kodeks pracy.pdf

brzmienie od 2007-07-01

Kodeks pracy 1

z dnia 1974-06-26 (Dz.U. 1974 Nr 24, poz. 141)

tekst jednolity z dnia 1997-12-23 (Dz.U. 1998 Nr 21, poz. 94)

zmiany:

Dz.U. 2007

Nr 64, poz. 426, Nr 89, poz. 589

Dz.U. 2006

Nr 104, poz. 708, poz. 711, Nr 133, poz. 935, Nr

217, poz. 1587, Nr 221, poz. 1615

Dz.U. 2005

Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732,

Nr 167, poz. 1398

Dz.U. 2004

Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz.

1252, Nr 240, poz. 2407

Dz.U. 2003

Nr 166, poz. 1608, Nr 213, poz. 2081

Dz.U. 2002

Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz.

1660, Nr 199, poz. 1673, Nr 200, poz. 1679

Dz.U. 2001

Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538,

Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz.

1354, Nr 128, poz. 1405, Nr 154, poz. 1805

Dz.U. 2000

Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz.

1127, Nr 120, poz. 1268

Dz.U. 1999

Nr 99, poz. 1152

Dz.U. 1998

Nr 106, poz. 668, Nr 113, poz. 717

Preambuła

(skre Ļ lony)

Dział pierwszy. Przepisy ogólne

Rozdział I. Przepisy wst ħ pne

Art. 1. [Przedmiot regulacji] Kodeks pracy okreĻla prawa i obowiĢzki pracowników i pracodawców.

Art. 2. [Poj ħ cie pracownika] Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracħ,

powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracħ.

Art. 3. [Poj ħ cie pracodawcy] PracodawcĢ jest jednostka organizacyjna, choęby nie posiadała

osobowoĻci prawnej, a takŇe osoba fizyczna, jeŇeli zatrudniajĢ one pracowników.

Art. 3 1 . [Podmiot dokonuj Ģ cy czynno Ļ ci z zakresu prawa pracy] § 1. Za pracodawcħ bħdĢcego

jednostkĢ organizacyjnĢ czynnoĻci w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ

zarzĢdzajĢcy tĢ jednostkĢ albo inna wyznaczona do tego osoba.

§ 2. Przepis § 1 stosuje siħ odpowiednio do pracodawcy bħdĢcego osobĢ fizycznĢ, jeŇeli nie dokonuje on

osobiĻcie czynnoĻci, o których mowa w tym przepisie.

Art. 4. (skre Ļ lony)

1 OdnoĻnik nr 1 dodany do tytułu ustawĢ z dnia 20.04.2004 r. (Dz.U. Nr 96, poz. 959), która wchodzi w Ňycie 1.05.2004 r. TreĻę

odnoĻnika publikujemy na koıcu ustawy.

Art. 5. [Pragmatyki słu Ň bowe - pierwsze ı stwo stosowania] JeŇeli stosunek pracy okreĻlonej kategorii

pracowników regulujĢ przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje siħ w zakresie nie uregulowanym

tymi przepisami.

Art. 6. [Zakres jurysdykcji krajowej] § 1. Stosunek pracy miħdzy obywatelem polskim a polskim

przedstawicielstwem, misjĢ lub innĢ placówkĢ za granicĢ podlega przepisom kodeksu.

§ 2. Stosunek pracy miħdzy obywatelem polskim a przedstawicielstwem, misjĢ albo innĢ placówkĢ

paıstwa obcego lub instytucji miħdzynarodowej, działajĢcymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej,

podlega przepisom kodeksu, jeŇeli umowy, układy lub porozumienia miħdzynarodowe nie stanowiĢ

inaczej.

Art. 7. (skre Ļ lony)

Art. 8. [Nadu Ň ycie prawa podmiotowego] Nie moŇna czynię ze swego prawa uŇytku, który byłby

sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współŇycia

społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uwaŇane za wykonywanie prawa i nie

korzysta z ochrony.

Art. 9. [ ń ródła prawa pracy] § 1. Ilekroę w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie siħ przez

to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, okreĻlajĢce prawa i

obowiĢzki pracowników i pracodawców, a takŇe postanowienia układów zbiorowych pracy i innych

opartych na ustawie porozumieı zbiorowych, regulaminów i statutów okreĻlajĢcych prawa i obowiĢzki

stron stosunku pracy.

§ 2. Postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumieı zbiorowych oraz regulaminów i statutów nie

mogĢ byę mniej korzystne dla pracowników niŇ przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów

wykonawczych.

§ 3. Postanowienia regulaminów i statutów nie mogĢ byę mniej korzystne dla pracowników niŇ

postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumieı zbiorowych.

§ 4. 2 Postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumieı zbiorowych,

regulaminów oraz statutów okreĻlajĢcych prawa i obowiĢzki stron stosunku pracy, naruszajĢce zasadħ

równego traktowania w zatrudnieniu, nie obowiĢzujĢ.

Art. 9 1 . [Porozumienie o zawieszeniu stosowania zakładowych przepisów prawa pracy] 3 § 1. JeŇeli

jest to uzasadnione sytuacjĢ finansowĢ pracodawcy, moŇe byę zawarte porozumienie o zawieszeniu

stosowania w całoĻci lub w czħĻci przepisów prawa pracy, okreĻlajĢcych prawa i obowiĢzki stron

stosunku pracy; nie dotyczy to przepisów Kodeksu pracy oraz przepisów innych ustaw i aktów

wykonawczych.

§ 2. Porozumienie, o którym mowa w § 1, zawiera pracodawca i reprezentujĢca pracowników organizacja

zwiĢzkowa, a jeŇeli pracodawca nie jest objħty działaniem takiej organizacji, porozumienie zawiera

pracodawca i przedstawicielstwo pracowników wyłonione w trybie przyjħtym u tego pracodawcy.

§ 3. Zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy nie moŇe trwaę dłuŇej niŇ przez okres 3 lat. Przepis

art. 241 27 § 3 stosuje siħ odpowiednio.

§ 4. 4 Pracodawca przekazuje porozumienie właĻciwemu okrħgowemu inspektorowi pracy.

§ 5. Przepisy § 1-4 nie naruszajĢ przepisów art. 241 27 .

Rozdział II. Podstawowe zasady prawa pracy

Art. 10. [Prawo do pracy] § 1. KaŇdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, z wyjĢtkiem

przypadków okreĻlonych w ustawie, nie moŇna zabronię wykonywania zawodu.

2 Art. 9 § 4 w brzmieniu ustawy z dnia 14.11.2003 r. (Dz.U. Nr 213, poz. 2081), która wchodzi w Ňycie 1.01.2004 r.

3 Art. 9 dodany ustawĢ z dnia 26.07.2002 r. (Dz.U. Nr 135, poz. 1146), która wchodzi w Ňycie 29.11.2002 r.

4 Art. 9 § 4 w brzmieniu ustawy z dnia 13.04.2007 r. (Dz.U. Nr 89, poz. 589), która wchodzi w Ňycie 1.07.2007 r.

§ 2. Paıstwo okreĻla minimalnĢ wysokoĻę wynagrodzenia za pracħ.

§ 3. Paıstwo prowadzi politykħ zmierzajĢcĢ do pełnego produktywnego zatrudnienia.

Art. 11. [Zasada swobody nawi Ģ zania stosunku pracy] 5 NawiĢzanie stosunku pracy oraz ustalenie

warunków pracy i płacy, bez wzglħdu na podstawħ prawnĢ tego stosunku, wymaga zgodnego

oĻwiadczenia woli pracodawcy i pracownika.

Art. 11 1 . [Poszanowanie dóbr osobistych] Pracodawca jest obowiĢzany szanowaę godnoĻę i inne

dobra osobiste pracownika.

Art. 11 2 . [Zasada równo Ļ ci pracowników] 6 Pracownicy majĢ równe prawa z tytułu jednakowego

wypełniania takich samych obowiĢzków; dotyczy to w szczególnoĻci równego traktowania mħŇczyzn i

kobiet w zatrudnieniu.

