©
Prof. dr hab. Hanna Krauze – Sikorska
Diagnostyka psychopedagogiczna II rok
Edukacja elementarna i terapia pedagogiczna
Edukacja elementarna i język angielski
Edukacja elementarna i język niemiecki
Uwaga: materiały przeznaczone są do celów edukacyjnych, służą wyłącznie do państwa dyspozycji, nie kopiujemy ich i nie przesyłamy dalej bez zgody autora
Literatura podstawowa:
Bogdanowicz M. (2002) Ryzyko dysleksji. Gdańsk;
Brzezińska A. (1989) Zasady psychologiczno- pedagogicznego badania dzieci w wieku przedszkolnym Poznań;
Brzeziński J., Hornowska (1993) Z psychometrycznych problemów diagnostyki psychologicznej. Poznań, UAM
Dołęga Z. (red) (2005) Diagnoza psychologiczna dzieci w wieku przedszkolnym, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego Katowice;
Hornowska E. (2000) testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa, wyd. naukowe Scholar
Jarosz E. (2002) Wybrane obszary diagnozowania pedagogicznego, Katowice;
Jarosz E., Wysocka E. Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania.
Warszawa, Wyd. Nauk. Żak
Łaguna M., Lachowska B. (2003) Rysunek projekcyjny jako metoda badań psychologicznych. Lublin, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL
Paluchowski W.J. (2001) Diagnoza psychologiczna. Podejście ilościowe i jakościowe. Warszawa, wyd. Naukowe Scholar
Rembowski J.( 1986) Metoda projekcyjna w psychologii dzieci i młodzieży. Warszawa, PWN
Sęk H. (red) (1998) Społeczna psychologia kliniczna, Warszawa PWN;
Tyszkowa M. (red) (1981) Diagnoza psychologiczna dla celów wychowawczych, UAM Poznań;
OGÓLNY SCHEMAT OPISU I ANALIZY PRZYPADKU ©
( dotyczy dziecka o prawidłowym rozwoju/ lub z utrudnieniami rozwoju )
1. IDENTYFIKACJA PROBLEMU
· Podaj podstawowe informacje na temat dziecka, którego dotyczy analiza
· Jeżeli występują trudności w rozwoju / zachowaniu wymień główne objawy, wskazujące na istnienie problemu
· Uzasadnij dlaczego zwróciłeś uwagę na dane dziecko
· Oceń swój kontakt z dzieckiem
2. GENEZA I DYNAMIKA ZJAWISKA
· Opisz wcześniejsze funkcjonowanie dziecka powołując się na dane z:
® Obserwacji nauczyciela
® wywiadu, rozmowy z rodzicami
® analizy dokumentów
® informacji od osób trzecich
® innych źródeł np. diagnoz psychopedagogicznych
Jeżeli opisujesz dziecko z utrudnieniami rozwoju
· Opisz rozwój zjawiska (problemu) w czasie:
® Kiedy się zaczęło?
® Jak długo trwa?
® Jak przebiegało /zmieniało się (nasilenie, osłabienie)
· Przedstaw wnioski dotyczące powstania problemu
Jeżeli nie masz dostępu do wcześniejszych danych o dziecku i jego rozwoju przeprowadź wyłącznie protodiagnozę
3. PRZEPROWADŹ AKTUALNĄ PROTODIAGNOZĘ ( dobierz i wykorzystaj techniki i narzędzia, które pomogą opisać problem w sposób szczegółowy – arkusz obserwacji, arkusz rozmowy z dzieckiem, test projekcyjny, test CBI – dokonaj analizy, przedstaw wnioski; do studium dołącz wykorzystane narzędzia)
4. ZNACZENIE PROBLEMU ©
· Odwołując się do wybranych pozycji z literatury psychologicznej i pedagogicznej (ewentualnie także do własnych doświadczeń) opisz specyfikę funkcjonowania dziecka
5.. PROGNOZA
· Przedstaw na podstawie własnych doświadczeń i literatury, przewidywania co do dalszego rozwoju dziecka
® Prognoza pozytywna - zmiany w funkcjonowaniu dziecka, które powinny pojawić się pod wpływem działań stymulujących rozwój
® Prognoza pozytywna – stan, którego spodziewasz się jeśli nie pojawi się działania stymulujące/ wystąpią czynniki utrudniające rozwój/ dziecko nie otrzyma odpowiedniego zewnętrznego wsparcia
ZAPAMIĘTAJ
Diagnoza – logiczny wniosek wieńczący serię badań zmierzających do lepszego zrozumienia zachowania określonej osoby, funkcjonowania grupy lub sytuacji. Każda diagnoza opiera się na 3 podstawowych zasadach:
· Powinna wynikać z dużej ilości zróżnicowanych informacji
· Musi się odnosić do historii badanego oraz jego związków ze środowiskiem
· Najbardziej prawdopodobna interpretacją będzie ta, która wyjaśni maksimum faktów przy zastosowaniu minimalnej liczby hipotez ( N. Sillamy, 1989)
Diagnoza psychologiczna to system twierdzeń:
· Opisujących zaburzenie
· Wyjaśniających je ( przez wykrycie dysfunkcji i na podst. ich analizy)
· Określających udział w genezie zaburzenia czynników osobowościowych i sytuacyjnych
· Wskazujących przyczynę
W toku diagnozy stawiamy
· Problem
· Wysuwamy hipotezę
· Sprawdzamy ją przez zastosowanie odpowiednich narzędzi badawczych
Cechy charakterystyczne diagnozy klinicznej dziecka
· Brak motywacji u dziecka do poddania się badaniu diagnostycznemu
· Niski stopień trafności diagnostycznej zmniejszający się z wiekiem
· Potrzeba ujęcia diagnozy jako procesu ( wielokrotność kontaktów; systemowość)
· Ujęcie diagnozy w kontekście kliniczno- ontogenetycznym – wzgl.. nie tylko aktualnego rozwoju, ale jego dotychczasowego przebiegu ( tempo, dynamika, rytm)
· Diagnoza całościowa
Specyfika metod w diagnozie klinicznej dziecka
· Niski poziom samoświadomości dziecka
· Niemożność uświadamiania dziecku jego zaburzeń
· Brak możliwości retrospekcji w traumatyzujące przeżycia
· Słaby stopień rozwoju mowy i werbalizacji odczuć, stanów niepokoju, lęków
W diagnozie uwzględniamy rozwój psychofizyczny, odwołujemy się do norm wiekowych, danej fazy rozwoju, stylu wychowania….
Orientacje diagnostyczne
Badanie diagnostyczne
Orientacja na program
· Poznanie części
· Stosowanie wystandaryzowanych narzędzi – porównywanie z normą to podstawa ( testy inteligencji, uzdolnień, skale postaw, kwestionariusze osobowości)
· Kontakt pozytywny z badanym = bo mogę uzyskać za mało informacji
· Proces diagnostyczny oddzielony od terapii
· Sama terapia nastawiona na zmianę danej właściwości –analiza aktualnego stanu, negatywna, poszczególnych części, zamknięta – zalecenia w formie ściśle okreslonych wskazówek
Diagnosta
· Kieruje poczynaniami dziecka
· Stosuje różne formy nacisku
· Przestrzega wykonywania zadań
· Dziecko traktowane jest instrumentalnie
· Testy: znormalizowane, obiektywne, trafne, rzetelne
Orientacja na osobę
· Poznanie całości
· Obserwacja kliniczne
· Rozmowa z dzieckiem
· Testy – interesuje nas sposób ich rozwiązywania
· Dobry kontakt to wartość sama w sobie
· Diagnoza i terapia uzupełniają się
· Działalność terapeutyczna uruchamia wewnętrzną motywację
· Diagnoza możliwości =osoba rozwija się, pozytywna, kryterium normy kliniczne nie statystyczne, istotny jest specyficzny sposób funkcjonowania dziecka
· optymalne warunki badania stwarzające szansę na podejmowanie działań
· analizuje postrzeganie przez dziecko sytuacji
· rekonstruuje elementy świata dziecka
· pyta – jakie może być jeśli stworzy mu się odpowiednie warunki, jakie chciałoby być
· pomaga pobudzając do działania
· nie manipuluje emocjami
· stosuje obserwację kliniczną
W diagnozie istotne są
· cechy dziecka, cechy diagnosty, cech sytuacji
· pytania : jakiego typu instrukcje jest w stanie zrozumieć
w jaki sposób może udzielić odpowiedzi ( komunikowanie rzeczowe, mimika, pantomimika, za pomocą dźwięków i słów)
Osoba diagnosty
· właściwości związane z ogólnym wrażeniem jakie wywiera na dziecku
· motywacja związana z chęcią rozwiązania problemu dziecka( na podst. zadań diagnostycznych)
· zachowania którymi świadomie manipuluje
Dziecko powinno w czasie diagnozy mieć ( istotna jest faza rozwoju)
· zapewnione poczucie bezpieczeństwa
· sytuacja musi sprzyjać komunikacji
· poczucie swobody ( nie wkraczamy w aktywność dziecka)
· mieć poczucie sukcesu
muchomorekmahumorek