qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnm
Rehabilitacja
2011
Jan Bilski
1. Kiwerski J.: Rehabilitacja medyczna, PZWL, Warszawa 2005
2. Kwolek A.: Rehabilitacja medyczna. T. 1-2. Wydaw. Medyczne Urban i Partner, Wrocław 2003
Rehabilitacja wg. prof. Wiktora Degi
¡ jest procesem medyczno-społecznym, który dąży do zapewnienia osobom niepełnosprawnym godziwego życia w poczuciu pożyteczności społecznej i bezpieczeństwa społecznego oraz zadowolenia.
Rehabilitacja wg. prof. Mariana Weissa
¡ „rehabilitacją nazywamy zorganizowane medyczno-społeczne działanie, które umożliwia rekonstrukcję funkcji uszkodzonego narządu i przystosowanie do normalnego życia w społeczeństwie tych osobników, którzy na skutek urazu lub schorzenia zdolność tę utracili", a także, że „w procesie rehabilitacji współdziała szereg instytucji i organizacji, których wspólny wysiłek zmierza do zmniejszenia liczby osobników skazanych przez chorobę na życie poza nawiasem społeczeństwa".
Pojęcie „rehabilitacja" zostało wprowadzone do użytku w 1918 roku przez Douglasa C. McMurtie, dyrektora Instytutu Czerwonego Krzyża dla Inwalidów w Nowym Jorku, i ograniczało się raczej do problemów socjalno-zawodowych.
¡ Określenie to wywodzi się z łaciny: habilitas - zręczność, sprawność oraz przedrostka re -przywrócenie, zwrotność.
Najczęściej przyjmuje się, że niepełnosprawna jest osoba, której stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności zdolności do wykonywania pracy zawodowej, ogranicza funkcje rodzinne, uniemożliwia korzystanie z dóbr społecznych.
Europejskie Forum Niepełnosprawności w Parlamencie Europejskim w 1994 roku zaproponowało rozszerzoną definicję osoby niepełnosprawnej:
¡ „Osobą niepełnosprawną jest jednostka w pełni swych praw, znajdująca się w sytuacji upośledzającej ją na skutek barier środowiskowych, ekonomicznych i społecznych, których z powodu występujących uszkodzeń nie może przezwyciężać w taki sposób jak inni ludzie.
¡ Bariery te często są zwiększane przez deprecjonujące postawy ze strony społeczeństwa.
¡ Do zadań społeczeństwa należy eliminowanie, zmniejszanie lub kompensowanie tych barier, aby każdej jednostce umożliwić korzystanie z dóbr publicznych, respektując jednocześnie jej prawa i przywileje".
Zgodnie z definicją podaną przez Światową Organizację Zdrowia, należy wyróżnić różne stopnie niepełnosprawności określane jako uszkodzenie, niepełnosprawność i upośledzenie:
¡ uszkodzenie (impairment) oznacza utratę lub nieprawidłowość struktury lub funkcji psychicznej, fizjologicznej lub anatomicznej;
¡ niepełnosprawność (disability) określa wszelkie ograniczenie lub brak (wynikający z uszkodzenia) możliwości wykonywania pewnych czynności w sposób lub w zakresie uznanym za normalny dla ludzi;
¡ upośledzenie - niesprawność (handicap) oznacza poszkodowanie wynikające z uszkodzenia lub niepełnosprawności, które ogranicza lub uniemożliwia danej osobie pełnienie takich ról, jakie uznaje się za normalne (uwzględniając wiek, płeć, czynniki społeczne i kulturowe).
Ta klasyfikacja jest nieprecyzyjna i budzi wiele kontrowersji.
¡ Postanowiono ją zastąpić bardziej szczegółową Międzynarodową Klasyfikacją Uszkodzeń, Działania i Uczestnictwa (International Classification of Impairments, Activities and Participation), zwaną inaczej „kartą 2000".
Klasyfikację oparto na następujących założeniach:
¡ człowiek jest istotą biologiczną, stanowi ją organizm o określonej strukturze, wypełniający określone funkcje;
¡ człowiek jest określoną osobą działającą i wypełniającą określone zadania;
¡ człowiek jest członkiem określonej grupy społecznej, w której życiu uczestniczy.
¡ Niepełnosprawność
Zmodyfikowana klasyfikacja niepełnosprawności (disablement) i funkcjonowania (functioning) obejmuje następstwa w funkcjonowaniu człowieka, związane ze stanem zdrowia (health conditions) spowodowanym chorobą, zaburzeniami funkcji lub urazu.
¡ Termin „funkcjonowanie" obejmuje w myśl tego dokumentu działalność człowieka na 3 poziomach:
÷ biologicznym,
÷ osobistym (personal activities),
÷ społecznym (participation in society).
Niepełnosprawność jest pojęciem obejmującym następstwa stanu zdrowia (choroby, zaburzenia lub urazu) w funkcjonowaniu człowieka na wymienionych trzech poziomach.
