ANGLIA
· Akt proklamacyjny
· Akt supremacyjny
o Monarcha staje się przywódcą kościoła anglikańskiego
· Sąd Izby Gwiaździstej
o Nazwa wywodzi się od gwieździstego sklepienia komnaty, w której sąd zasiadał
o Rozpatrywał przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu państwa
o Nie było odwołania
o Dozwolone stosowanie tortur
· Sąd Wysokiej Komisji
o Badał przestępstwa przeciwko religii
· Petycja prawa (1628)
o określała przede wszystkim wysokość podatków i opłat, zabraniała również samowolnego więzienia kogokolwiek bez podstawy prawnej
o formuła Eliota – każdy kro zaproponuje królowi np. zwiększenie podatków uważany będzie za zdrajcę
· Rewolucja angielska
o Obalenie monarchii i wprowadzenie stanu republikańskiego
o Król rządził bez parlamentu
o Podatki sprzeczne z prawem
o Konflikt religijny (oskarżenie króla o sympatie prokatolickie)
o Długi parlament (chęć większej władzy niż władza królewska)
o Wzrost znaczenie burżuazji
· Ograniczenia i przywileje króla
o Prawo do rozwiązywania parlamentu
o Funkcja reprezentacyjna
o Prawo sankcjonowania ustaw
o Naczelny zwierzchnik wojenny
o Prawo łaski
o Brak odpowiedzialności politycznej i prawnej
o Prawo do wojny i pokoju
· Ministrowie
o ponosili jedynie odpowiedzialność prawną, czyli konstytucyjną za swą działalność; mogli być w drodze impeachment oskarżeni jedynie przez Izbę Gmin o naruszenie prawa i sądzeni przez Izbę Lordów
o później przyjęcie zasady odpowiedzialności politycznej, czyli parlamentarnej ministrów
o ministrowie właściwi- stojący na czele określonych resortów
o ministrowie młodsi- w liczbie 40-60 (przede wszystkim sekretarze parlamentarni, którzy zapewniają łączność między ministrem a Parlamentem
o ministrowie stanu (powołani po II wojnie światowej), zwykle dla spraw ministerialnych oraz także ministrowie bez teki
· Ustawy z 1640
o król nie mógł rozwiązać ani odroczyć Parlamentu, bez zgody samego Parlamentu, i to nie wcześniej niż po upływie 50 dni od jego zebrania się
o ustawa o trzechleciu - parlament musi być zwołany nie później niż w terminie trzech lat od ostatniej sesji rozwiązanego Parlamentu; gdyby król terminu tego nie dotrzymał, obowiązek zwołania Parlamentu spada na kanclerza bądź na inne osoby przewidziane ustawą
o ustawa o zniesieniu Sądu Izby Gwiaździstej
o ustawa o zniesieniu Sądu Wysokiej Komisji
· Bill of rights (1689)
o uznał za nielegalne wykonywanie przez króla prawa suspensy bez zgody Parlamentu i potępił nadużywanie przez króla prawa dyspensy
o odmówił królowi prawa nakładania jakichkolwiek podatków bez zgody Parlamentu
o sformułował ogólnie postulat częstego zwoływania Parlamentu
· Ustawa o tolerancji religijnej
o król przed objęciem urzędu musiał składać dygmat potępienia wiary katolickiej
· Ustawa sukcesyjna (1701)
o określała zasady sukcesji tronu i przewidywała ewentualną sukcesję dynastii hanowerskiej
o podkreślała wyraźnie, że monarcha związany jest prawem, co miało zapobiec możliwości odrodzenia absolutnej, czy nie związanej prawem władzy królewskiej
o stworzyła podstawy niezawisłości sędziowskiej, określając, że sędzia może być usunięty z urzędu jedynie na żądanie obu izb Parlamentu
o w sposób pośredni przyjęła zasadę konstytucyjnej odpowiedzialności ministrów za króla- ustawa odebrała królowi prawo ułaskawienia ministra oskarżonego bądź zasądzonego w drodze procedury impeachment
· Rada królewska
o Tworzyli ją dygnitarze nadworni. Obok nich król powoływał też na naradę swych bezpośrednich wasali.
o Dwojaki charakter: zgromadzenia dygnitarzy i kurii feudalnej
o Funkcja doradcza
· Tajna rada
o Skład: Lord Kanclerz, Kanclerz Szachownicy, 2-ch sekretarzy stanu (sekretarz stanu departamentu północnego i południowego)
· I Lord skarbu (od kiedy przewodniczył obradom)(1701?)
· Gabinet i konflikt z królem
o właściwy organ rządzący pracujący kolegialnie, liczący kilkunastu ministrów , powołanych doń oraz do Tajnej Rady przez monarchę. Z reguły w gabinecie zasiadali też Lord Kanclerz, Lord Prezydent Pady Prywatnej, Sekretarze Stanu, do spraw zagranicznych, wewnętrznych, wojny itp.
o Król nie uczestniczył w posiedzeniach gabinetu i pozostawiał swobodę w rządzeniu państwem ministrom powoływanym z partii mających większość w Izbie Gmin. Pierwszy Lord Skarbu, zwany odtąd pierwszym ministrem (premierem) obejmował przewodnictwo gabinetu. Parlament wykorzystywał tę okoliczność dla uniezależnienia gabinetu od króla i podporządkowanie go sobie
o cały gabinet brał odpowiedzialność za postępowanie każdego z ministrów pociągało za sobą ustąpienie całego gabinetu
o król powoływał na premiera osobę zdolną do skupienia większości parlamentarnej, a więc przywódcę (leadera) partii, która miała tę większość, a on z kolei przedstawiał królowi skład całego gabinetu (kanclerz szachownicy, premier, lord kanclerz, lord prezydent rady prywatnej)
o Pierwszy Lord Skarbu, zwany odtąd pierwszym ministrem (premierem) obejmował przewodnictwo gabinetu
o prawo rozwiązania Izby Gmin- przysługiwało królowi- także w wypadku uchwalenia wotum nieufności dla rządu
· Zasady nieodpowiedzialności króla
o faktyczne przesunięcie władzy z króla na ministrów - dawniej król rządził, a ministrowie byli jego doradcami, obecnie władzę przejęli faktycznie odpowiedzialni ministrowie, a nieodpowiedzialny król mający prawnie władzę, nie mógł rozkazywać dowolnie przez siebie powoływanym ministrom, lecz mógł im tylko radzić
· Prerogatywy królewskie
o Prawo do suspensy
~ Całkowite zawieszenie ustawy
o Prawo do dyspensy
~ Zawieszenie prawa w konkretnym przypadku/ osoby
· Główne reformy z XIXw.
o reforma tzw. Greya z 1832- odebrała przedstawicielstwo wielu „zgniłym miastom” (całkowicie podupadłym lub przestałym w ogóle istnieć) a przyznała je innym większym miastom
o reforma tzw. Disraeliego z 1867- obniżenie wyborczego cenzusu majątkowego, na czym zyskały warstwy średnie
o 1872- wprowadzenie głosowania tajnego
o reforma tzw. Gladstone`a z lat 1884-1885- zmieniła zasadniczo charakter prawa wyborczego- zerwała z tradycyjną zasadą, że prawo wyborcze jest przywilejem warstw i określonych miast, a przyjęła demokratyczną zasadę, że prawo to jest prawem podmiotowym obywateli
o reforma tzw. Lioyd George`a z 1918- demokratyczny system wyborów powszechnych, tajnych i bezpośrednich- ale nie równych. Ustaliła granicę wieku dla czynnego prawa wyborczego na 21 lat. Przyznała również prawo wyborcze kobitom, lecz po 30 roku życia
o 1928-przyznanie kobietom równych praw z mężczyznami
· Cenzus wieku (zmiany)
· Prawa wyborcze
· Instytucje sekretarzy
· Pluralizm wyborczy
· Grupy społeczne, które miały rozszerzone prawa wyborcze
FRANCJA:
· Pozycja monarchy w okresie absolutyzmu
o Monarchia zachowała silną nie podlegającą niczyjej kontroli władzę z podporządkowanymi sobie organami państwowymi
o król nie podlegał żadnym prawom, poza prawami boskimi, i niczyjej kontroli przed nikim nie był też odpowiedzialny
o wszechstronność (omnipotencja) władzy ogarniająca wszystkie dziedziny życie społecznego. Podległe mu było całe ustawodawstwo decydował o wojnie i pokoju, był naczelnym dowódcą
o centralizm i biurokratyzm -król wykonywał swą władzę przy pomocy szeroko rozbudowanego aparatu państwowego podporządkowanego jego centralnej władzy. Król podejmował decyzje a jego organy centralne miały tylko głos doradczy
o najwyższy zwierzchnik lenny, źródło prawości, król cesarzem we własnym kraju
· Prawa fundamentalne
o Prawa, których król nie mógł naruszyć (stały ponad królem):
~ prawo następstwa tronu
~ prawo do niepozbywalności domeny królewskiej
~ król musi być katolikiem
· Kompetencje parlamentu i relacje z królem
o Parlament stał na czele straży praw fundamentalnych, które stanowiły „Konstytucję monarchii absolutnej”
o prawa rejestracji ustaw
o Parlament jako królewski organ doradczy, w wypadku zastrzeżeń co do treści ordonansu, przesyłał królowi swoje uwagi. Król mógł zmusić Parlament do rejestracji. Uprawnienia ustawodawcze Parlamentu to prawo weta zawieszającego wobec ustaw królewskich
o Parlament odważył się na podjęcie walki z królem także i z tego względu, że jego członkowie zajmowali swe stanowiska dziedzicznie i byli nieusuwalni
o walka króla z Parlamentem rozgorzała z całą siłą. Niechęć wobec monarchii była już wtedy tak głęboka, że opinia publiczna stawała po stronie Parlamentu także i wtedy, kiedy Parlament, w myśl zasady opozycji za wszelką cenę zwalczał rozsądne i postępowe reformy wnoszone przez króla
o zatargi króla z Parlamentem przyczyniły się do rewolucji
· Urzędnicy z czasu monarchii absolutnej (od kanclerza)
o Kanclerz - utrzymał w swym ręku pieczęć królewską a zatem i faktyczną kontrolę wszystkich aktów wychodzących z kancelarii królewskiej. Był zwierzchnikiem wszystkich sądów, nadzorował funkcjonowanie wszystkich rad królewskich, a sam przewodniczył Radzie Stanu, która zajmowała się sprawami sądowymi
o Sekretarz stanu - wywodził się ze skromnych notariuszy kancelarii królewskiej, kryterium rzeczowe- resorty wyróżnione w ten sposób, że całość spraw zagranicznych powierzono jednemu z sekretarzy stanu, drugiemu sprawy wojny, trzeciemu resort marynarki, czwartemu „dwór królewski”
o ...
politologiap