności wytwórczej, handlowej, budowlanej, usługowej, a więc prowadzenie przedsiębiorstwa w znaczeniu funkcjonalnym. W oparciu o prowadzenie przedsiębiorstwa można wyodrębnić kompleks majątkowy (przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym). Z zagadnieniem tym wiąże się występowanie w stosunkach prawnych w charakterze profesjonalisty;
2) prowadzenie działalności musi mieć zarobkowy charakter. Oznacza to, że podstawowym celem musi być osiąganie zysku przez przedsiębiorcę. Nie oznacza to, że przedsiębiorca niejako przy okazji nie może prowadzić innego rodzaju działalności, np. dobroczynnej. Ta ostatnia musi jednak uzupełniać (akcesoryjny charakter) cel zarobkowy -jako podstawowy prowadzonej działalności;
3) działalnością gospodarczą jest także działalność zawodowa, a więc obejmująca funkcjonowanie tzw. wolnych zawodów;
4) działalność gospodarcza lub zawodowa musi być wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Oznacza to, że ma być ona realizowana w ramach procesu prowadzenia przedsiębiorstwa poprzez szereg czynności, zaplanowanych jako koncepcja prowadzenia działalności, a nie jednorazowa czynność.
Podmiotowym kryterium uznania za przedsiębiorcę musi być zawodowe występowanie we własnym imieniu. Profesjonalne wykonywanie działalności wiąże się z określonym poziomem wiedzy i umiejętności związanych z wykonywaną działalnością zarobkową.
Drugim elementem podmiotowym jest prowadzenie przedsiębiorstwa we własnym imieniu. Oznacza to, że odrębny podmiot prawa poprzez swoje czynności powoduje, że skutki związane z jego działalnością (prawa i obowiązki) koncentrują się bezpośrednio na jego osobie. Nie chodzi tu o to, aby bezpośrednio dokonywać określonych czynności, ale również o działalność innych osób w imieniu przedsiębiorcy ze skutkami dla niego (np. przez pełnomocników, przedstawicieli ustawowych, prokurentów). Działalność we własnym imieniu może być prowadzona nie tylko na własny, ale również na cudzy rachunek.
Przedsiębiorca uzyskuje swój status poprzez uzyskanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Wpis jest obowiązkiem przedsiębiorcy i powoduje domniemanie jego statusu, jest to warunek podjęcia działalności gospodarczej (obowiązek wpisu nie obejmuje spółki kapitałowej w organizacji).
Osoba fizyczna ma obowiązek uzyskania zezwolenia, licencji lub koncesji, jeżeli wymaga tego prowadzona działalność gospodarcza. Ponadto ma ona obowiązek zapewnić, aby prace w ramach prowadzonej działalności gospodarczej były prowadzone przez osoby legitymujące się odpowiednimi kwalifikacjami.
Przedsiębiorcy muszą:
1) utworzyć rachunek bankowy, uzyskać tzw. numer REGON - Ogólny System Identyfikacji i Klasyfikacji Gospodarki Narodowej,
2) zgłosić się do ewidencji podatkowej (NIP),
3) zawiadomić odpowiedni organ o posiadaniu rachunku bankowego (urząd skarbowy, ZUS).
Przedsiębiorca wprowadzając towar do obrotu na terytorium RP jest obowiązany do umieszczenia na towarze , jego opakowaniu, etykiecie, instrukcji lub do dostarczenia w inny, zwyczajowo przyjęty sposób, pisemnych informacji w języku polskim:
1) określających firmę przedsiębiorcy i jego adres;
2) umożliwiających identyfikację towaru.
Art. 21 SwobGospU przewiduje ponadto, że jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub wysyłkowej za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci teleinformatycznych lub druków bezadresowych jest obowiązany do podania w ofercie co najmniej następujących danych:
1) firmy,
2) numeru, pod którym przedsiębiorca wpisany jest do rejestru przedsiębiorców ( w przypadku przedsiębiorców jednoosobowych numeru, pod którym wpisani są do ewidencji działalności gospodarczej),
3) numeru identyfikacji podatkowej (NIP), o ile taki posiada,
4) siedziby i adresu przedsiębiorców.
Podstawowa różnica: są wpisywani do ewidencji działalności gospodarczej.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych z 26.7.1991 art. 5b ust. 1:
Za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
1) odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności,
2) są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności,
3) wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą powinny mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Jednakże dopuszczalne jest przyjęcie, że prowadzić działalność gospodarczą może osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych, za którą czynności dokonują np. rodzice czy inny przedstawiciel ustawowy.
Prowadzenie działalności gospodarczej przez osoby o niepełnej zdolności do czynności prawnych może mieć zarówno charakter pierwotny (w momencie zgłoszenia do rejestru), jak i wtórny (ograniczona zdolność do czynności prawnych jest następstwem np. ubezwłasnowolnienia częściowego lub ustanowienia doradcy tymczasowego, które następuje w toku działalności gospodarczej).
Przedsiębiorca jednoosobowy odpowiada za zobowiązania związane z prowadzonym przedsiębiorstwem w sposób nieograniczony, a więc również swoim majątkiem osobistym.
Co do zasady, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami, z mocy ustawy, wspólność majątkowa ( wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Do majątku wspólnego nalezą w szczególności:
1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków
3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny, przy czym każdy z współmałżonków może w granicach oznaczonych przepisami prawa, samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności zmierzające do zachowania tego majątku. Przedmiotami majątkowymi służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności gospodarczej małżonek-przedsiębiorca może, co do zasady, zarządzać samodzielnie.