Klasyfikacja składa się z trzech odrębnych, lecz równoległych klasyfikacji obszarów tworzących niepełnosprawność:
¡ klasyfikacji uszkodzeń (classification of impairments),
¡ klasyfikacji działania (classification of activity),
¡ klasyfikacji uczestnictwa (classification of participation).
Uszkodzenie to brak lub deformacja anatomicznej struktury organizmu bądź też brak lub zaburzenie przebiegu fizjologicznych lub psychicznych funkcji organizmu.
¡ W klasyfikacji uszkodzeń wyodrębnia się dwie podgrupy i uszkodzenia funkcji organizmu oraz uszkodzenia struktury organizmu.
Klasyfikacja uszkodzenia funkcji organizmu obejmuje 10 grup funkcji:
÷ funkcje psychiczne,
÷ funkcje głosowe,
÷ funkcje wzrokowe,
÷ inne funkcje sensoryczne,
÷ funkcje sercowo-naczyniowe i oddechowe,
÷ funkcje trawienne, odżywcze i metaboliczne,
÷ funkcje immunologiczne i endokrynologiczne,
÷ funkcje moczowo-płciowe,
÷ funkcje nerwowo-mięśniowo-szkieletowe,
÷ funkcje skóry i inne z nią związane.
Klasyfikacja uszkodzeń struktury organizmu obejmuje również 10 grup narządów i układów wykonujących wyżej wymienione funkcje, odpowiednio: układ nerwowy, narząd wzroku, narząd słuchu, narząd mowy, układ krwionośny, układ moczowo-płciowy itp.
¡ Każda z funkcji organizmu może być całkowicie zniesiona, ograniczona lub zaburzona. Podobnie każdy z narządów i układów organizmu może być całkowicie lub częściowo uszkodzony na skutek choroby, zaburzenia, urazu lub wady wrodzonej.
Działanie jest definiowane bardzo ogólnie i oznacza „wszystko, co człowiek robi" począwszy od działań elementarnych (elementary activities) do działań złożonych (complex activities).
¡ Działanie polega na wykonaniu wielu zamierzonych i celowych czynności, w wyniku których oczekuje się określonych rezultatów.
W klasyfikacji działań wyodrębnia się również 10 grup i wymienia łącznie 617 różnych działań człowieka:
2. uczenie się, praktyczne stosowanie nabytej wiedzy i wykonywanie zadań,
3. komunikowanie się z innymi osobami,
5. poruszanie się w przestrzeni (przemieszczanie się),
9. reagowanie i radzenie sobie ze szczególnymi sytuacjami,
10. posługiwanie się narzędziami i pomocami technicznymi o charakterze kompensacyjnym.
Do oceny stopnia trudności działania przyjęto w klasyfikacji 5-punktową skalę trudności (qualifier for difficulty):
¡ wykonanie bez trudności,
¡ wykonanie z niewielkim utrudnieniem,
¡ wykonanie z umiarkowanymi trudnościami,
¡ wykonanie ze znacznymi trudnościami,
¡ niemożliwość wykonania.
Ponadto w klasyfikacji przyjęto 4-punktową skalę pomocy osobistej i technicznej (qualifier for personal and non-personal assistance), niezbędnej do skutecznego działania:
¡ pomoc niepotrzebna,
¡ potrzebna pomoc techniczna: np. protezy, wózek, podpórki, biała laska,
¡ adaptacja miejsca zamieszkania, stanowiska pracy itp.,
¡ potrzebna pomoc osobista innej osoby przy wykonywaniu danego działania,
¡ potrzebne obie formy pomocy - techniczna i osobista
Uczestnictwo (participation) jest to „rodzaj i zakres zaangażowania się osoby w sytuacje życiowe w środowisku, w którym żyje".
Jest to pojęcie ujmujące złożony związek między możliwościami działania człowieka a jego środowiskiem społecznym i fizycznym.
Środowisko społeczne i fizyczne może stanowić czynniki ułatwiające lub utrudniające to uczestnictwo.
Uczestnictwo jest miernikiem stopnia i zakresu funkcjonowania człowieka w społeczeństwie, określa aspekt społeczny niepełnosprawności.
Klasyfikacja uczestnictwa wyodrębnia 7 dziedzin i 106 różnych sytuacji, w których człowiek najczęściej uczestniczy w środowisku:
¡ czynności samoobsługowe,
¡ poruszanie się w przestrzeni (participation in mobility),
¡ wymiana informacji,
¡ kontakty społeczne,
¡ edukacja, praca zawodowa, zajęcia w czasie wolnym,
¡ życie ekonomiczne,
¡ życie obywatelskie i środowiska lokalnego.
Klasyfikacja uczestnictwa określa dziedziny życia, w których dana osoba ma ograniczone uczestnictwo.
Jako aspekt negatywny tego wymiaru klasyfikacja przyjmuje ograniczenie uczestnictwa (participation restriction).
¡ Określenie to zastępuje termin upośledzenie (handicap) przyjęty w klasyfikacji z 1980 roku.
Proponuje się stosowanie dwu skal do oceny uczestnictwa:
¡ skalę zakresu uczestnictwa,
¡ skalę czynników ułatwiających lub utrudniających uczestnictwo.
1...
teresawawa