POLSKA BIEŻĄCA BIBLIOGRAFIA NARODOWA
Składa się z czterech członów:
- Przewodnik Bibliograficzny
- Bibliografia Zawartości Czasopism
- Bibliografia Wydawnictw Ciągłych wraz dwumiesięcznikiem „Bibliografia Wydawnictw Ciągłych Nowych, Zawieszonych i Zmieniających Tytuł”, publikowanym w postaci wkładki do „Przewodnika Bibliograficznego”
- Polonica Zagraniczne. Bibliografia
PRZEWODNIK BIBLIOGRAFICZNY
Podstawowy człon Polskiej Bieżącej Bibliografii Narodowej; jest kontynuacją “Urzędowego Wykazu Druków” ukazującego się w latach 1928-1939. Od 1929 roku wydawany jako tygodnik (wydawnictwo ciągłe).
Jako urzędowy wykaz polskiej bieżącej produkcji wydawnictw zwartych, PB opisuje publikacje prymarne z autopsji na podstawie egzemplarza obowiązkowego przesyłanego do Biblioteki Narodowej. Jako składnik polskiej bibliografii narodowej ma za zadanie :
1) adaptować i wzorcowo stosować przepisy międzynarodowe do opisów bibliograficznych poszczególnych typów dokumentów
2) tworzyć pełne, autorytatywne opisy, tj. opisy na trzecim stopniu szczegółowości, zawierające poprawne i wiarygodne informacje: nakłada to na Narodową Centralę Bibliograficzną obowiązek weryfikowania informacji o autorach, wydawcach, tytułach oryginałów itp.
3) rejestrować terminowo bieżącą produkcję wydawniczą.
UWAGA!
W latach 1968-1985, PB ukazywał się w dwóch seriach: A – stanowiącej część podstawową i B, zatytułowanej “Przewodnik Bibliograficzny. Seria Uzupełniająca. Druki do użytku wewnętrznego", którą wyodrębniono ze względów cenzuralnych i w której umieszczano wyłącznie dokumenty z nadrukiem “do użytku służbowego”, “do użytku wewnętrznego”. Seria B była przeznaczona wyłącznie dla odbiorców krajowych.
Definicja bibliografii bieżącej wg Encyklopedii współczesnego bibliotekarstwa Polskiego : “spis bibliograficzny rejestrujący w periodycznie wydawanych zeszytach publikacje ukazujące się w oznaczonych okresach, tj. w okresie bieżącego tygodnia, miesiąca roku". PB spełnia tę definicję, bowiem precyzyjnie ustala okresy rejestracji:
1) do 1996 roku zaznaczał pozycje opóźnione za pomocą trójkąta przed numerem pozycji
2) od 1996 roku dokumenty, których data wydania jest wcześniejsza o dwa lata od rocznika bieżącego bibliografii, są ogłaszane w zeszytach dodatkowych oznaczanych literą A przy numerze zeszytu; zeszyty dodatkowe ukazują się nieregularnie (4-6 razy w roku), należy traktować je jako retrospektywne.
Wydawnictwa zwarte wydawane w latach 1976-1989 poza oficjalnym obiegiem (poza cenzurą) w bardzo niewielkim stopniu znalazły się w PB. Zostały one opracowane w IB oddzielnie i opublikowane w Bibliografii podziemnych druków zwartych z lat 1976-1989, wydanej w 1995 (bibliografia retrospektywna)
Podstawa opisu bibliograficznego stosowana w PB : norma PN-82/N-01152.01 Opis bibliograficzny książki (obowiązująca w Polsce od 1984 roku) oraz Przepisy katalogowania książek w oprać. Marii Lenartowicz.
Podstawa układu materiału w PB : od 1986 roku Uniwersalna Klasyfikacja Dziesiętna
Opis : na trzecim stopniu szczegółowości
Indeksy (dołączane rocznie)
1) alfabetyczny, obejmujący autorów, współautorów, tytuły, serie
2) przedmiotowy, obejmujący hasła przedmiotowe
Opisy bibliograficzne mają dwa rodzaje adnotacji rzeczowej (treściowej)
1) hasła przedmiotowe zgodne ze Słownikiem języka hasel przedmiotowych Biblioteki Narodowej
2) symbole UKD zgodne a aktualnym wydaniem tablic UKD dla bibliografii narodowej i bibliotek publicznych
DOBÓR MATERIAŁU
PB rejestruje publikacje :
- wydane na terenie Polski, których wydawcą lub współwydawcą jest firma krajowa lub obca mająca siedzibę w Polsce, niezależnie od języka dokumentu
- wydane poza Polską, których wydawcą lub współwydawcą są instytucje krajowe lub agendy zagraniczne np. polskie ambasady, przedstawicielstwa handlowe
PB nie rejestruje:
- książek wydawców zagranicznych, wyprodukowanych w Polsce w ramach usług poligraficznych
- dokumentów na nośniku elektronicznym, z wyjątkiem tych, gdzie nośnik elektroniczny jest formą równoległą lub uzupełnieniem publikacji drukowanej
- od 2001 wychodzi odrębna wkładka do PB, zawierająca opisy dokumentów elektronicznych
TYPY DOKUMENTÓW REJESTROWANYCH :
1. dokumenty życia społecznego w wyborze (o trwalszej wartości, mające znaczenie ogólnokrajowe, wartość naukową lub związane z aktualnie ważnymi wydarzeniami)
2. wydawnictwa pisane alfabetem Braille'a (rejestrowane na nowo od 1999 roku)
3. pojedyncze tomy (zeszyty) wydawnictw ciągłych o częstotliwości wyższej od półrocznika, jeśli ich zawartość stanowią autorskie prace indywidualne, materiały z konferencji, sympozjów, zjazdów; publikacje te muszą posiadać indywidualną tytulaturę
4. dokumenty kartograficzne (mapy, atlasy)
5. muzyczne (śpiewniki, partytury)
6. grafika (z wyłączeniem pojedynczych grafik)
7. materiały konferencyjne niezależnie od objętości, nakładu i postaci wydawniczej
8. rozprawy doktorskie i habilitacyjne niezależnie od objętości, nakładu i postaci wydawniczej, także te z nadrukiem „do użytku wewnętrznego”
9. spisy bibliograficzne
SELEKCJA MATERIAŁU
PB nie rejestruje :
1. wydawnictw zwartych bez żadnych informacji o adresie wydawniczym
2. wydawnictw zwartych o objętości poniżej 16 stronic; do 1998 nie rejestrowano wydawnictw poniżej 4 stronic
3. wydawnictw o nakładzie poniżej 100 egz., z wyjątkiem cymeliów, druków bibliofilskich, tekstów literackich oraz materiałów konferencyjnych i spisów bibliograficznych
4. odbitek i nadbitek
5. wydawnictw skoroszytowych, w których zakłada się, że ich zawartość będzie modyfikowana i uzupełniana poprzez dodruk i wymianę kart
6. raportów z prac naukowo-badawczych
7. wydawnictw z okładką typu obwoluty lub opaski, zawierających wewnątrz luźne karty (zbiory rysunków technicznych, planów, plansz, szkolnych materiałów pomocniczych) z wyjątkiem grafiki
8. wydawnictw w sposób widoczny powielanych, fotokopiowanych, maszynopisów powielanych
9. książek dla dzieci bez tekstu, zawierających pojedyncze słowa, zdania, rysunki, książek do kolorowania i wycinania
10. norm i podobnego typu dokumentów normalizacyjnych
11. patentów
12. większości dok. życia społecznego, takich jak:
· katalogi wystaw artystycznych i katalogi muzealne
· foldery handlowe i reklamowe
· księgi adresowe
· informatory, prospekty
· instrukcje obsługi, itp.
Od 1994 r. PB ukazuje się także w postaci CD-ROM.
Wkładki do PB:
- „Bibliografia Wydawnictw Ciągłych Nowych, Zawieszonych i Zmieniających Tytuł” – dwumiesięcznik
- „Wykaz Nowych Artykułów Przedmiotowych oraz Zmian w Słowniku Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej” - dwumiesięcznik
Drugi człon Polskiej Bieżącej Bibliografii Narodowej; ukazuje się od 1951 roku jako miesięcznik.
Rejestruje artykuły opublikowane w polskich wydawnictwach ciągłych. Rozpisuje zawartość ok. 1200-1300 czasopism, czyli ok. 30% ogółu wydawnictw ciągłych.
Opiera się na egzemplarzach obowiązkowych nadsyłanych przez wydawców do Biblioteki Narodowej.
1. alfabetyczny autorów, tytułów dzieł recenzowanych
2. przedmiotowy - od 1996 roku wzorowany na metodyce haseł przedmiotowych “Przewodnika Bibliograficznego”. Podstawa układu materiału : wzorowana na pierwotnym układzie PB (stosowanym do 1985 r.), składającym się z 24 działów; układ wielokrotnie modyfikowany i rozbudowywany, ostatnie zmiany datują na rok 1989
DOBÓR MATERIAŁU:
Bibliografia Zawartości Czasopism jest bibliografią selekcyjną.
Selekcja dotyczy:
1) tytułów czasopism, które są opracowywane
2) artykułów kierowanych przez bibliografa do rejestracji
Kryteria selekcji:
1. wartościujące
2. formalne
3. wielkość produkcji czasopiśmienniczej w kraju
4. istnienie bibliografii dziedzinowych
5. możliwości centrali bibliograficznej
BZCz uwzględnia:
1. wszystkie czasopisma naukowe niezależnie od częstotliwości ukazywania się z wyjątkiem tych, które mają charakter serii wydawniczych (takie rejestruje PB) oraz czasopism z dziedziny wojskowości, nauk rolniczych i lekarskich, bo wydawane są już odpowiedni bibliografie specjalne z tych dziedzin
2. miesięczniki i kwartalniki społeczno-kulturalne i literackie
3. tygodniki i dwutygodniki (w wyborze) o zasięgu ogólnopolskim
4. czasopisma regionalne o częstotliwości wyższej niż kwartalnik oraz wydawnictwa
ukazujące się nieregularnie
Każdy zeszyt BZCz zawiera wykaz czasopism uwzględnionych w danym miesiącu, indeks roczny – spis czasopism uwzględnionych w skali roku
Kryteria doboru artykułów kierowanych do rejestracji:
Uwzględnia się:
1. wszystkie artykuły z czasopism naukowych (pewnym rygorom podlegają działy: kronika, recenzje, omówienia, listy do redakcji)
2. z pozostałych czasopism wszystkie artykuły problemowe, wywiady, dyskusje, teksty literackie, zestawienia bibliograficzne, a nawet roczne spisy treści czasopism
Pomijana jest zawartość :
1. prasy codziennej
2. czasopism regionalnych i lokalnych o zasięgu ograniczonym do jednego rejonu geograficzno-administracyjnego, o częstotliwości poniżej kwartalnika
3. czasopism fachowych z dziedziny wojskowości, gdyż ukazuje się “Polska Bibliografia Wojskowa" wydawana przez Centralną Bibliotekę Wojskową
4. czasopism z dziedziny nauk lekarskich, bo ukazuje się “Polska Bibliografia Lekarska" wyd. przez Centralną Bibliotekę Lekarską
5. czasopism z dziedziny nauk rolniczych, bo ukazuje się ,Bibliografia Polskiego Piśmiennictwa Zagadnień Gospodarki Żywnościowej" wyd. przez Centralną Bibliotekę Rolniczą
6. czasopism technicznych wydawane przez Naczelną Organizację Techniczną, zwykle zawierające art. bardzo specjalistyczne
7. czasopism popularno-naukowych
8. magazynów ilustrowanych
9. czasopism młodzieżowych i dziecięcych
10. kobiecych, sportowych, poradników, informatorów, gazet i biuletynów informacyjnych zakładów, kalendarzy, aktów prawnych, zbiorów orzecznictwa sądowego
BZCz nie może być uznawana za wyczerpujący obraz produkcji czasopiśmienniczej w Polsce. Bibliografia ta powinna funkcjonować w zespoleniu z szeregiem istniejących bibliografii specjalnych dziedzinowych i regionalnych.
Od 1996 r. BZCz publikowana jest także w postaci CD-ROM.
Uwaga!
Od początku 2002 r. Instytut Bibliograficzny BN sporządza i udostępnia bazę bibliograficzną pt. “Artykuły z gazet i tygodników polskich od roku 2002", która zamieszcza opisy bibliograficzne artykułów z:
1. “Rzeczpospolitej" i “Gazety Wyborczej"
2. szeregu polskich periodyków społeczno-kulturalnych, politycznych i gospodarczych, a mianowicie:
- Gazeta Bankowa, Gazeta Polska, Głos, Głos Nauczycielski, Najwyższy Czas, Polityka, Przegląd, Niedziela, Nowe Życie Gospodarcze, Przegląd Techniczny, Tygodnik Powszechny, Tygodnik “Solidarność", Wprost
Do roku 2001, czasopisma te rozpisywane były w Bibliografii Zawartości Czasopism. Powyższa baza aktualizowana jest co miesiąc i jest dostępna wyłącznie w wersji elektronicznej (on-łine i na CD-ROMie)
...
trzcianka