Zgoda drugiego małżonka jest jednak potrzebna do dokonania:
a) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków
b) czynności prawnej prowadzącej do zbycia , obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest którego przedmiotem jest budynek lub lokal
c) czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa
d) darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych
Dwustronna czynność prawna dokonana bez zgody współmałżonka jest dotknięta sankcją bezskuteczności zawieszonej, zaś jednostronna czynność jest nieważna.
art. 41 § 1 KRO:
Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków
Wszelkie umowy zawierane przez przedsiębiorcę jednoosobowego (który pozostaje w ustroju wspólności majątkowej) wymagać będę (w interesie kontrahenta) zgody małżonka. W braku zgody wierzyciel może się zaspokoić tylko z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z przynależnych mu majątkowych praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowych oraz innych praw twórcy, a także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa, o ile wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Celem uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko współmałżonkowi wierzyciel musi wykazać dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. ( art. 787 KPC)
Wierzyciele osoby pozostającej w związku małżeńskim mają prawo żądania ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Podstawą wytoczenia przedmiotowego powództwa jest uprawdopodobnienie, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Ustanowienie przymusowego ustroju rozdzielności majątkowej pozwala na skierowanie egzekucji do udziału małżonka we współwłasności ułamkowej, w którą z chwilą ustanowienia przymusowego ustroju majątkowego przekształci się majątkowa współwłasność małżeństwa .
Odpowiedzialność podatkowa obejmuje również majątek wspólny małżonków ( Ordynacja podatkowa 1997)
Przedsiębiorca niezatrudniający pracowników może zawiesić prowadzenie działalności gospodarczej na okres o 1 m-ca do 24 m-cy.
Zawieszenie wymaga złożenia organowi ewidencyjnemu stosownego wniosku. Okres zawieszenia trwa od dnia złożenia wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej i trwa do dnia złożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej.
W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca:
1) ma prawo wykonywać wszystkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu;
2) ma prawo przyjmować należności lub ma obowiązek regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
3) ma prawo zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;
4) ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem wykonywania działalności gospodarczej;
5) wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;
6) ma prawo osiągnąć przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed zawieszeniem wykonania działalności gospodarczej;
7) może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą.
Jednocześnie w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Działalność gospodarcza przedsiębiorcy może zakończyć się w następujących sytuacjach:
1) zaprzestania prowadzenia działalności, połączonego z wykreśleniem z ewidencji przedsiębiorców,
2) prawomocnego orzeczenia sądu, zakazującego osobie fizycznej prowadzenia określonej działalności gospodarczej,
3) utraty koncesji lub zezwolenia, jeżeli działalność obejmowała tylko taki zakres,
4) upadłości,
5) śmierci przedsiębiorcy,
6) wniesienia przedsiębiorstwa do spółki jako aportu z jednoczesnym wykreśleniem z ewidencji.
Umowa spółki cywilnej uregulowana została w Kodeksie cywilnym w art. 860-875.
Spółka cywilna jest umownym stosunkiem cywilnoprawnym, w którym wspólnicy zobowiązują się do świadczenia polegającego na dążeniu do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów
Spółka cywilna jest zobowiązaniem w dużym stopniu odpowiadającym cechom innych umów uregulowanych w Kodeksie cywilnym, które jednak powoduje wykreowanie szczególnych więzi między wspólnikami. Działania podjęte przez jednego wspólnika wywołują skutki zarówno wobec pozostałych wspólników, jak i osób trzecich
W zw. z wejściem w życie ustawy o KRS (2001) oraz ustawy Prawo działalności gospodarczej(1999), nastąpiło odejście od uznania spółki cywilnej za przedsiębiorcę w kierunku zindywidualizowania stosunków prawnych odrębnych przedsiębiorców tworzących spółkę cywilną.
Art. 4 SwobGospU
1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.
2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
(w podręczniku prof. – wątpliwość co do sformułowania art. 4 ust 2 SwobGospU) => sformułowanie "uznaje się" zakłada fikcję prawną, podczas gdy wspólnicy spółek cywilnych są przedsiębiorcami, o ile prowadzą działalność gospodarczą. Wspólnika spółki cywilnej można uznać za przedsiębiorcę o szczególnym statusie wynikającym z faktu powiązania umową spółki z innymi przedsiębiorcami.
Cechą spółki cywilnej jest zasada niezmienności składu osobowego wspólników. Nowy wspólnik może przystąpić do spółki tylko poprzez zmianę umowy spółki. Z kolei wystąpienie wspólnika może nastąpić po przez wypowiedzenie przez wspólnika (co do zasady, jeżeli spółkę utworzono na czas nieoznaczony -art. 869 § l KC, choć możliwe jest przyjęcie przez wspólników rozwiązania polegającego na wypowiedzeniu, nawet jeżeli zawarto umowę na czas określony). Nie jest możliwe przeniesienie "udziału" w spółce na osobę trzecią. Wątpliwe jest w związku z tym stanowisko SN wyrażone w uchw. z 21.11.1995 r. (III CZP 160/95, OSNC 1996, Nr 3, poz. 33), które dopuszcza wstąpienie do spółki cywilnej nowego wspólnika z przejęciem przez niego dotychczasowych zobowiązań i uprawnień, za zgodą pozostałych wspólników (w tym również występujących ze spółki). Należy przyjąć, że przystąpienie nowego wspólnika jest możliwe, ale tylko na zasadzie zmiany umowy spółki za zgodą wierzycieli spółki.
...
brutuus