SŁOWNICZEK dotyczący MONITORÓW
Rozdzielczość
Rozdzielczość jest wykładnikiem ostrości obrazu. Określając ją, podajemy liczbę pikseli w pionie i w poziomie. Nie należy mylić tego parametru z liczbą pionowych i poziomych punktów ekranu. Jeden piksel wyświetlany w danej rozdzielczości może składać się z kilku świecących punktów ekranu. Zwiększając rozdzielczość zmniejszamy jednocześnie liczbę punktów tworzących jeden piksel.
W standardowym trybie VGA karta graficzna generuje obraz o wielkości 640x480 pikseli. W trybach SVGA możliwe są wyższe rozdzielczości, np.: 800x600, 1024x768, 1280x1024 itd. Ważna jest maksymalna dopuszczalna rozdzielczość, która zależy nie tylko od jakości kineskopu, ale też od możliwości zastosowanych w monitorze układów elektronicznych. W przypadku monitorów 15-calowych wartość ta wynosi 1024x768 lub 1280x1024 piksele, 17-calowych - 1280x1024 lub 1600x1200 pikseli.
Ponieważ rozmiary ekranu pozostają stałe, w wyższej rozdzielczości obraz jest nie tylko ostrzejszy, ale można także wyświetlić większą jego część. Jest to oczywista zaleta dla osób pracujących z aplikacjami graficznymi. Wadę stanowią natomiast małe rozmiary ikon, menu i czcionek oraz zwiększone wymagania dotyczące karty graficznej (pamięć, szybkość). Pierwszej można zapobiec w prosty sposób - kupując duży - 17-, 19- lub 21-calowy monitor, drugiej - wymieniając kartę.
Częstotliwość odświeżania
Częstotliwość odświeżania, zwana również częstotliwością odchylania pionowego, określa, jak często obraz jest wyświetlany (odświeżany). Miarą częstotliwości są herce (Hz). Im jest wyższa, w przypadku monitorów, tym lepiej, oznacza to bowiem mniejsze mruganie obrazu. Powszechnie przyjmuje się, że wartość 72Hz (według niektórych źródeł 75Hz) stanowi ergonomiczne minimum, poniżej którego migotanie ekranu staje się zauważalne i dokuczliwe.
Oczywiście częstotliwość odświeżania nie jest stała w przypadku żadnego monitora - zależy od rozdzielczości. Ze wzrostem rozdzielczości maleje możliwa do uzyskania częstotliwość odświeżania. Może się zdarzyć, że monitor, który w trybie 1024x768 jest w stanie wyświetlać obraz z częstotliwością 75Hz, w przypadku trybu 1280x1024 zapewnia tylko 60-hercowe odświeżanie.
Zakres częstotliwości odświeżania monitora powinien pokrywać się z zakresem częstotliwości sygnału generowanego przez kartę graficzną. Z reguły dokumentacja obydwu urządzeń zawiera informacje o wszystkich rozdzielczościach i możliwym odświeżaniu.
Pasmo
Pasmo określa maksymalną i minimalną częstotliwość sygnału wejściowego akceptowaną przez monitor. Najbardziej interesująca jest górna granica, równa iloczynowi częstotliwości odchylania poziomego, maksymalnej rozdzielczości w poziomie oraz częstotliwości odświeżania ekranu. Pasmo podajemy w megahercach, nie należy mylić jednak tych wielkości z częstotliwością odchylania pionowego. Im większe pasmo, tym lepiej. Zwykle maksymalna wartość waha się w okolicach 110MHz w przypadku mniejszych monitorów, większe oferują pasmo przekraczające 200MHz.
Rozmiary ekranu
Podobnie jak to ma miejsce w przypadku odbiorników telewizyjnych, rozmiary ekranu określamy, podając jego przekątną. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę, że podawane przez producentów dane dotyczą najczęściej całej powierzchni, natomiast tzw. obszar widzialny zajmuje mniej miejsca, część lampy jest bowiem często zakryta plastikiem obudowy. Rzeczywista przekątna w przypadku monitorów 15-calowych wynosi około 14 cali, 17-calowych - 16 cali, 19-calowych - 18 cali itd. Mówiąc dosadnie "to, co zobaczymy, nie będzie tym, za co zapłaciliśmy". Przed podjęciem decyzji o zakupie konkretnego modelu należy koniecznie go przetestować. Warto wówczas zwrócić uwagę na zniekształcenia obrazu i zakłócenia w jego generowaniu, których przyczyną mogą być opisane poniżej elementy.
Maska i wygrzewanie
Każdy kineskop wyposażony jest w maskę ułatwiającą ogniskowanie wiązki elektronów tylko na wybranych punktach luminoforu. Ze względu na to, że strumień elektronów niesie ze sobą duże ilości energii, jej część przekazywana jest do maski, która się nagrzewa. Zły materiał lub błędnie zaprojektowany kształt może sprawić, że maska po rozgrzaniu zmieni swoje parametry, powodując zniekształcenia obrazu.
Sprawdzian monitora powinien być więc przeprowadzany zarówno tuż po uruchomieniu (maska zimna), jak i po pewnym czasie od włączenia (minimum 20-30 minut), koniecznym do rozgrzania maski. Podczas wygrzewania najlepiej ustawić jasność i kontrast na maksimum, co zwiększy energię elektronów. Dopiero po takim teście możemy być pewni właściwej konstrukcji kineskopu.
Monitory multimedialne
Wielu producentów, podążając z duchem czasu, tworzy tzw. monitory multimedialne - z wbudowanymi głośnikami, najczęściej stereofonicznymi, mikrofonem, od niedawna również z głośnikiem niskotonowym - subwooferem. Pomijając fakt nie najlepszej jakości generowanego tym sposobem dźwięku (zbyt małe głośniki), może z wyjątkiem systemu z subwooferem, brak dobrego ekranowania głośników może być przyczyną zakłóceń w generowaniu poprawnego obrazu Podczas zakupu monitora multimedialnego należy zażądać uruchomienia obrazów testowych i przy jednoczesnym odtwarzaniu dźwięku. Łatwo da się wtedy zauważyć drgania obrazu spowodowane zakłóceniami pola magnetycznego pochodzącymi z głośników.
Non-interlaced (bez przeplotu)
Przeplot to technika generowania obrazu polegająca na wyświetlaniu na ekranie naprzemiennie dwóch obrazów składających się z parzystych albo nieparzystych linii. Oczywiście operacja taka trwa milisekundy, niemniej efektem stosowania przeplotu jest dokuczliwe migotanie ekranu. Technika wykorzystywana była często w starszych typach monitorów, które nie byty w stanie wyświetlić całego obrazu, szczególnie w wyższych rozdzielczościach. Większość obecnie produkowanych urządzeń nie pracuje z przeplotem - w każdym trybie pracy wyświetlają pełny ekran w jednym "cyklu", co redukuje migotanie.
Flat Screen (płaski ekran) Większość ekranów monitorowych jest wypukła i zbudowana na wycinku sfery. Firma Sony opatentowała technologię Trinitron, pozwalającą na uzyskanie bardziej płaskiego ekranu. Płaski ekran zmniejsza zniekształcenia obrazu. Wiele firm oferuje monitory 15-, 17-, 19- i 21-calowe z "płaskimi" kineskopami wykonanymi bądź w technologii Trinitron, bądź też innej - np. Diamondtron.
Multiscan Napisy Multiscan, Multisrync, Multi-Mode oznaczają urządzenie z możliwością pracy w wielu rozdzielczościach, które rozpoznaje tryb pracy, dostosowując się automatycznie do sygnału podawanego przez kartę graficzną. W zasadzie wszystkie produkowane obetnie monitory powinny być w taką funkcję wyposażone.
MPR II, TCO' 92/95/98 Monitory komputerowe, podobnie jak inne urządzenia elektryczne, emitują promieniowanie elektromagnetyczne. Badania sugerują, że długotrwałe wystawianie się na działanie takiego promieniowania może zagrażać zdrowiu, zwiększając między innymi szanse zachorowania na leukemię-odmianę białaczki.
Szwedzka norma MPR II , podobnie jak niemieckie normy TCO, określają maksymalną możliwą radiację znacznie poniżej poziomu niebezpiecznego dla zdrowia.
Digital Controls (sterowanie cyfrowe) Dostosowanie parametrów pracy monitora do indywidualnych potrzeb wymaga możliwości regulacji obrazu - jego położenia, rozmiarów, nasycenia barw, jasności, kontrastu itd. W wielu produkowanych obecnie modelach wykorzystywane jest do tego celu sterowanie cyfrowe, najczęściej w połączeniu z mechanizmem OSD (On-Screen Display). "Cyfrowe" oznacza w tym przypadku brak lub minimalizację regulatorów analogowych (potencjometrów) i zastąpienie tychże regulatorami cyfrowymi oraz możliwość określania i pamiętania ustawień osobno dla każdego trybu odświeżania i dla każdej rozdzielczości. Sterowanie cyfrowe daje niezbędną precyzję podczas regulacji, natomiast wspomniany mechanizm OSD - poprzez wyświetlanie ustawień bezpośrednio na ekranie - zapewnia dużą wygodę obsługi.
Energy Star Norma Energy Star została ustanowiona przez Amerykański Instytut Ochrony Środowiska i dotyczy oszczędzania energii. Urządzenia zgodne z tą normą muszą być wyposażone w funkcje redukujące zużycie prądu. Szczególnie dotyczy to monitorów, które w stanie aktywnym "konsumują" duże ilości energii - niektóre nawet powyżej 120 watów. W trybie czuwania monitor powinien zredukować zużycie prądu do 30 watów, w trybie uśpienia - do 4 W.
Nutek, VESA DPMS Inne normy dotyczące oszczędzania energii, opisujące sposób wyłączania monitora.
Anti-glare coating (powłoka antyrefleksyjna) Wszystkie kineskopy wykonane są ze szkła, które w swej naturze jest odblaskowe. Światło słoneczne lub sztuczne, odbijając się od ekranu, może uczynić wyświetlany obraz nieczytelnym. Można oczywiście redukować efekt odbicia światła, umieszczając przed monitorem filtr przeciwodblaskowy. Jednak najlepszym rozwiązaniem jest zakup urządzenia z ekranem pokrytym powłoką antyrefleksyjną, która najczęściej wykonana jest z fluorku magnezu. Grubość tej warstwy jest precyzyjnie dobrana, tak aby światło, przechodząc przez nią, odbijając się od ekranu i ponownie przez nią przenikając napotkało tę samą wiązkę w tzw. przeciwfazie. Efektem jest jej wygaszenie, a co za tym idzie - redukcja odblasków. Podobna technologia wykorzystywana jest w obiektywach kamer i aparatów fotograficznych.
B Polska norma bezpieczeństwa elektrycznego. Tylko urządzenia posiadające ten znak mogą być w Polsce dopuszczone do sprzedaży.
BoczekKmicic