Pedagogika Opiekuńczo Wychowawcza.doc

Pedagogika Opiekuńczo Wychowawcza

10.10.2009r. ( Drugi Zjazd )

Prekursorzy i reprezentanci poed. Opiekuńczo wychowawczej w Polsce i na świecie:

Historyczne podmioty w P O-W:

Stanisław Konarski,

Grzegorz Piramowicz,

Zakon Szarytek,

Stanisław Markiewicz,

Henryk Jordan,

Ks. Wacław Bliziński,

Antoni Jeżewski,

Józef Czesław Babicki,

Wanda Szuman,

Helena Radlińska,

Aleksander Kamiński,

Ryszard Mroczyński,

Kazimierz Lisiecki,

Janusz Korczak,

Hans Kofoed,

Celestyn Freiet,

Aleksander Niell,

Stanisław Czacki,

Mary Richmond,

Karl Rogers.

Zdzisław Dąbrowski “ Pedagogika opiekuńczo wychowawcza”,

Janina Maciaszkowa „Opieka rodzinna”,

Franciszek Kowalewski,

Muszyński Heliodor,

Irena Jundził oraz Róża Pawłowska „Pedagogika opiekuńcza, przyszłość, teraźniejszość, przeszłość.”

Opieka to odpowiedzialność a ta dzieli się na:

a)      konsekwencje,

b)     dobro klienta,

c)      występowanie w imieniu klienta i bycie za niego odpowiedzialnym.

W opiece wpisana jest zasada asymetryczności.

Samodzielność jest zróżnicowana w 3 sferach:

a)      sfera fizyczna,

b)     sf. Społeczna,

c)      sf. Psychiczna.

11.10.2009r. ( Drugi Zjazd )

Opieka na przestrzeni dziejów.

Etapy formowania się działalności opiekuńczej:

1.      opieka indywidualna – jeden świadczy pomoc drugiemu,

2.      opieka poszerza się na środowisko życia,

3.      opieka staje się gwarantowana przez państwo – instytucjonalizowanie się opieki,

4.      równolegle z tymi instytucjami państwowymi pojawiają się organizacje, stowarzyszenia, wolontariusze, prowadzenie indywidualnych przypadków.

Zmieniał się w opiece i zmienia podmiot,

Zmieniają się i pojawiają nowe motywy,

Zmieniał się zakres działań opiekuńczych.

Najdawniejsza i ponadczasowa forma opieki to pomoc wzajemna. Odbywa się w:

a)      rodzinie,

b)     społeczności sąsiedzkiej,

c)      lokalnej,

d)     Romowie, Żydzi.

17 wiek – regres w gosp. Folwarczno-pańszczyźnianej. Zwalnia się chłopów z pańszczyzny. Zaczynają się emigracje z wsi do miast. Narastają patologie, wzrost demograficzny. Pojawiają się formy opieki paternalizm ( zamożny właściciel fabryki opiekuje się pracownikami) oraz filantropia ( umiłowanie człowieka, rozwijała się za sprawą chrześcijaństwa, jałmużna, akcje w kościele, fundacje).

Fizjokraci -  współpracowali z filantropami, upatrywali źródła dochodów kraju w rolnictwie, zdrowie higiena były najważniejsze, oświata dla ludzi, podniesienie aktywności wsi.

Koniec 17 wieku – pojawiają się idee humanistyczne idee oświecenia, w tym wieku są początki nowych koncepcji pedagogicznych które wskazują się na czym ma się opieka kierować. Działali: John Lock, Jan Jacob Rouseau, Jan Jakub Testaloczi, Encyklopedyści francuscy – Turgot, Wolter, Diderot, Galileusz.

Wiek 18 – Pojawia się podmiot dzieci poszkodowanych przez los.  Pojawiają się pierwsze placówki opiekuńczo wychowawcze dla dzieci głuchoniemych niewidomych i upośledzonych. Działali: Braill, Basedow, Bonet.

W opiece następuje kompensacja deficytów rozwojowych czyli nie tylko żarcie.

Fellenborg – zainspirował się tymi dziećmi opuszczonymi i młodzieżą moralnie zaniedbaną. Zorganizował zakład wychowawczy i opiekuńczy.

Idee oświeceniowe szczególnie zainteresowanie znalazły na terenie polski. Na gruncie polskim powstała Pierwsza Centralna Władza Szkolna 1773r. Komisja Edukacji Narodowej ( zrewolucjonizowali programy nauczania – zorganizowanie czasu wolnego wychowanka).

Hugo Kołataj,  Stanisław Stasic, Konarski, Czartoryski, Zamojski, Potocki, Masalski.

Koniec 18 wieku – kapitalizm. Pojawiają się robotnicy i ich rodziny. Żyli w ubóstwie, niskiej higienie etc. Wzrastały wypadki. Dzieci biedoty miejskiej, pracowały dużo etc. Modnym stało się żebractwo. Opieka była ograniczona.

Wiek 19 – opieka rodzinna miała postać instytucji, która miała wspierać matki, w latach 40 pojawienie się ochronek i ogródków dziecięcych. Stały się one pierwowzorem przedszkoli. Froebel, Johanowicz, Nowosilski, Malcz.

Polska 19 wiek – w Galicji pojawia się postać Jordana zaczął on promować opiekę związaną z profilaktyką, troską by chronić. 1889r. w Krakowie założył ogródek jordanowski.

Fryderyk Skrzypek – zorganizował dla dzieci moralnie zdemoralizowanych ośrodek wychowawczy gdzie dzieci oddawał pod opiekę rzemieślnika.

Ks. Falkowski – w 1817r. założył Instytut Głuchoniemych w Warszawie.

Kształtował się nurt socjalistyczny. Marks i Engels.

Krytyka opieki filantropijnej, chciano unormowania czasu pracy dzieci, aby kobieta nie pracowała poza domem, z drugiej strony jednak promowali potrzebę wychowania w instytucjach. Socjaliści głosili hasła wychowawcze „ państwowa instytucja i jej wychowanie równie ważna jak wychowanie w domu”. Wprowadzili szkoły przedłużonego dnia.

Istotnym czynnikiem stały się związki zawodowe – ochraniające pracownika. Domagały się opieki ze strony państwa.

Przełomowym okresem jest 20lecie międzywojenne. Instytucjonalizacja się nasila, za tym siła socjalna. Rozwiązania w opiece nabierają wymiaru międzynarodowego. Pierwszy akt w Genewie  - Deklaracja Praw Dziecka. Działał Józef Babicki – opieka zakładowa, system rodzynkowy. Kazimierz Lisiecki – ogniskowe wychowanie los dzieci ulicy. Korczak –opieka i walor wychowawczy, samodzielność, autonomia.

W 1919r. wprowadzono powszechny obowiązek nauczania dzieci w wieku 7-14lat. Powołano świetlice przez TPD w których dzieci znajdowały światło i ciepło.

20 wiek – pojawiają się na nowo poglądy związane z jednostka i jej zależnością od środowiskiem, pojawiają się koncepcje za którymi stoją:

Durkheim, Debey, Mary Richmond, Helena Radlińska, Znaniecki, Krzywicki.

Richmond Radlińska – nędza, bieda, wykluczenie mają swoje źródło w sytuacji środowiskowej.

Czasy II wojny światowej – gwałtownie narastają potrzeby i spadają możliwości. Opieka nie ma charakteru państwowego.

Koniec wojny – Londyn 1942r. promowanie przez Ligę Wychowania idee wychowanie człowieka ponad podziałami.

W 1945r. w listopadzie powołano największa międzynarodową organizację w działaniach oświaty i opieki ONZ ds. Oświaty Nauki i kultury – zwane UNESCO.

W roku 1946 powołano Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom – UNICEF.

Rok 1946 w Nowym Jorku powołano Światową Organizację Zdrowia WHO.

W 1948 W Szwajcarii w Jurgen Powołano Międzynarodowe Zrzeszenie Wspólnot Dziecięcych FICE.

Czasy PRL-u – najlepszy ze wszystkich. Funkcjonowały przedszkola, świetlice, szkoły, kluby, było dużo instytucji pomagających rodzinie, łatwo było być pracownikiem, bezpłatne bilety do kin, zabawy, państwo pomagało obywatelowi organizować życie. Zjawisko uwięzienia w kulturze. Ludzie stawali się bezradni.

