Uprawa roślin jagodowych.pdf

UPRAWA ROLIN

JAGODOWYCH

METODAMI

EKOLOGICZNYMI

materia³y dla rolników

Radom 2004

Dodruk wykonano w ramach zadania zleconego MRiRW

zgodnie z decyzj¹ HORre-401-182/04

z dnia 25.06.2004 r.

Autorzy:

1. dr G. Doruchowski

2. prof. dr hab. Z. S. Grzyb

3. dr J. Gwozdecki

4. doc. dr hab. R. Ho³ownicki

5. doc. dr hab. B. H. £abanowska

6. mgr B. Meszka

7. dr E. Szwonek

8. dr W. Treder

Praca zbiorowa pod redakcj¹ prof. dr hab. Z. S. Grzyba

Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach

Podstaw¹ opracowania materia³ów by³a praca zbiorowa Ekologiczne meto-

dy produkcji owoców pod redakcj¹ prof. dr hab. E. ¯urawicza

Zdjêcia: B. £abanowska, M. Tartanus, B. Meszka

Projekt ok³adki: Marek Rz¹sa, RCDRRiOW w Przysieku

Wydawca:

Krajowe Centrum Rolnictwa Ekologicznego

- Regionalne Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich

w Radomiu

ul. Chorzowska 16/18, 26-600 RADOM

tel. +48(48) 365 69 00

e-mail:radom@cdr.gov.pl

www.cdr.gov.pl/radom

Realizacja i druk:

GP RCDRRiOW w Radomiu

ul. Chorzowska 16/18, 26-600 RADOM

tel. +48(48) 365 69 00

e-mail:radom@cdr.gov.pl

www.cdr.gov.pl/radom

ISBN 83-89060-40-x

Nak³ad: 5000 egz.

Spis treci

Wstêp .....................................................................................................................4

1. Cel rolnictwa ekologicznego i usytuowanie plantacji ................................... 4

2. Wybór stanowiska i uprawa gleby ................................................................. 5

2.1. Rodzaj gleby i jej w³aciwoci fizyko chemiczne ......................................... 5

2.2. Uprawa gleby przed za³o¿eniem i utrzymanie jej po za³o¿eniu plantacji ...... 6

2.3. Utrzymanie gleby po za³o¿eniu plantacji ....................................................... 9

3. Zasady nawo¿enia rolin jagodowych ........................................................... 9

4. Gatunki i odmiany rolin jagodowych ......................................................... 10

5. Zak³adanie i prowadzenie plantacji rolin jagodowych ............................... 16

5.1. Sadzenie i przycinanie rolin po posadzeniu ............................................... 16

5.2. Nawadnianie plantacji .................................................................................. 17

5.3. Maszyny i narzêdzia przeznaczone do pielêgnacji gleby i nawo¿enia

rolinjagodowych. ........................................................................................ 18

5.4. Technika ochrony rolin ............................................................................... 19

5.5. Ochrona rolin przed przymrozkami ........................................................... 21

6. Ochrona rolin jagodowych przed szkodnikami i chorobami. ..................... 21

A. Ochrona rolin jagodowych przed szkodnikami .......................................... 25

B. Ochrona rolin jagodowych przed chorobami ............................................. 32

7. Zbiór owoców i przygotowanie ich do sprzeda¿y ....................................... 37

8. Przetwórstwo owoców z produkcji ekologicznej ........................................ 38

9. Ustawodawstwo zwi¹zane z produkcj¹ ekologiczn¹ ................................... 38

10. Fotografie szkodników i chorób do broszury pt. Uprawa rolin jagodo-

wych metodami ekologicznymi ................................................................ 40

11. Za³¹cznik Nr 1 Upowa¿nione jednostki certyfikuj¹ce rolnictwo

ekologiczne ................................................................................................ 42

Wstêp

Krzewy rolin jagodowych rosn¹ na okrelonej powierzchni w formie rzêdów, ³a-

nów pasów lub zagonów. Wymagaj¹ przewa¿nie innej ni¿ drzewa w sadach uprawy

gleby oraz ochrony rolin przed chorobami i szkodnikami. Po ilociowym zaspokoje-

niu zapotrzebowania na ¿ywnoæ w wiêkszoci krajów, a nawet w warunkach pewnej

jej nadprodukcji, coraz wiêksz¹ uwagê zwraca siê na jakoæ produktów spo¿ywczych.

W produkcji wielkotowarowej ogranicza siê stosowanie pestycydów o wiêkszej szko-

dliwoci dla konsumentów i rodowiska naturalnego. W wielu krajach, w tym równie¿

w Polsce rozpowszechnia siê integrowana produkcja owoców (IPO) z ograniczaniem

zabiegów chemicznych do rozs¹dnego minimum. Najwy¿szym stopniem bezpieczeñ-

stwa dla konsumentów charakteryzuj¹ siê jednak owoce z gospodarstw ekologicznych,

gdzie nie stosuje siê ¿adnych syntetycznych rodków chemicznych. Pierwsze ekolo-

giczne plantacje zosta³y ju¿ za³o¿one. Istniej¹ instytucje szkol¹ce i nadzoruj¹ce takich

producentów oraz sklepy z ¿ywnoci¹ ekologiczn¹. Produkty te uzyskuj¹ na rynku

wy¿sz¹ cenê ni¿ wyprodukowane w sposób tradycyjny.

Niniejsze opracowanie przeznaczone jest dla producentów owoców i zawiera

szczegó³owe zalecenia agrotechniczne .W najbli¿szych latach w tej dziedzinie pro-

dukcji nale¿y spodziewaæ siê jednak dalszych zmian. Wyrany postêp bêdzie mo¿-

liwy do zauwa¿enia po wprowadzeniu do uprawy nowych odmian ma³o wra¿li-

wych na patogeny oraz rozpowszechnianiu ma³ych ch³odni i nowych technologii

(np. nawadnianie podpowierzchniowe, agrow³óknina, pu³apki feromonowe zwa-

biaj¹ce szkodniki, walka biologiczna itp.). Jak zwykle istotne innowacje bêd¹ wpro-

wadzane równie¿ przez samych producentów.

1. Cel rolnictwa ekologicznego i usytuowanie plantacji

Zasadniczym celem rolnictwa ekologicznego jest pozyskiwanie pe³nowarto-

ciowej ¿ywnoci w powi¹zaniu z utrzymywaniem trwa³ej ¿yznoci gleby. W wy-

znaczaniu obszarów rolniczych, które odpowiadaj¹ kryteriom, potrzebom i ce-

lom uprawy ekologicznej nale¿y pomijaæ te, które s¹ nadmiernie zanieczyszczo-

ne lub zagro¿one ska¿eniami, takimi jak: radio-aktywny jod, stront, cez, o³ów.

Niebezpieczne s¹ tak¿e py³y przenoszone poprzez atmosferê, cieki przemys³o-

we i bytowo-gospodarcze, cieki nios¹ce wody zanieczyszczone, szczególnie na

terenach okresowo zalewanych, pyl¹ce sk³adowiska odpadów, gazy i py³y emi-

towane przez rodki transportu, nawozy i pestycydy, zawieraj¹ce nadmierne ilo-

ci pierwiastków ladowych, osady ciekowe, odpady przemys³owe, w tym szcze-

gólnie: górnicze, hutnicze, chemiczne, petrochemiczne i budowlane.

Wp³yw zanieczyszczenia gleby pierwiastkami ladowymi na ich nagromadza-

nie siê w owocach jest w zasadzie ograniczony. Szkodliwe jest natomiast przeni-

kanie pierwiastków toksycznych do roliny poprzez korzenie oraz licie. Wynika

st¹d potrzeba odpowiedniego lokalizowania plantacji. Uprawa rolin jagodowych

metodami ekologicznymi mo¿e odbywaæ siê na terenach oddalonych, co najmniej

o 200 m od osi arterii komunikacyjnych. Plony zbierane z obszarów uprawnych

nie mog¹ byæ ska¿one radionuklidami ponad dopuszczaln¹ wartoæ. Wybieraj¹c

miejsce pod plantacjê rolin jagodowych nale¿y uwzglêdniæ jego ekologiczne aspek-

ty. Korzystne siedlisko umo¿liwia produkcjê owoców wysokiej jakoci bez stoso-

wania zabiegów chemicznych, pod warunkiem, ¿e uprawiane bêd¹ odmiany od-

porne na choroby a w miarê mo¿noci i na szkodniki. Nieodpowiednim siedliskiem

pod plantacjê ekologiczn¹ s¹ w¹skie doliny rzek i bezodp³ywowe kotliny. Stoki

po³udniowe s¹ z regu³y najcieplejsze, tote¿ mo¿na je wykorzystaæ do uprawy ga-

tunków i odmian ciep³olubnych, zw³aszcza do uprawy odmian wczesnych.

Plantacja ekologiczna powinna siê znajdowaæ w otoczeniu przyjaznym dla ró¿-

norodnoci biologicznej. Istniej¹ce elementy krajobrazu, takie jak naturalne za-

drzewienia i zakrzewienia, nale¿y zachowaæ, a jeli ich nie ma, to nale¿y obsadzaæ

nieu¿ytki drzewami i krzewami, w których mog¹ znaleæ schronienie ptaki i owa-

dy po¿yteczne. Gleba pod plantacjê rolin jagodowych powinna byæ redniozwiê-

z³a, g³êboka, przepuszczalna, nie podmok³a. Wymóg ten spe³niaj¹ gleby py³owe

(lessy), lekkie gliny, ró¿nego typu gleby piaszczysto gliniaste i niezbyt zwiêz³e

mady. I³y, ciê¿kie gliny, szczere piaski i p³ytkie rêdziny nie nadaj¹ siê pod planta-

cjê. Krzewy owocowe udaj¹ siê dobrze na glebach zaliczanych do klasy bonitacyj-

nej III i IV. Gleby lepszej klasy s¹ rzadko przeznaczane pod plantacje. Na glebie

klasy V przy zastosowaniu nawadniania udaj¹ siê truskawka i aronia.

Bardzo istotn¹ rolê odgrywa poziom wody gruntowej w glebie. Teren podmok³y

nie nadaje siê do uprawy krzewów owocowych. Mog¹ one rosn¹æ, gdy woda grun-

towa podchodzi okresowo do oko³o 70 cm od powierzchni.

2. Wybór stanowiska i uprawa gleby

2.1. Rodzaj gleby i jej w³aciwoci fizyko chemiczne

Pod roliny uprawiane metodami ekologicznymi zaleca siê wybieraæ stanowi-

ska odpowiadaj¹ce wymaganiom agrotechnicznym gatunku. Szczególn¹ uwagê na-

le¿y zwróciæ na naturaln¹ ¿yznoæ gleby. Gleba przeznaczona pod uprawy jagodo-

wych powinna charakteryzowaæ siê korzystnymi w³aciwociami fizyko-che-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: