2180_Lasy_mieszane_i_bory_na_wydmach_nadmorskich.pdf

Lasy mieszane i bory na wydmach nadmorskich

Lasy mieszane i bory na

wydmach nadmorskich

Kod Physis: 16.29

Podzia∏ na podtypy

Ze wzgl´du na odmiennà struktur´ roÊlinnoÊci wyró˝nia si´

trzy typy siedlisk:

2180-1 las brzozowo-d´bowy Betulo pendulae-Quer-

cetum roboris

2180-2 las bukowo-d´bowy Fago-Quercetum petraeae

2180-3 ∏´g czeremchowo-jesionowy Pruno-Fraxinetum

W opracowaniu pomini´to siedliska kwaÊnej buczyny Lu-

zulo pilosae-Fagetum , jako zajmujàce na wydmach nad-

morskich bardzo ma∏e powierzchnie (np. na Sowich Gó-

rach w S∏owiƒskim Parku Narodowym i Mierzei WiÊla-

nej), prawdopodobnie zresztà powsta∏e na skutek nasa-

dzeƒ buka pod okapem drzewostanu sosnowego. Ze

wzgl´du na brak publikowanej dokumentacji fitosocjolo-

gicznej pomini´to tak˝e zbiorowisko jaworu Acer pseu-

doplatanus i klonu Acer platanoides , fizjonomià przypo-

minajàce ubogà postaç gràdu, a porastajàce strome

stoki g∏ównego wa∏u wydmowego w obr´bie lasów ko-

munalnych Krynicy Morskiej – Grzbietu Wielb∏àda (Le-

nartowicz i in. 2001).

2180

A. Opis siedliska g∏ównego typu

Definicja

Naturalne lub pó∏naturalne lasy (od dawna ustabilizowane)

nad Atlantykiem oraz wydmy nadmorskie z dobrze rozwini´-

tymi lasami i zestawem charakterystycznych gatunków roÊlin

leÊnych. Siedlisko nawiàzuje do lasów d´bowych i bukowo-

-d´bowych z brzozà Quercion robori-petraeae na glebach

kwaÊnych, jak równie˝ do lasów z rz´du Quercetalia pube-

scenti-petraeae . Pionierskimi stadiami sà otwarte lasy

z brzozami Betula ssp. i g∏ogiem jednoszyjkowym Crategus

monogyna , mieszane lasy z jesionem Fraxinus excelsior , d´-

bem szypu∏kowym Quercus robur , wiàzem polnym Ulmus

minor i jaworem Acer pseudoplatanus albo – w wilgotnych

zag∏´bieniach – pionierskie lasy z wierzbà bia∏à Salix alba ,

które przekszta∏cajà si´ w wilgotne lasy mieszane lub lasy

bagienne. Na wydmach na wybrze˝u Ba∏tyku wyst´pujà tak-

˝e pionierskie lasy z olchà Alnus sp. lub z sosnà Pinus sylve-

stris ; te ostatnie zgodnie z Interpretation Manual i jego inter-

pretacjà przez Komitet Siedliskowy sà uto˝samiane z ba˝y-

nowym borem nadmorskim Empetro nigri-Pinetum .

Umiejscowienie siedliska w polskiej

klasyfikacji fitosocjologicznej

Klasa Quercetea robori-petraeae atlantyckie lasy acidofilne

Rzàd Quercetalia robori-petraeae atlantyckie dàbrowy

acidofilne

Zwiàzek Quercion robori-petraeae dàbrowy acidofilne

Charakterystyka

Sà to lasy mieszane, naturalne lub zbli˝one do naturalnych

(pó∏naturalne), porastajàce nadmorskie wydmy, w których

du˝y udzia∏ majà d´by i buki oraz brzoza. Wykszta∏cajà si´

najcz´Êciej na pod∏o˝u kwaÊnym; ska∏à macierzystà sà pia-

ski pochodzenia morskiego. Na niewielkich powierzchniach

wydmowego wybrze˝a wyst´pujà tak˝e ˝yzne lasy wieloga-

tunkowe, a w wilgotnych obni˝eniach deflacyjnych rozwijajà

si´ stadia pionierskie lasów, z brzozami i z wierzbami, które

w toku sukcesji przekszta∏cajà si´ w wilgotne lasy mieszane.

Las bukowo-d´bowy na wydmach nadmorskich. Fot. E. Symonides

157

Piaszczyste ∏awice podmorskie

Siedliska morskie i przybrze˝ne,

nadmorskie i Êródlàdowe solniska i wydmy

2180

Zespó∏ Betulo pendulae-Quercetum roboris

las brzozowo-d´bowy

Zespó∏ Fago-Quercetum petraeae las buko-

wo-d´bowy

Klasa Querco-Fagetea – mezo- i eutroficzne lasy liÊcia-

ste zrzucajàce liÊcie na zim´

Rzàd Fagetalia sylvatice – mezo- i eutroficzne lasy za-

chodniej, Êrodkowej i cz´Êciowo wschodniej Europy

Zwiàzek Alno-Ulmion – lasy ∏´gowe

Zespó∏ Pruno-Fraxinetum ∏´g czeremchowo-

-jesionowy

MATUSZKIEWICZ W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbioro-

wisk roÊlinnych Polski. PWN, Warszawa, ss. 537.

MATUSZKIEWICZ W., POLAKOWSKA M. 1955. Materia∏y do fito-

socjologicznej systematyki borów mieszanych w Polsce. Acta

Soc. Bot. Pol. 24:421–458.

OSTROWSKI M., SYMONIDES E. 1994. S∏owiƒski Park Narodo-

wy. SCI&ART., Warszawa.

PALLAS J. 1996. Beitrag zur Syntaxonomie und Nomenklatur der

bodensauren Eichenmischwälder in Mitteleuropa. Phytoco-

enologia 26: 1–79.

PIOTROWSKA H. 1960. Lasy po∏udniowo-wschodniego Uznamu.

Bad. Fizjogr. Pol. Zach. 6: 69–158.

PIOTROWSKA H. 1966. Stosunki geobotaniczne wysp Wolina

i po∏udniowo-wschodniego Uznamu. Mon. Botan. 22: 1–157.

PIOTROWSKA H. 1997. Przyroda S∏owiƒskiego Parku Narodowe-

go. Bogucki Wyd. Nauk., Poznaƒ – Gdaƒsk.

PIOTROWSKA H. 1997. Wst´pne wyniki badaƒ nad zró˝nicowaniem

nadmorskich lasów liÊciastych na pod∏o˝u wydmowym. W: Fa∏tyno-

wicz W., Lata∏owa M., Szmeja J. (red.) Dynamika i ochrona roÊlin-

noÊci Pomorza. Bogucki Wyd. Nauk., Gdaƒsk – Poznaƒ, 19–31.

RÑKOWSKI G. (red.) 2002. Parki krajobrazowe w Polsce, Instytut

Ochrony Ârodowiska, Warszawa.

WA˚Y¡SKI B. 1996. Zasady ochrony i zagospodarowania ekolo-

gicznie wa˝nych typów lasu w Polsce. W: ¸onkiewicz B. (red.)

Ochrona i zrównowa˝one u˝ytkowanie lasów w Polsce. Fun-

dacja IUCN Poland. Warszawa, 129–168.

WI¢CKO E. 1990. Lasy w ochronie polskiego wybrze˝a Ba∏tyku.

Wyd. SGGW-AR, Warszawa.

WOJTERSKI T. 1964. Schemat strefowego uk∏adu roÊlinnoÊci

nadmorskiej na po∏udniowym wybrze˝u Ba∏tyku. Bad. Fizjogr.

Pol. Zach., 14: 87–105.

Bibliografia

BLAB J., RIECKEN U., SSYMANK A. 1995. Proposal on a criteria

system for a National Red Data Book of Biotopes. Landsca-

pe Ecology 10, 1: 41–50.

KLICZKOWSKA A. 1996. Charakterystyka przyrodnicza ekolo-

gicznie wa˝nych typów lasu. W: ¸onkiewicz B. (red.). Ochro-

na i zrównowa˝one u˝ytkowanie lasów w Polsce. Fundacja

IUCN Poland. Warszawa: 47–74.

MATUSZKIEWICZ J. M. 1988. Przeglàd fitosocjologiczny zbioro-

wisk leÊnych Polski. Bory mieszane i acidofilne dàbrowy.

Fragm. Flor. Geobot. 33:107–190.

MATUSZKIEWICZ J. M. 1996. Opracowanie sk∏adów gatunko-

wych drzewostanów w poszczególnych fazach rozwojowych

w zale˝noÊci od: typu siedliskowego lasu, zespo∏u roÊlinnego

i regionu. Opracowanie wykonane na zlecenie Departamen-

tu Ochrony Przyrody Ministerstwa Ochrony Ârodowiska, Za-

sobów Naturalnych i LeÊnictwa. Warszawa, 1–132.

MATUSZKIEWICZ J. M. 2001. Zespo∏y leÊne Polski. PWN,

Warszawa, ss. 358.

Anna Namura-Ochalska

¸´g czeremchowo-jesionowy na wydmach nadmorskich. Fot. E. Symonides

158

Lasy mieszane i bory na wydmach nadmorskich

B. Opis podtypów

charakteryzuje du˝a ró˝norodnoÊç florystyczna, choç naj-

wi´kszà sta∏oÊç i obfitoÊç wykazujà liczne gatunki leÊne

o szerokiej skali ekologicznej. Las brzozowo-d´bowy cha-

rakteryzuje du˝a zmiennoÊç lokalno-siedliskowa.

2180

Las brzozowo-d´bowy Betulo

pendulae-Quercetum roboris

Reprezentatywne gatunki

Dàb szypu∏kowy Quercus robur , brzoza omszona Betula

pubescens , dàb bezszypu∏kowy Quercus petraea (w za-

chodniej cz´Êci wybrze˝a), kruszyna pospolita Frangula al-

nus , leszczyna pospolita Corylus avellana , czeremcha

zwyczajna Padus avium , szak∏ak pospolity Rhamnus ca-

tharticus , borówka brusznica Vaccinium vitis-idea , wicio-

krzew pomorski Lonicera periclymenum (w zachodniej cz´-

Êci wybrze˝a), kosmatka ow∏osiona Luzula pilosa , siódma-

czek leÊny Trientalis europaea , borówka czernica Vacci-

nium myrtillus , groszek skrzydlasty Lathyrus montanus , tu-

rzyca pigu∏kowata Carex pilulifera .

Kod Physis: 41.51

Cechy diagnostyczne

Cechy obszaru

Nad morzem usytuowane bezpoÊrednio na zapleczu

wydm, na terenach p∏askich lub o niewielkim kàcie nachy-

lenia, w g∏´bi làdu – na obszarach niegdyÊ zwydmionych,

tak˝e w obni˝eniach mi´dzy kopulastymi wydmami oraz

w sàsiedztwie niskich lub Êredniej wysokoÊci klifów zasypa-

nych piaskiem. Pod∏o˝e powierzchniowo lub g∏´boko

spiaszczone. Mià˝szoÊç piasków zró˝nicowana: bardzo

du˝a lub stosunkowo niewielka, do 1 m g∏´bokoÊci. Âció∏-

ka jest bardzo dobrze roz∏o˝ona, poziom humusowy silnie

spiaszczony, niekiedy w g∏´bszych warstwach zalega ko-

palna gleba leÊna oraz liczne, próchniczne przewarstwie-

nia wskazujàce na zmienne losy roÊlinnoÊci, podlegajàce

dawnym lub wspó∏czesnym procesom eolicznym. Gleba

dosyç ˝yzna i biologicznie aktywna, na ogó∏ tylko w po-

wierzchniowej warstwie kwaÊna, g∏´biej odczyn jest oboj´t-

ny. Las brzozowo-d´bowy odznacza si´ du˝à zmiennoÊcià

lokalno-siedliskowà, zarówno w g∏´bi làdu, jak te˝ nad

brzegiem morza.

Odmiany

Liczne postaci lokalno-siedliskowe w zwiàzku ze zró˝nico-

waniem wilgotnoÊci i ˝yznoÊci pod∏o˝a, zw∏aszcza na za-

chodnim i Êrodkowym odcinku wybrze˝a. RoÊlinnoÊç re-

prezentuje z regu∏y ró˝ne fazy regeneracyjne, rzadziej de-

generacyjne. Piotrowska (2003) wyró˝nia kilka podzespo-

∏ów: (1) Betulo-Quercetum prunetosum – niemal wy∏àcznie

w Êrodkowej cz´Êci wybrze˝a, mi´dzy Dziwnówkiem a Wi-

ciami oraz na niewielkim stanowisku ko∏o D´bka, przy

czym najlepiej rozwini´te fitocenozy wykszta∏ci∏y si´ na

mierzei Kopaƒ oraz mi´dzy Gàskami a ¸asinem; bogaty

florystycznie, wyró˝nia si´ cz´stszym i liczniejszym ni˝ w in-

nych podzespo∏ach wyst´powaniem czeremchy, porzeczki

czerwonej Ribes spicatum i porzeczki alpejskiej R. alpinum ,

okreÊlany jako „postaç ∏´gowa” lasu brzozowo-d´bowego;

(2) Betulo-Quercetum typicum – na Êrodkowym wybrze˝u

od Dziwnówka do Jaros∏awca oraz nielicznie ko∏o D´bka,

charakteryzujàcy si´ najwi´kszà ró˝norodnoÊcià florystycz-

nà spoÊród wszystkich podzespo∏ów, choç równoczeÊnie

brakiem gatunków specyficznych i wyró˝niajàcych postaç

∏´gowà; (3) Betulo-Quercetum convallarietosum – wy∏àcz-

nie mi´dzy D´bkiem i Karwià, g∏ównie na 5 kilometrowym

odcinku, gdzie zw∏aszcza na po∏udniowym stoku wydm

tworzy wàski pas sàsiadujàcy z m∏odymi nasadzeniami so-

snowymi na wydmach oraz ˝yznymi lasami brzozowo-d´-

bowymi i ∏´giem czeremchowo-jesionowym na niskim

i p∏askim ich przedpolu, wyró˝nia si´ obfitym wyst´powa-

niem leszczyny Corylus avellana , konwalii majowej Conval-

laria majalis i gwiazdnicy wielkokwiatowej Stellaria holo-

stea ; (4) Betulo-Quercetum deschampsietosum flexuosae –

niemal na ca∏ym wybrze˝u, gdzie sàsiaduje z innymi pod-

zespo∏ami tego zbiorowiska, a na Mierzei WiÊlanej panuje

na przewa˝ajàcym obszarze, s∏abo wyodr´bniony flory-

stycznie: najlepszym gatunkiem wyró˝niajàcym jest turzyca

piaskowa Carex arenaria .

Jako odmian´ mo˝na uznaç ponadto ró˝ne stadia rozwojowe

z boru nadmorskiego.

Fizjonomia i struktura zbiorowiska

Las brzozowo-d´bowy mo˝e mieç rozmaità postaç: zwar-

tych, niskich lub wysokich zaroÊli, zw∏aszcza w miejscach

nara˝onych na dzia∏anie silnych wiatrów, niskopiennego

lasu, dorastajàcego zaledwie do kilkunastu metrów wyso-

koÊci, a tak˝e wysokopiennego lasu, zazwyczaj w miej-

scach oddalonych od brzegu morza. Nad morzem lasy na-

ra˝one sà na abrazj´ i mechaniczne oddzia∏ywanie sztor-

mowych wiatrów, a tak˝e na zasypywanie piaskiem nawie-

wanym z wydm lub z pla˝y. W niektórych miejscach zbio-

rowiska lasu brzozowo-d´bowego sà okresowo zalewane

i zapiaszczone lub trwale pokryte nowo nawianym pia-

skiem. Warstwa drzew wielogatunkowa, wysokich – zwarta

(do 55%), ni˝szych – doÊç luêna (pokrywanie do 30%).

W miejscach nara˝onych na dzia∏anie silnych wiatrów

drzewostany sà ni˝sze i bardziej zwarte ni˝ w miejscach za-

cisznych. W drzewostanie panuje dàb, znaczny udzia∏ ma

tak˝e brzoza. Dwuwarstwowy zwykle podszyt osiàga zró˝-

nicowane zwarcie, zale˝nie od stadium rozwojowego ro-

ÊlinnoÊci. Buduje go g∏ównie kruszyna Frangula alnus oraz

podrost d´bu szypu∏kowego Quercus robur i jarz´biny Sor-

bus aucuparia . W zbiorowiskach nadmorskich krzewy wy-

kazujà ogromnà ˝ywotnoÊç. Niekiedy spory udzia∏ w zbio-

rowisku ma wiciokrzew pomorski Lonicera periclymenum .

