Zagadnienia na koło z socjologii:
1.Przyczyny odkrywania socjologii
· wynik zmian obrazu chorób
· choroby przewlekłe zamiast ostre
· wzrósł dorobek naukowy w dziedzinie poznania osobowości i psychiki człowieka
· model bio – psycho – społeczny
2. Model biomedyczny a społeczno – ekologiczny:
· model biomedyczny: naukowe metody, pacjent przedmiotem, ciało to maszyna
· model społeczno – ekonomiczny: holistyczne podejście, indywidualna opieka, samoopieka, medycyna społeczna
3. Zachowania zdrowotne i anty-zdrowotne.
· Zachowania anty – zdrowotne: w sposób bezpośredni lub pośredni wpływają na pogorszenie stanu zdrowia, są wynikiem złych przyzwyczajeń lub nawyków zdobywanych w procesie wychowania lub socjalizacji)
· Zachowania prozdrowotne: zmierzają do utrzymania zdrowia, a nawet jego polepszenia oraz unikania zachowań, będących czynnikami ryzyka:
* właściwe odżywianie,
* unikanie używek,
* właściwy sen,
* regularne ćwiczenia,
* utrzymywanie odpowiedniego ciężaru ciała,
* korzystanie z profilaktyki medycznej
4.Pola zdrowia wg Lalonde’a
* czynniki biologiczne,
* czynniki środowiska zewnętrznego,
* styl życia,
* działalność medyczna; decydującą rolę w kształtowaniu zdrowia odgrywa styl życia 53%, czynniki środowisk 25-35%, cz biologiczne 10-15%, opieka zdrowotna 10-20%
5. Cechy roli chorego:
· chory rezygnuje z części pełnionych ról (rezygnacja z roli zawodowej, lecz nie rezygnuje z roli matki czy ojca)
· szukanie pomocy u lekarza
· chęć wyleczenia się
6. Cechy pacjenta ujęcie tradycyjne i wg konsumeryzmu
Ujęcie tradycyjne:
· bierny
· zależny
· uległy
· wierzy w każde słowo personelu
· nie kwestionuje zaleceń lekarza
· nie dyskutuje z personelem
Ujęcie nowoczesne (wg konsumeryzmu):
· aktywny
· nie zależny
· sceptycznie nastawiony
· dociekliwy
· odpowiedzialny za własne zdrowie i proces leczenia
7. Reakcje ludzi na wieść o chorobie wg Marka Jarosza
· zaprzeczenie-wyparcie: chory nie jest w stanie przyjąć informacji od lekarza, odrzuca je i świadomi wypiera
· pomniejszanie: informacje które otrzymuje nie budzą w nim żadnych obaw, tworzy własna diagnozę
· wyolbrzymianie: chory wyolbrzymi swoja chorobę, nawet lekkie objawy są dla niego śmiertelne; jest skoncentrowany na swoich objawach
· akceptacja: pogodzenie się z diagnoza
8. Interpretacje choroby i strategie działania:
· choroba wyzwaniem – trudna sytuacja życiowa z którą trzeba sobie poradzić
· choroba wrogiem – zwalczana wszelkimi sposobami w celu zmniejszenia wew. napięcia związanego z faktem ze jest się chorym
choroba karą – zasłużoną lub niezasłużoną
9. Cechy społeczno – demograficzne a zachowania w chorobie
· wiek, płeć, stan cywilny, sytuacja rodzinna, pochodzenie etniczne, wykształcenie, zawód, sytuacja materialna, oddziaływanie środowiska społecznego, miejsce zamieszkania(miasto-wieś), czynniki fizjologiczne, warunki mieszkaniowe
10. Hipotezy wyjaśniające przyczyny nierówności społecznych wg raportu Blacka:
W Raporcie The Black Raport (sporządzonym przez Sir Douglasa Blacka) wykazano na cztery rodzaje potencjalnych wyjaśnień nierówności społecznych.
1) Pierwsze wyjaśnienie wskazywało na skomplikowane problemy pomiaru analizowanych zjawisk, w wyniku czego zaobserwowane nierówności mogą być w pewnym stopniu artefaktem.
2) Drugie ukazywało nierówności zdrowotne między poszczególnymi klasami jako skutek selekcji w procesie ruchliwości społecznej.
3) Trzecie źródeł nierówności upatrywało w deprywacji materialnej.
4) Czwarte źródeł nierówności upatrywało w deprywacji kulturowej.