Art. 11 3 . [Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu] 7 Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu,

bezpoĻrednia lub poĻrednia, w szczególnoĻci ze wzglħdu na płeę, wiek, niepełnosprawnoĻę, rasħ, religiħ,

narodowoĻę, przekonania polityczne, przynaleŇnoĻę zwiĢzkowĢ, pochodzenie etniczne, wyznanie,

orientacjħ seksualnĢ, a takŇe ze wzglħdu na zatrudnienie na czas okreĻlony lub nieokreĻlony albo w

pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy - jest niedopuszczalna.

Art. 12. (skre Ļ lony)

Art. 13. [Prawo do godziwego wynagrodzenia] 8 Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia

za pracħ. Warunki realizacji tego prawa okreĻlajĢ przepisy prawa pracy oraz polityka paıstwa w

dziedzinie płac, w szczególnoĻci poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za pracħ.

Art. 14. [Prawo do wypoczynku] Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniajĢ przepisy o

czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych.

Art. 15. [Bezpiecze ı stwo i higiena pracy] Pracodawca jest obowiĢzany zapewnię pracownikom

bezpieczne i higieniczne warunki pracy.

Art. 16. [Potrzeby socjalno-bytowe] Pracodawca, stosownie do moŇliwoĻci i warunków, zaspokaja

bytowe, socjalne i kulturalne potrzeby pracowników.

Art. 17. [Podnoszenie kwalifikacji] Pracodawca jest obowiĢzany ułatwiaę pracownikom podnoszenie

kwalifikacji zawodowych.

Art. 18. [Zasada uprzywilejowania pracownika] § 1. Postanowienia umów o pracħ oraz innych aktów,

na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogĢ byę mniej korzystne dla pracownika niŇ przepisy

prawa pracy.

§ 2. Postanowienia umów i aktów, o których mowa w § 1, mniej korzystne dla pracownika niŇ przepisy

prawa pracy sĢ niewaŇne; zamiast nich stosuje siħ odpowiednie przepisy prawa pracy.

§ 3. 9 Postanowienia umów o pracħ i innych aktów, na podstawie których powstaje stosunek pracy,

naruszajĢce zasadħ równego traktowania w zatrudnieniu sĢ niewaŇne. Zamiast takich postanowieı

stosuje siħ odpowiednie przepisy prawa pracy, a w razie braku takich przepisów - postanowienia te naleŇy

zastĢpię odpowiednimi postanowieniami niemajĢcymi charakteru dyskryminacyjnego.

5 Art. 11 w brzmieniu ustawy z dnia 14.11.2003 r. (Dz.U. Nr 213, poz. 2081), która wchodzi w Ňycie 1.01.2004 r.

6 Art. 11 zmieniony ustawĢ z dnia 24.08.2001 r. (Dz.U. Nr 128, poz. 1405), która wchodzi w Ňycie 1.01.2002 r.

7 Art. 11 w brzmieniu ustawy z dnia 14.11.2003 r. (Dz.U. Nr 213, poz. 2081), która wchodzi w Ňycie 1.01.2004 r.

8 Art. 13 zmieniony ustawĢ z dnia 10.10.2002 r. (Dz.U. Nr 200, poz. 1679), która wchodzi w Ňycie 1.01.2003 r.

9 Art. 18 § 3 w brzmieniu ustawy z dnia 14.11.2003 r. (Dz.U. Nr 213, poz. 2081), która wchodzi w Ňycie 1.01.2004 r.

Art. 18 1 . [Prawo koalicji] § 1. Pracownicy i pracodawcy, w celu reprezentacji i obrony swoich praw i

interesów, majĢ prawo tworzyę organizacje i przystħpowaę do tych organizacji.

§ 2. Zasady tworzenia i działania organizacji, o których mowa w § 1, okreĻla ustawa o zwiĢzkach

zawodowych, ustawa o organizacjach pracodawców oraz inne przepisy prawa.

Art. 18 2 . [Partycypacja pracownicza] Pracownicy uczestniczĢ w zarzĢdzaniu zakładem pracy w

zakresie i na zasadach okreĻlonych w odrħbnych przepisach.

Art. 18 3 . [Warunki korzystania z uprawnie ı ] Pracodawcy oraz organy administracji sĢ obowiĢzani

tworzyę warunki umoŇliwiajĢce korzystanie z uprawnieı okreĻlonych w przepisach, o których mowa w art.

18 1 i 18 2 .

Rozdział IIa. Równe traktowanie w zatrudnieniu 1 0

Art. 18 3a . [Zasada niedyskryminowania w zatrudnieniu] 1 1 § 1. Pracownicy powinni byę równo

traktowani w zakresie nawiĢzania i rozwiĢzania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania

oraz dostħpu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególnoĻci bez wzglħdu na

płeę, wiek, niepełnosprawnoĻę, rasħ, religiħ, narodowoĻę, przekonania polityczne, przynaleŇnoĻę

zwiĢzkowĢ, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacjħ seksualnĢ, a takŇe bez wzglħdu na zatrudnienie

na czas okreĻlony lub nieokreĻlony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

§ 2. Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpoĻrednio

lub poĻrednio, z przyczyn okreĻlonych w § 1.

§ 3. Dyskryminowanie bezpoĻrednie istnieje wtedy, gdy pracownik z jednej lub z kilku przyczyn

okreĻlonych w § 1 był, jest lub mógłby byę traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niŇ inni

pracownicy.

§ 4. Dyskryminowanie poĻrednie istnieje wtedy, gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia,

zastosowanego kryterium lub podjħtego działania wystħpujĢ dysproporcje w zakresie warunków

zatrudnienia na niekorzyĻę wszystkich lub znacznej liczby pracowników naleŇĢcych do grupy wyróŇnionej

ze wzglħdu na jednĢ lub kilka przyczyn okreĻlonych w § 1, jeŇeli dysproporcje te nie mogĢ byę

uzasadnione innymi obiektywnymi powodami.

§ 5. Przejawem dyskryminowania w rozumieniu § 2 jest takŇe:

1) działanie polegajĢce na zachħcaniu innej osoby do naruszania zasady równego traktowania w

zatrudnieniu,

2) zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godnoĻci albo poniŇenie lub

upokorzenie pracownika (molestowanie).

§ 6. Dyskryminowaniem ze wzglħdu na płeę jest takŇe kaŇde nieakceptowane zachowanie o charakterze

seksualnym lub odnoszĢce siħ do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godnoĻci

lub poniŇenie albo upokorzenie pracownika; na zachowanie to mogĢ siħ składaę fizyczne, werbalne lub

pozawerbalne elementy (molestowanie seksualne).

Art. 18 3b . [Naruszenie zasady równego traktowania] 1 2 § 1. Za naruszenie zasady równego

traktowania w zatrudnieniu, z zastrzeŇeniem § 2-4, uwaŇa siħ róŇnicowanie przez pracodawcħ sytuacji

pracownika z jednej lub kilku przyczyn okreĻlonych w art. 18 3a § 1, którego skutkiem jest w szczególnoĻci:

1) odmowa nawiĢzania lub rozwiĢzanie stosunku pracy,

1 0 Rozdział IIa w brzmieniu ustawy z dnia 14.11.2003 r. (Dz.U. Nr 213, poz. 2081), która wchodzi w Ňycie 1.01.2004 r.

1 1 Art. 18 w brzmieniu ustawy z dnia 14.11.2003 r. (Dz.U. Nr 213, poz. 2081), która wchodzi w Ňycie 1.01.2004 r.

1 2 Art. 18 w brzmieniu ustawy z dnia 14.11.2003 r. (Dz.U. Nr 213, poz. 2081), która wchodzi w Ňycie 1.01.2004 r.

2) niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracħ lub innych warunków zatrudnienia albo

pominiħcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych Ļwiadczeı zwiĢzanych z pracĢ,

3) pominiħcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszĢcych kwalifikacje zawodowe

- chyba Ňe pracodawca udowodni, Ňe kierował siħ obiektywnymi powodami.

§ 2. Zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie naruszajĢ działania polegajĢce na:

1) niezatrudnianiu pracownika z jednej lub kilku przyczyn okreĻlonych w art. 18 3a § 1, jeŇeli jest to

uzasadnione ze wzglħdu na rodzaj pracy, warunki jej wykonywania lub wymagania zawodowe

stawiane pracownikom,

2) wypowiedzeniu pracownikowi warunków zatrudnienia w zakresie wymiaru czasu pracy, jeŇeli jest

to uzasadnione przyczynami niedotyczĢcymi pracowników,

3) stosowaniu Ļrodków, które róŇnicujĢ sytuacjħ prawnĢ pracownika ze wzglħdu na ochronħ

rodzicielstwa, wiek lub niepełnosprawnoĻę pracownika,

4) ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania pracowników, zasad wynagradzania i awansowania

oraz dostħpu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych - z uwzglħdnieniem

kryterium staŇu pracy.

§ 3. Nie stanowiĢ naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu działania podejmowane przez

okreĻlony czas, zmierzajĢce do wyrównywania szans wszystkich lub znacznej liczby pracowników

wyróŇnionych z jednej lub kilku przyczyn okreĻlonych w art. 18 3a § 1, przez zmniejszenie na korzyĻę takich

pracowników faktycznych nierównoĻci, w zakresie okreĻlonym w tym przepisie.

§ 4. RóŇnicowanie pracowników ze wzglħdu na religiħ lub wyznanie nie stanowi naruszenia zasady

równego traktowania w zatrudnieniu, jeŇeli w zwiĢzku z rodzajem i charakterem działalnoĻci prowadzonej

w ramach koĻciołów i innych zwiĢzków wyznaniowych, a takŇe organizacji, których cel działania pozostaje

w bezpoĻrednim zwiĢzku z religiĢ lub wyznaniem, religia lub wyznanie pracownika stanowi istotne,

uzasadnione i usprawiedliwione wymaganie zawodowe.

Art. 18 3c . [Równe traktowanie w zakresie wynagradzania] 1 3 § 1. Pracownicy majĢ prawo do

jednakowego wynagrodzenia za jednakowĢ pracħ lub za pracħ o jednakowej wartoĻci.

§ 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, obejmuje wszystkie składniki wynagrodzenia, bez wzglħdu na

ich nazwħ i charakter, a takŇe inne Ļwiadczenia zwiĢzane z pracĢ, przyznawane pracownikom w formie

pieniħŇnej lub w innej formie niŇ pieniħŇna.

§ 3. Pracami o jednakowej wartoĻci sĢ prace, których wykonywanie wymaga od pracowników

porównywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrħbnych

przepisach lub praktykĢ i doĻwiadczeniem zawodowym, a takŇe porównywalnej odpowiedzialnoĻci i

wysiłku.

Art. 18 3d . [Skutki naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu] 1 4 Osoba, wobec której

pracodawca naruszył zasadħ równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w

wysokoĻci nie niŇszej niŇ minimalne wynagrodzenie za pracħ, ustalane na podstawie odrħbnych

przepisów.

Art. 18 3e . [Ochrona pracownika korzystaj Ģ cego z zasady równego traktowania w zatrudnieniu] 1 5

Skorzystanie przez pracownika z uprawnieı przysługujĢcych z tytułu naruszenia zasady równego

traktowania w zatrudnieniu nie moŇe stanowię przyczyny uzasadniajĢcej wypowiedzenie przez

1 3 Art. 18 w brzmieniu ustawy z dnia 14.11.2003 r. (Dz.U. Nr 213, poz. 2081), która wchodzi w Ňycie 1.01.2004 r.

1 4 Art. 18 w brzmieniu ustawy z dnia 14.11.2003 r. (Dz.U. Nr 213, poz. 2081), która wchodzi w Ňycie 1.01.2004 r.

1 5 Art. 18 w brzmieniu ustawy z dnia 14.11.2003 r. (Dz.U. Nr 213, poz. 2081), która wchodzi w Ňycie 1.01.2004 r.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: