TERMOREGULACJA
• • wymiana ciepła pomiędzy środowiskiem, a otoczeniem
• • kontrola nerwowa bilansu cieplnego
• • adaptacja ustroju do podwyższonej lub obniżonej temperatury
• • zaburzenia mechanizmów termoregulacji
Kontrola nerwowa termoregulacji
Regulacja temperatury ciała
1. Podwzgórze – przednia część zawiera ośrodek termostatyczny (termostat biologiczny) i związana jest z regulacją procesów utraty ciepła i zmniejszania jego produkcji (pocenie, rozszerzanie naczyń skóry), natomiast tylna część podwzgórza łączy się z reakcjami odruchowymi na zimno, a więc z zachowaniem ciepła i ze wzrostem jego produkcji (drżenie mięśniowe i skurcz naczyń skórnych)
Podwzgórzowe ośrodki termoregulacji otrzymują impulsację z:
ü ü Termoreceptorów mózgu, zwłaszcza podwzgórza i ośrodków rdzeniowych „rejestrujacych” temperaturę krwi tętniczej
ü ü Termoreceptorów skórnych reagujących na zmiany temperatury otoczenia
ü ü Termoreceptorów aktywującego układu siatkowatego (RAS)
ü ü Termoreceptorów obecnych w mięśniach, górnych drogach oddechowych, ścianach naczyń żylnych i niektórych odcinkach przewodu pokarmowego
2. Rdzeń przedłużony – obecne tu (podobnie jak w podwzgórzu) neurony termowrażliwe – teromdetektory, mogą reagować na zmiany temperatury lokalnej oraz na informację o zmianie temperatury innych okolic ciała, położonych poza ośrodkowym układem nerwowym
Reakcja organizmu na:
GORĄCO
(podwyższenie temperatury krwi)
ZIMNO
(obniżenie temperatury krwi)
• • rozszerzenie naczyń krwionośnych (zwiększenie skórnego przepływu krwi)
• • wzmożone wydzielanie potu
• • przyśpieszenie akcji serca i oddychania
• • pobudzenie ośrodka hamującego drżenie mięśniowe w śródmózgowiu
§ uruchomienie termogenezy drżeniowej
§ pobudzenie układu współczulnego i uwalnianie noradrenaliny przyspieszającej metabolizm mięśni i tkanki tłuszczowej
§ pobudzenie rdzenia nadnerczy i uwalnianie amin katecholowych (adrenalina) wzmagających metabolizm tkanki tłuszczowej i węglowodanów
§ wzrost uwalniania hormonów tarczycy przyspieszających metabolizm podstawowy
§ pobudzenie ośrodka naczynio-skurczowego, skurcz naczyń skórnych i zmniejszenie utraty ciepła poprzez ograniczenie przepływu skórnego
§ u noworodków – uruchomienie procesu termogenezy bezdrżeniowej (uzyskiwanie energii z brunatnej tkanki tłuszczowej
Zaburzenia mechanizmów termoregulacji
HIPOTERMIA – obniżenie temperatury ciała poniżej 35°C, wystąpić może przy dłużej trwającym narażeniu na zimno, zwłaszcza w środowisku wodnym, ze względu na 25-krotnie większe przewodnictwo cieplne wody niż powietrza. Hipotermia powoduje:
• • Upośledzenie pracy układu krążenia (zmniejszenie objętości wyrzutowej serca i zwiększenie oporu obwodowego)
• • Upośledzenie pracy układu oddechowego
• • Zaburzenia świadomości
• • Uszkodzenie nerek i wątroby
• • Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej
HIPERTERMIA – temperatura wewnętrzna może osiągnąć poziom 40,0 - 41 °C, występuje w wyniku zbyt długiego przebywania w gorącym otoczeniu (zwłaszcza o dużej wilgotności) lub nadmiernego nagromadzenia ciepła w ustroju podczas wysiłku.
Hipertermia powoduje:
• • Osłabienie
• • Omdlenia
• • Bóle głowy
• • Zaburzenia żołądkowo-jelitowe (wymioty)
•
UDAR CIEPLNY – najgroźniejszy etap rozwoju hipertermii, wywoływany zbyt dużym obciążeniem układu krążenia. Bezpośrednią konsekwencją takiej sytuacji jest:
• • zakwaszenie organizmu,
• • niedotlenienie mózgu,
• • powstawanie skrzepów wewnątrznaczyniowych,
• • śmierć komórek wielu narządów (w tym mózgu),
• • śmierć
GORĄCZKA – jest to stan podwyższonej temperatury wewnętrznej (przy sprawnie działających mechanizmach termoregulacji), który jest często, ale nie zawsze, częścią składową reakcji obronnych organizmu na infekcje bakteryjne lub wirusowe, a także na inne czynniki patogenne.
PIROGEN EGZOGENNY
(grzyby, bakterie, wirusy, rozpad komórek nowotworowych)
KOMÓRKI UKŁADU LIMFOIDALNEGO
(leukocyty, a zwłaszcza monocyty i makrofagii)
PIROGEN ENDOGENNY (cytokininy)
PODWZGÓRZE
...
masazysta