11. Model zgodności i niezgodności w relacji lekarz - pacjent
· model zgodności – zakłada harmonię relacji, w której lekarz jest prowadzący a pacjent podąża za nim , w tym modelu zakłada się normatywny wzór zaufania, gdzie lekarz rozumie potrzeby pacjenta i działa zgodnie z jego interesem , natomiast pacjent współpracuje z nim aby jak najszybciej powrócić do zdrowia
· model niezgodności – lekarz wykorzystuje część swego autorytetu, aby sprostać oczekiwaniom pacjentów, natomiast zależy mu na utrzymaniu swej zinstytucjonalizowanej dominacji; oznacza to, że przebieg choroby jest zależny od uwarunkowań środowiskowych, w tym także od postawy lekarza
12. Model Szasza i Hollendra(1956r.)
Relacja lekarz – pacjent jest uzależniona od stanu chorego i jego zdolności do aktywnego uczestnictwa w terapii.
Wyróżnia się 3 rodzaje interakcji:
1) Aktywność – bierność (pacjent jest jak niemowlak, może być nieprzytomny lub po urazie; lekarz dominuje – model jak z dzieckiem).
2) kierowanie – współpraca (nie ma zagrożenia życia, ale pacjent jest w poważnym stanie; jak dorosłe dziecko; relacja partnerska, przekonujemy, podajemy argumenty, namawiamy).
3) współuczestnictwo; relacja dorosły – dorosły (siła argumentów; np. pacjent choruje przewlekle, a lekarz mówi swoje zdanie i razem powinni dokonać wyboru najlepszego dla obu stron.
Model w pewnych sytuacjach dopuszcza partnerstwo i współdziałanie, ale nadal zakłada dominację lekarza i podporządkowanie pacjenta.
13. Dwa sposoby komunikowania się (i dwa podejścia do strategii lekarz – pacjent)
· zachowania instrumentalne – zadawanie pytań, udzielanie informacji, wyjaśnień, dawanie porad, instrukcji, dyskutowanie o wynikach badań i sposobach i przyczynach leczenia
· zachowanie emocjonalne – okazywanie szacunku, stworzenie przyjacielskiej i partnerskiej atmosfery do rozmowy, pełne zaufanie, okazywanie empatii, obniżanie napięcia, zrozumienie, empatia
14. Funkcje szpitala
· diagnostyczno – lecznicza: określenie u pacjenta jednostki chorobowej i świadczenia zmierzające do jej opanowania
· pielęgnacyjno – opiekuńcza: opieka i emocjonalne wspieranie pacjenta, działania anty stresowe, wzbudzani zaufania, bezpieczeństwa i zrozumienia
· prewencyjna: promocja zdrowia wśród pacjenta i szerszej społeczności
· rehabilitacyjna: przywrócenie sprawności psychofizycznej i społecznej
· edukacyjna: doskonalenie wiadomości i umiejętności personelu medycznego
· naukowo – badawcza: prowadzenie badań dotyczących metod leczenia
· świadczenie usług za pomocą farmakoterapii, psychoterapii i socjoterapii
· integracja przedstawicieli różnych profesji medycznych i społecznych
15. Modele opieki szpitalnej wg Coe:
· model opiekuńczy – zapewnienie opieki pacjentowi w sytuacji nieuleczalnej choroby lub trwałego kalectwa; model ten był popularny w czasach kiedy szpitale opiekowały się a nie leczyły
· model klasyczny – najbardziej rozpowszechniony, zakłada, że pacjenci będą leczeni w szpitalu na choroby ostre i po postawieniu diagnozy i procesie leczenia powrócą do normalnego życia
· model rehabilitacyjny – zaprzeczenie modelu klasycznego; zmierza do przywrócenia normalnej funkcji i przystosowania do życia; ma na celu zarówno powrót do zdrowia jak i społeczeństwa.
16. Cech instytucji biurokratycznej:
· hierarchiczny układ pozycji urzędowych, w których stosunki społeczne są regulowane w całości przez przepisy wewnętrzne oraz ogólne normy prawne
zalety:
* wysoka efektywność,
* precyzyjność,
* szybkość,
* maksymalne zyski w stosunku do zainwestowanych pieniędzy
wady:
* bezosobowość,
* dehumanizacja,
* uniformizacja kultury,
* bezbarwność życia
17. Cechy i przykłady instytucji totalnych:
· przykłady: więzienie, szpital psychiatryczny, zakłady dla dzieci, domy dla ludzi starych
· cechy:
Ø życie w grupie (wszystkie czynności dnia codziennego odbywają się w tej samej grupie – praca, rekreacja, sen; wszyscy traktowani wg jednego narzuconego programu);
Ø dwuczłonowe zarządzanie (podział na rządzących – personel i pacjentów przy zupełnym braku kontaktów między grupami);
Ø perspektywa instytucjonalna oznacza, że rozmaite czynności, przepisy i metody tworzą ogólny plan, przy założeniu że jest on konieczny dla realizacji oficjalnych celów instytucji.
