www.student.e-tools.pl
Franchising
Spis treści
Wstęp 3
Historia 3
Rodzaje franchisingu 6
Formy franchisingu 9
Zalety franchisingu 11
Wadu franchisingu 12
Uwarunkowania prawne 13
Podsumowanie 14
Bibliografia 15
Załącznik 1. Umowa franchisingu a inne formy współpracy 17
Załącznik 2. Kodeks etyczny 18
Wstęp
Rozwój gospodarki wolnorynkowej oraz mocno związany z tym faktem wzrost konkurencji prawie w każdej dziedzinie działalności gospodarczej spowodował też zwiększenie zainteresowania, przyswojonymi dzięki prozachodnim tendencjom, nowoczesnymi typami umów gospodarczych. Istotną rolę wśród nich odgrywa umowa franchisingu, będąca szczególną formą współpracy współczesnych podmiotów gospodarczych.
„…Franchising jest to system sprzedaży towarów (usług) lub technologii, oparty na ścisłej współpracy między prawnie i finansowo oddzielnymi i niezależnymi podmiotami, przedsiębiorcami, Twórcą sieci i jego poszczególnymi Partnerami franchise, za pomocą którego Twórca sieci udziela swojemu odrębnemu Partnerowi franchise prawa i nakłada obowiązek do prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z koncepcją Twórcy sieci…”[1].
Nowoczesny franchising jest instytucją obrotu gospodarczego uformowaną w Stanach Zjednoczonych, jako, najogólniej ujmując, udostępnienie w uprzywilejowanej formie przez renomowaną zwykle firmę tzw. recepty sukcesu drugiej stronie w ramach wspólnego systemu dystrybucji. Wykorzystywane tu są powszechnie znane i cenione symbole, emblematy i znaki firmowe franchisingodawcy oraz udostępniane wyłącznie franchisingobiorcy, a okryte tajemnicą doświadczenia, koncepcje techniki i technologie.
Historia
Stosunki gospodarcze o charakterze zbliżonym do franchisingu miały miejsce w wielu krajach już we wczesnym średniowieczu. Za przykład można podać system cechowy funkcjonujący w londyńskim City już w XI wieku, działający nadal, choć w zaktualizowanej formie. W czasach największego rozkwitu systemu cechowego nikt nie mógł prowadzić działalności gospodarczej w City, jeśli nie był członkiem cechu. Członkostwo w nim można było uzyskać po ukończeniu długotrwałego szkolenia, uiszczeniu opłaty na jego rzecz, co w sumie dopiero pozwalało rozpocząć w City działalność gospodarczą na własny rachunek, korzystać z renomy i prestiżu, jaką dawała przynależność do cechu.
Dawne struktury zawierały podstawowe elementy franchisingu jakimi są:
· nazwa;
· metoda prowadzenia działalności gospodarczej (udostępniana poprzez szkolenia);
· zezwolenie na wykorzystywanie tej metody i na korzystanie z nazwy cechu;
· obowiązek uiszczania opłat.
Oprócz powyższej formy współpracy funkcjonowała także w średniowieczu na wyspach brytyjskich, forma zawierająca elementy występujące we współczesnym franchisingu. Polegała ona na tym, iż niektórzy tamtejsi możnowładcy wypłacali królowi określoną sumę pieniędzy oraz zobowiązywali się udzielać mu swego poparcia i świadczyć usługi w zamian za prawo (tzw. franchiso) do poboru podatków i do sprawowania wymiaru sprawiedliwości na danym terenie.
Krokiem, który w znaczący sposób wpłynął na ukształtowanie się franchisingu w jego dzisiejszym kształcie były tzw. „Tied House Contracts” funkcjonujące w Wielkiej Brytanii od XVIII aż do dzisiaj. Rozwój ich był jednym z efektów wprowadzenia w życie przepisów reglamentujących sprzedaż napojów alkoholowych, które nakładały obowiązek uzyskiwania zezwoleń (koncesji) na ich sprzedaż w lokalach gastronomicznych. Przepisy takie ograniczały liczbę zezwoleń, co spowodowało, że wartość lokali, które je posiadały, zdecydowanie wzrosła i ostatecznie wielu restauratorów nie mogło sobie pozwolić na zakupienie takiego lokalu. Spowodowało to sytuację, że producenci alkoholu zaczęli wykupywać punkty posiadające zezwolenia, aby je później wynajmować. Jednym z głównych postanowień umowy najmu było zobowiązanie się restauratora do sprzedaży wyłącznie alkoholu produkowanego przez producenta będącego właścicielem danego lokalu. Wytwórcy alkoholi oferowali także działającym na rynku restauratorom sfinansowanie modernizacji ich lokali w zamian za zobowiązanie się przez nich do sprzedaży wyłącznie alkoholu produkowanego przez danego wytwórcę.
Za ojczyznę współczesnego franchisingu uważane są Stany Zjednoczone Ameryki, gdzie w połowie ubiegłego stulecia firma Singer stworzyła sieć samodzielnych dystrybutorów sprzedających produkowane przez nią maszyny do szycia, otwierając w ten sposób szlak, którym później poszły inne przedsiębiorstwa, przede wszystkim z branży sprzedaży samochodów oraz produkcji napojów chłodzących. Handel samochodami był dziedziną, w której w pierwszych dziesięcioleciach bieżącego stulecia metoda współpracy franchisingowej wyjątkowo dobrze się przyjęła.
Okres po drugiej wojnie światowej to prawdziwy rozkwit instytucji franchisingu w Stanach Zjednoczonych w wielu innych gałęziach gospodarki, takich jak :przetwórstwo ropy naftowej, produkcja napojów chłodzących, hotelarstwo, gastronomia, handel odzieżą, obuwiem, artykułami chemicznymi czy kosmetykami.
Schemat: „Sposób na rozwój sieci”[2].
„…Dla przykładu: w Stanach Zjednoczonych jeden z każdych trzech dolarów zostaje wydany na dobra i usługi świadczone przez firmy franchisingowe. Mieszkania i domy są tam kupowane i sprzedawane poprzez franchisingowe agencje nieruchomości. Te same domy są remontowane, odnawiane i chronione przez usługodawców z sieci franchisingowych. Podobnie dzieje się z naszymi samochodami - naprawianymi we franchisingowych warsztatach, a odświeżanymi we franchisingowych myjniach….”[3].
Rodzaje franchisingu
Z biegiem czasu stopniowo wykształciło się nowe oblicze franchisingu. Przestano traktować go jedynie jako jeden z kanałów dystrybucji swoich produktów „product distribution franchising” (franchising dystrybucji produktu), który polega na tym, że franchisingobiorca sprzedaje produkty franchisingodawcy z wykorzystaniem jego marki i oznaczeń handlowych. Franchisingobiorca jest identyfikowany z produktem dostarczanym przez franchisingodawcę-producenta (np. stacje benzynowe sprzedające paliwa dostarczane przez daną rafinerię; salony sprzedaży samochodów określonej marki). Tak więc, franchising jest ogólnie rzecz ujmując systemem dystrybucji. Praktyka zrodziła całe spektrum odmian franchisingu. Możemy go podzielić na :
· product distribution franchising,
· business format franchising.
Zostały one uformowane przez praktykę wykorzystania franchisingu w gospodarce USA.
W Europie natomiast przyjęto podział na franchising:
· produkcyjny,
· dystrybucyjny,
· usługowy,
· mieszany.
W przypadku business format franchising (franchising koncepcji działalności) franchisingobiorca korzysta nie tylko z produktów i oznaczeń handlowych franchisingodawcy, ale również z kompletnej koncepcji prowadzenia działalności gospodarczej opracowanej przez franchisingodawcę zawierającej plan marketingowy, podręcznik operacyjny, standardy operacyjne i procedury kontroli jakości.
Franchising produkcyjny (przemysłowy) polega na tym, że franchisingobiorca nie prowadzi wyłącznie działalności handlowej lub usługowej, lecz sam wytwarza określone towary według udostępnionej mu przez franchisingodawcę technologii. Towary te są następnie sprzedawane z zastosowaniem znaku towarowego i innych charakterystycznych oznaczeń franchisingodawcy.
Franchising dystrybucyjny (handlowy) charakteryzuje się tym, że franchisingobiorca ogranicza swą działalność do sprzedaży określonych towarów w prowadzonym przez siebie punkcie sprzedaży, który jest oznaczony symbolami franchisingodawcy, wyposażony oraz urządzony według jego wskazówek. Może się zdarzyć, że towary są dostarczane klientom bezpośrednio do ich domów. W tak opracowanym systemie, franchisingodawca pełni rolę centrum dystrybucyjnego wytwarzanych przez niego towarów, natomiast franchisingobiorcy sprzedają towary odbiorcom końcowym.
O franchisingu usługowym mówimy wtedy, gdy franchisingobiorca świadcząc usługi używa know-how, oznaczeń firmowych, znaku towarowego oraz innych nazw i oznaczeń handlowych franchisingodawcy. Zatem istota franchisingu usługowego jest taka sama jak franchisingu produkcyjnego i dystrybucyjnego. Odmienny jest jedynie przedmiot działalności prowadzonej przez franchisingobiorcę. Franchising usługowy spotykamy w hotelarstwie, gastronomi, wynajmowaniu i naprawie pojazdów mechanicznych, usługach fotograficznych i turystycznych.
Pochodnymi franchisingu produkcyjnego, dystrybucyjnego i usługowego jest franchising mieszany, polegający na tym, że franchisingodawca jest producentem, a franchisingobiorcy zajmują się dystrybucją jego towarów oraz świadczeniem usług związanych z ich zastosowaniem. Przykładem są firmy kosmetyczne organizujące sieć sklepów i gabinetów kosmetycznych.
W przypadku franchisingu bezpośredniego umowa franchisingowa jest zawierana bezpośrednio pomiędzy franchisingodawcą i franchisingobiorcą i na jej podstawie tworzona jest tylko jedna placówka działająca na określonym umową obszarze. Franchising ten nie jest jednak efektywną formą współpracy. W sytuacjach, gdy system franchisingowy jest budowany na terenie odległym od siedziby franchisingodawcy, duża odległość powoduje, że bieżąca współpraca i nadzór nad franchisingobiorcami są utrudnione. Wzrastają również koszty rozwoju systemu ponoszone przez franchisingodawcę. Niedogodności te można wyeliminować dzięki zastosowaniu franchisingu wielokrotnego – w ramach którego franchisingobiorca wielokrotny uzyskuje wyłączność na tworzenie na określonym terenie jednostek systemu franchisingowego – lub subfranchisingu. Ze swej strony franchisingobiorca zobowiązuje się do utworzenia określonej liczby jednostek systemu w terminie wyznaczonym w umowie franchisingu wielokrotnego.
Franchising międzynarodowy polega na tym, że franchisingodawca rozszerza zakres działalności systemu franchisingowego poza terytorium swego kraju ojczystego. Metoda ekspansji gospodarczej jest stosowana przede wszystkim przez duże i znane koncerny, gdyż rynki zagraniczne oferują im nowe możliwości rozwoju. Przykładem może być tu np. błyskawiczna ekspansja amerykańskich restauracji szybkiej obsługi.
Franchising najlepiej rozwinął się w krajach o ugruntowanej gospodarce rynkowej, ponieważ swoboda działalności gospodarczej jest warunkiem niezbędnym do tworzenia systemów franchisingowych. Największa ich liczba istnieje w Stanach Zjednoczonych Ameryki, Kanadzie, Japonii, Brazylii, Australii, a także w krajach Unii Europejskiej takich jak Francja, Wielka Brytania, Republika Federalna Niemiec, Włochy. Wzrost gospodarczego znaczenia franchisingu spowodował, że w ...
ggrafiki