Runo, wyst´pujàce zazwyczaj w lukach mi´dzy krzewami,

159

Piaszczyste ∏awice podmorskie

Siedliska morskie i przybrze˝ne,

nadmorskie i Êródlàdowe solniska i wydmy

2180

Mo˝liwe pomy∏ki

Niekiedy wyst´puje w mozaice z p∏atami Betulo-Quercetum

molinietosum caeruleae , gatunki budujàce jedno lub drugie

zbiorowisko w strefie kontaktowej wyst´pujà razem i wówczas

trudno jednoznacznie zaliczyç je do w∏aÊciwego syntaksonu.

Identyfikatory fitosocjologiczne

Zwiàzek Quercion robori-petraeae dàbrowy acidofilne

Zespó∏ Betulo pendulae-Quercetum roboris las

brzozowo-d´bowy

Dynamika roÊlinnoÊci

Spontaniczna

Zbiorowiska z regu∏y ma∏o stabilne, przewa˝nie wyst´pujà

w ró˝nych postaciach regeneracyjnych, degeneracyjnych lub

rozwojowych z boru nadmorskiego, zw∏aszcza w miejscach

z wczeÊniejszymi nasadzeniami sosny zwyczajnej. Szczególnie

zmienne sà fitocenozy po∏o˝one w bliskim sàsiedztwie morza,

gdzie lasy nara˝one sà na abrazj´ i mechaniczne oddzia∏ywa-

nie sztormowych wiatrów i gdzie do cz´stych zjawisk nale˝à

wykroty i wiatro∏omy. W wielu miejscach, w bliskim sàsiedz-

twie morza, dno lasu pokrywa piasek nawiewany z wydm lub

z pla˝y, wówczas praktycznie runo bywa okresowo zasypane.

W innych – lasu brzozowo-d´bowego sà okresowo zalewane

lub trwale pokryte nowo nawianym piaskiem. Wiele gatunków

drzew i krzewów odznacza si´ du˝à zdolnoÊcià do regenera-

cji, stàd te˝ w ciàgu kilku lat fizjonomia p∏atów mo˝e si´ zmie-

niç zasadniczo. Liczba i powierzchnia p∏atów lasu brzozowo-

d´bowego w ostatnich kilkudziesi´ciu latach roÊnie, g∏ównie

w wyniku regeneracji w nasadzeniach sosnowych oraz

sukcesji z boru nadmorskiego.

ubo˝sze florystycznie i siedliskowo (Piotrowska 2003).

Ogólnie szacuje si´, ˝e p∏aty siedliska zajmujà w Polsce ok.

20–30 km 2 , a jego zasi´g jest ograniczony do strefy wydm

i klifów nadmorskich na ca∏ym wybrze˝u oraz do doÊç wà-

skiego pasa wzd∏u˝ wybrze˝a, stosunkowo szerszego na Ni-

zinie Szczeciƒskiej i koƒczàcego si´ u nasady Pó∏wyspu Hel-

skiego na wschodzie (Matuszkiewicz 2001).

Znaczenie ekologiczne i biologiczne

Bogate gatunkowo i silnie zró˝nicowane wilgotnoÊciowo

i troficzne, stanowi Êrodowisko ˝ycia wielu gatunków roÊlin

i zwierzàt. Interesujàcy przyk∏ad samoistnej regeneracji na-

turalnego lasu w miejscu nasadzeƒ sosny.

Gatunki z za∏àcznika II Dyrektywy

Siedliskowej

Brak danych.

Powiàzana z dzia∏alnoÊcià cz∏owieka

Zbiorowiska podlegajà okresowej degeneracji i zubo˝eniu

wskutek wyr´bu drzew, jednak brak szczegó∏owych danych

dotyczàcych wp∏ywu gospodarki cz∏owieka na los zbiorowisk.

Gatunki z za∏àcznika I Dyrektywy Ptasiej

W∏ochatka Aegolius funereus , dzi´cio∏ czarny Dryocopus

martius , mucho∏ówka ma∏a Ficedula parva.