Dziś podmiotowość w opiece – człowiek nie jest biernym podmiotem poddanym zewnętrznym oddziaływaniom, ale jest zakrzewiony w historii i kulturze.

Trzy zmiany:

a)      Od grup normatywnych do zinstytucjonalizowanych, zmiana podmiotu od pomocy indywidualnej do międzynarodowej.

b)     Zmiana motywów – od dobrej woli do norm prawnych.

c)      Zmiana zakresu – od pomocy materialnej po wszechstronną pomoc mająca na celu łączenie optymalnych warunków bytu i rozwoju.

Opieka dziś:

a)      bliżej,

b)     wcześniej,

c)      której,

d)     taniej.

24.10.2009r.

Cechy opieki i formy opieki. – NA 100 % BĘDZIE NA EGZAMINIE

Cechy:

1. Niezbędność życiowa – opieka jest taką działalnością, która dotyczy każdego z żyjących ludzi. Każdy z nas wchodzi w reakcje opieki (jako podopiecznego). Niezbędność ta wynika z naszej biologicznej natury. Opieka nie jest w życiu człowieka epizodem, jest procesem. Skoro zatem opieka jest nieunikniona to zaniechanie opieki bądź powierzchowne jej traktowanie jest łamaniem prawa naturalnego. Opieka jest również wyznaczana kulturowo i duchowo. Opieka, opiekowanie jest wyrazem wewnętrznej potrzeby każdego człowieka Uzewnętrznianie tej potrzeby troszczenia się o innych jest warunkowane kulturowo. Opieka stanowiona jest prawem obywatelskim.
2. Konkretność – przejawia się w celu opieki – zapewnij człowiekowi optymalne warunki bytu i rozwoju. Wyraża się w tym, że działalność opiekuńcza skierowana jest na konkretne osoby. Osoba podopiecznego nie jest abstraktem (coś jak adopcja na odległość). Opieka ma adresata nie może być anonimowa, przedmiot opieki (warunki życiowe podopiecznego). Opieka nie istnieje, bądź jest chybiona jeżeli nie prowadzi do pozytywnych zmian w warunkach życiowych podopiecznego.
3. Polimorfizm – oznacza że opieka jest złożona, nie ma charakteru monolitycznego, mówimy o opiece w kontekście procesu. Oznacza, że w opiece występuje wiele instytucji i podmiotów w rezultacie czego, mamy do czynienia z wielością odmian opieki. Kryteria:
4. 1. Osoba podopiecznego:
   2. 1. Nad dzieckiem,
      2. Nad osoba upośledzoną,
      3. Nad człowiekiem starym,
   3. Osoba opiekuna:
   4. 1. Rodzicielska,
      2. Nauczycielska,
      3. Pielęgniarska,
      4. Lekarska,
      5. Sąsiedzka,
      6. Koleżeńska,
      7. Przyjacielska,
   5. Instytucje:
   6. 1. Rodzina,
      2. W domu dziecka,
      3. Opieka szpitalna,
   7. Warunki życia podopiecznego:
   8. 1. Opieka materialna,
      2. Opieka edukacyjna,
      3. Opieka duchowa.
5. Uspołecznienie – tendencja wyrażająca się w dążeniu do poszerzania zbiorowego udziału ludzi w sprawowaniu opieki. Coraz więcej ludzi bierze udział w opiece. Chów, familizacja opieki, komunalizacja opieki (wspólnota, gmina), etatyzacja – upaństwowienie, państwo ze społecznie wypracowanych środków organizuje zinstytucjonalizowany system opieki, globalizacja opieki.
6. Uniwersalizm – wyraża się w stopniowym upowszechnianiu czynności opiekuńczych. Mamy tu 3 kategorie:
7. 1. Podopieczny:
   2. 1. Do dzieci dołączają inne kategorie,
      2. Dziś opieką powinno być się objętym od poczęcia do śmierci,
   3. Opiekun:
   4. 1. Rodzice – służba domowa,
      2. Pojawiają się profesjonaliści,
      3. Opiekowanie się innymi powinno być obowiązkiem moralnym każdego z nas oraz elementem kultury, kultury osobistej i całego społeczeństwa.
   5. Przedmiot opieki:
   6. 1. Kiedyś opieką było zaspokajanie tylko podstawowych potrzeb np. głodu, dziś pod pojęciem opieki mamy wszystko, duchowość, dbanie o psychikę, ciało etc.
8. Profesjonalizm – rozpoczyna się wtedy gdy czynności opiekuńcze zaczynają się wyodrębniać z całości życia ludzi. Najwcześniejsza forma opieki – opieka ludzi pierwotnych. Nie wymagano niczego oprócz pewnych zdolności, motywacja była odruchowa, instynktowna, nie zabiegano o władzę. Czasy antyczne – opieka zaczyna przyjmować finezyjny kształt, za sprawą służby domowej, opieka zdrowotna, medyczna, higieniczna, pedagogiczna. Średniowiecze – wyspecjalizowana opieka polegała na ofiarnej posłudze zakonników. To w ich aktywności można szukać początków profesjonalnej opieki. Przełom to 19/20 wiek uformował się społeczny ruch służby socjalnej – była głownie rozbudowywana za sprawą ludzi świeckich, zaczyna się specjalizować. Po II wojnie światowej potwierdzenie statusu zawodowego pracy socjalnej i idącej w kierunku jakim jest powoływanie opiekunów jako osoby profesjonalne.

Autoopieka – zaopiekuj się sobą, abyś mógł innymi się opiekować. Jest to podstawa startu do innych form opieki.

07.11.2009r.

NA 100% będzie na egzaminie.

·         Dbałość opiekuńcza- czynność troszczenia się o drugiego człowieka, która ma na celu zapewnienie warunków normalnego, zdrowego, pełnego rozwoju.

Ø      Troska o dobry byt – czynność zapewniania i organizowania warunków materialnych, finansowych, które mają umożliwić realizację podstawowych biologicznych oraz wyższych potrzeb psychicznych – rozwojowych, społecznych. Dziś dobry byt to nie tylko minimum egzystencjalne, to także umożliwienie realizacji określonych ról społecznych, zaspokojenie aspiracji, potrzeb.

Ø      Ochrona przed zagrożeniami – czynność która ma na celu uprzedzić pewne zagrożenia, które mogą się pojawić w życiu podopiecznego. Opiekunowie powinni mieć pewną wiedzę, aby zapobiegać tym wydarzeniom, aby podopieczny nie popadł w zagrożenia. Najlepszym opiekunem jest ten, co potrafi chronić przed zagrożeniami.

Ø      Pielęgnacja – najwyższy stopień dbałości o człowieka. Stosuje się najlepsze środki. Ma osiągać optymalny poziom do rozwoju. Poziom pielęgnacji jest uwarunkowany poziomem opiekuna – jego świadomości i kultury oraz środkami jakimi dysponuje. Pielęgnujemy siebie i pielęgnujemy innych. Powinna obejmować wszystkie stany człowieka. Jakość pielęgnacji jest przejawem poziomu kulturalnego społeczeństwa.

·         Pomoc opiekuńcza – kiedy osoby bądź grupy osób doświadczają sytuacji która zagraża ich rozwojowi bytowi i nie są skłonne do reakcji obronnej.

Ø      Wsparcie opiekuńcze – pojawia się gdy normalne warunki naszego życia w jakimś wymiarze zostają zaburzone i nie jestem sam wstanie tych zaburzeń zlikwidować. Najczęściej wsparcie opiekuńcze polega na przekazywaniu pewnych środków materialnych, umożliwienie dostępu do pewnych instytucji, poradni. Aby wsparcie było skuteczne ważny jest moment udzielania tego wsparcia i ważna jest siła tego wsparcia. Trwa z reguły przez krótki czas. Ustaje gdy zaburzenie zostanie zlikwidowane, lub gdy podopieczny potrafi już sobie poradzić z problemem.

      4 Rodzaje wsparcia wg Kabula:

1.      wsparcie instrumentalne – dajemy konkretne rzeczy np. pieniądze, drewno, mieszkanie,

2.      wsparcie informacyjne – porady,

3.  ...