18. Przyczyny stosowania niemedycznych metod leczenia:
a) Przyczyny natury medycznej:
l Lęk przed proponowanymi przez lekarza lekami
l Obawa przed stosowanymi metodami leczenia
l Pojawienie sie nowej nieuleczalnej choroby AIDS
l Nieskuteczność lub też (ograniczona skuteczność) terapii konwencjonalnych przy pewnych schorzeniach przewlekłych i chorobach obecnie nadal nieuleczalnych
l Zjawisko uzależniania się od środków chemicznych
l Efekt słabnącego oddziaływania leczniczego leku przy przedłużającej się terapii
l Zwiększająca się odporność pewnych szczepów bakterii na odkryte do tej pory antybiotyki
b) Przyczyny „pozamedyczne”:
l “Wielu lekarzy stało się urzędnikami i biurokratami, trybikami chłodnej, obojętnej wobec chorego maszyny”
l Medycyna naukowa skupiła się w badaniach człowieka niemal całkowicie na analizie szczegółów anatomicznych i biochemicznych organizmu, tracąc z pola widzenia klucze do rozumienia człowieka jako całości
l Niezadowolenie z przebytego leczenia zaoferowanego przez tradycyjną medycynę
l Nieukładające się dobrze relacje z leczącym lekarzem
l Obniżanie się prestiżu zawodu lekarza
c) Cechy lecznictwa niemedycznego:
l Powiązania ludzkiego ciała z psychiką i duchowością
l Powiązania człowieka z energią natury, kosmosu, Boga
l Leczy się nie tylko chorobę, ale także chorego człowieka
19. Zaburzenia i choroby wynikające z funkcjonowania rodziny:
nerwice dzieci z powodu odrzucenia,
choroby wrzodowe,
nadciśnienie tętnicze,
zaburzenia psychosomatyczne,
choroby zakaźne, wymioty i biegunki
20. Zmiany w funkcjach rodziny na skutek choroby:
· znaczny wzrost wydatków związanych z kupnem leków i spadek dochodów
· opieka i duże skoncentrowanie uwagi na osobie chorej
· brak czasu na wypoczynek
· zdystansowanie się i przewartościowanie wielu problemów
· rodzina jest łącznikiem między chorym a światem zewnętrznym
21. Rodzaje rehabilitacji
a) rehabilitacja medyczna – lecznicza:
integralna część postępowania medycznego, jej celem jest uzyskanie sprawności psychofizycznej; personel med. Musi pamiętać ze ma do czynienia z człowiekiem, a nie tylko jednostka chorobowa.
b) rehabilitacja psychologiczna:
pomaga w pogodzeniu się z ograniczeniami narzuconymi przez ubytki zdrowotne, umożliwia realna ocenę swoich możliwości i zaakceptowanie obecnego stanu
c) rehabilitacja społeczna:
przystosowuje pacjenta do aktywnego życia w społeczeństwie, doprowadza do samodzielnego zaspokojenia potrzeb psychospołecznych i stawianiu sobie nowych celów i wyzwań; jest to proces socjalizacji osób upośledzonych do nowych ról
· rehabilitacja zawodowa – umożliwia zdobycie zawodu, co pozytywnie wpływa na dalsze etapy rehabilitacji
· rehabilitacja środowiskowa – zwraca uwagę na potrzeby środowiska w jakim żyje osoba niepełnosprawna; grupy wsparcia , służby pomocy
22. Przejawy negatywnych postaw wobec niepełnosprawnych:
· dyskryminacja (dewaluacja, delegitymizacja, eksterminacja)
· postawa uczuciowa: niechęć do inwalidy
· postawa intelektualna: inwalida osobą gorszą
· postawa wolicjalna: unikanie kontaktów i widoku inwalidztwa
23. Rodzaje barier:
· społeczne:
niechęć odrzucenie, izolacja
· architektoniczno – urbanistyczne:
wąskie drzwi i korytarze, brak podjazdów, wind itp.
· legislacyjne:
brak odpowiednich uchwał prawnych.
24. Typy świadomości w procesie umierania /Glaser i Strauss/.
1) Pewna śmierć w przewidywalnym czasie. 2) Pewna śmierć w nieprzewidywalnym czasie. 3) Śmierć niepewna, ale znany jest czas, w którym zyska sie pewność. 4) Śmierć niepewna i nieznany jest czas, w którym znana będzie odpowiedź.
25. Etapy umierania wg E. Kubler – Ross.
I etap:
Rezygnacja z zamierzeń, nieracjonalne zachowania, problemy natury psychicznej.
II etap:
Po szoku i zaprzeczeniu, jest niewiara i bunt. Gniew potrafi mobilizować, ale też niszczyć i to nie tylko umierającego, ale i całe jego otoczenie.
III etap:
Stadium negocjacji, układów, szukania rozwiązania, próby przekupstwa, pertraktacje. Układ z Bogiem, z zabójcą, z lekarzem, z tym, którzy dają lub utrzymają Cię przy życiu.
IV etap:
...
Blackkalia