Siedliska przyrodnicze zale˝ne

lub przylegajàce

Stany, w jakich znajduje si´ siedlisko

Stany uprzywilejowane

Lasy strefy nadmorskiej majà status lasów ochronnych,

najcz´Êciej glebochronnych (na mocy ustawy o lasach), sà

wi´c na ogó∏ w dobrej kondycji, a wskutek obecnej polity-

ki leÊnej, zgodnie z którà nie wprowadza si´ nasadzeƒ so-

sny na siedliskach lasów liÊciastych oraz przebudowuje

drzewostany zgodnie z potencja∏em produkcyjnym siedlisk

– lasy liÊciaste na polskim wybrze˝u, w tym tak˝e brzozo-

wo-d´bowe, sà obecnie w stadium lokalnej ekspansji. Do-

brze rozwini´ty las brzozowo-d´bowy ma postaç wysoko-

piennego lasu, z wielogatunkowà warstwà drzew wysokich

(a 1 ) i warstwà drzew niskich (a 2 ). W drzewostanie panuje

dàb szypu∏kowy Quercus robur , znaczny udzia∏ ma tak˝e

brzoza omszona Betula pubescens . Zwykle dwuwarstwowy

P∏aty lasów brzozowo-d´bowych najcz´Êciej sàsiadujà

z nadmorskim borem ba˝ynowym lub buczynami.

Rozmieszczenie geograficzne

i mapa rozmieszczenia

Rozpowszechnione na wybrze˝u od zachodu a˝ do nasady

Pó∏wyspu Helskiego, z wyjàtkiem wierzchowiny wysokich kli-

fów zaj´tej przez buczyny oraz Mierzei ¸ebskiej pokrytej

nadmorskim borem ba˝ynowym. W okolicach D´bka znaj-

duje si´ najbardziej na wschód wysuni´te stanowisko ˝yznej

postaci lasu brzozowo-d´bowego. Na Pobrze˝u Kaszub-

skim i na Mierzei WiÊlanej wyst´pujà g∏ównie podzespo∏y

160

Lasy mieszane i bory na wydmach nadmorskich

podszyt buduje g∏ównie kruszyna Frangula alnus oraz pod-

rost d´bu Q. robur i jarz´biny Sorbus aucuparia , choç

w zale˝noÊci od podzespo∏u du˝y udzia∏ mogà mieç tak˝e

leszczyna Corylus avellana , czeremcha zwyczajna Padus

avium lub porzeczki – alpejska Ribes alpinum i czerwona R.

spicatum . DoÊç du˝y udzia∏ w zbiorowisku mo˝e mieç tak-

˝e wiciokrzew pomorski Lonicera periclymenum . Runo

w miejscach stosunkowo zacisznych zwarte, zbudowane

z takich gatunków, jak borówka brusznica Vaccinium vitis-

idaea , kosmatka ow∏osiona Luzula pilosa , siódmaczek le-

Êny Trientalis europaea , groszek skrzydlasty Lathyrus mon-

tanus , turzyca pigu∏kowata Carex pilulifera .

Q. petraea : 0–5, buk zwyczajny Fagus sylvatica : 0–5%.

Status lasów ochronnych i obecna gospodarka leÊna gwaran-

tujà zachowanie w∏aÊciwoÊci siedliska. Powinien byç zatem pre-

ferowany przer´bowy sposób zagospodarowania, z wykorzy-

staniem naturalnego odnawiania d´bu i brzozy, a tam, gdzie

zachodzi potrzeba przebudowy drzewostanów – odnowienia

sztucznego w gniazdach. W celu ochrony odnowieƒ przed

zwierzynà zaleca si´ ich grodzenie oraz intensywnie prowadzo-

ne zabiegi piel´gnacyjne. U˝ytkowanie r´bne powinno wynikaç

wy∏àcznie z potrzeb odnowieniowych drzewostanu lub koniecz-

noÊci ich przebudowy. Na powierzchni odnowieniowej powinno

si´ pozostawiç w ma∏ych grupach starodrzewia (w najgorszym

razie – stare, pojedyncze drzewa), co ma du˝e znaczenie m.in.

dla ochrony ptaków leÊnych, a tak˝e pewnà iloÊç martwego

drewna (le˝aniny). Wskazane jest pozostawienie do naturalnej

Êmierci i rozpadu zw∏aszcza drzew dziuplastych. Materia∏ szkó∏-

karski do odnowieƒ sztucznych powinien pochodziç z rodzi-

mych, miejscowych drzewostanów nasiennych.

2180

Inne obserwowane stany

Poza p∏atami naturalnymi wyst´pujà fitocenozy w ró˝nych

stadiach regeneracji, gdzie roÊliny budujàce lasy brzozo-

wo-bukowe stopniowo wypierajà roÊliny typowe dla borów

sosnowych. Niekiedy spotyka si´ bardzo ma∏e p∏aty lasu

brzozowo-d´bowego rozrzucone w mozaikowym kom-

pleksie ze zbiorowiskami borów sosnowych. Sà one z regu-

∏y ubogie w gatunki, przy czym stosunkowo du˝à rol´

w sk∏adzie florystycznym zbiorowisk odgrywajà mchy i ro-

Êliny naczyniowe charakterystyczne dla siedlisk borowych.

Inne czynniki mogàce wp∏ynàç na sposób

ochrony

Nadmierna presja turystyczno-rekreacyjna w pobli˝u miej-

scowoÊci wypoczynkowych. By∏oby wskazane, aby najlepiej

zachowane kompleksy lasu brzozowo-d´bowego albo te˝

zbiorowiska borowe z bardzo wyraênà tendencjà sponta-

nicznej sukcesji w kierunku lasu brzozowo-d´bowego zo-

sta∏y obj´te ochronà rezerwatowà.

Tendencje do przemian w skali

kraju i potencjalne zagro˝enia

Siedliska charakteryzuje du˝a wewn´trzna dynamika. Od

po∏owy XX wieku nast´puje ich regeneracja w miejscu borów

sosnowych pochodzàcych ze sztucznych nasadzeƒ sosny.

Nie ma zidentyfikowanych zagro˝eƒ antropogenicznych,

z wyjàtkiem lokalnie nasilonej antropopresji zwiàzanej z roz-

wojem turystyki w pobli˝u miejscowoÊci wczasowych.

Przyk∏ady obszarów obj´tych dzia∏aniami

ochronnymi

Jedynie wàski pas lasu chroniony jest w Woliƒskim Parku

Narodowym; pozosta∏e – uznane za lasy ochronne.

U˝ytkowanie gospodarcze

i potencja∏ produkcyjny

Inwentaryzacja, doÊwiadczenia,

kierunki badaƒ

W 2003 roku ukaza∏a si´ publikacja H. Piotrowskiej z wy-

nikami badaƒ nad strukturà i zró˝nicowaniem lasów brzo-

zowo-d´bowych na polskim wybrze˝u. Dalsze badania

winny si´ koncentrowaç na analizie procesu naturalnej re-

generacji i wewn´trznej dynamiki zbiorowisk oraz ich od-

pornoÊci na antropopresj´.

Lasy produkcyjne, jednak z uwagi na ich status jako tzw.

lasów ochronnych nie stosuje si´ zr´bów ca∏kowitych, lecz

r´bnie gniazdowe. Z regu∏y jest tak˝e podniesiony wiek

r´bnoÊci drzew.

Ochrona

Przypomnienie o wra˝liwych cechach

Zadeptywanie runa, zanieczyszczanie gleb, nasilenie pro-

cesów eolicznych w bliskim sàsiedztwie morza.

Monitoring naukowy

Monitoring naukowy winien objàç ca∏à skal´ siedliskowego

i fitosocjologicznego zró˝nicowania lasów brzozowo-d´bo-

wych, tj. po 3 reprezentatywne powierzchnie dla ka˝dego

z podzespo∏ów, na których co 3–6 lat by∏yby analizowane:

• sk∏ad gatunkowy roÊlinnoÊci,

• pokrywanie poszczególnych gatunków,

• liczebnoÊç populacji dominantów,

• ˝ywotnoÊç 2–3 gatunków w warstwie drzew, krzewów i runa.

Zalecane metody ochrony

W nadmorskich lasach brzozowo-d´bowych wed∏ug

J. Matuszkiewicza (1996) procentowy udzia∏ poszczegól-

nych gatunków drzew w pe∏ni rozwini´tym drzewostanie

powinien wynosiç: brzoza omszona Betula pubescens :

20–30, sosna zwyczajna Pinus sylvestris : 20–30, dàb szy-

pu∏kowy Quercus robur : 20–40, dàb bezszypu∏kowy

Anna Namura-Ochalska

161

Piaszczyste ∏awice podmorskie

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: