OLIGOFRENOPEDAGOGIKA
Oligofrenopedagogika – to dział pedagogiki specjalnej zajmujący się nauczaniem i wychowaniem jednostek upośledzonych umysłowo.
Upośledzenie umysłowe – to istotne niższe niż normalne funkcjonowanie inteligencji, z jednocześnie występującym ograniczeniem w zakresie dwóch lub więcej spośród następujących umiejętności przystosowawczych. Umiejętności:
· porozumiewania się, samoobsługi, trybu życia domowego, uspołecznienia, korzystania z dóbr społecznych, kulturowych, samodzielności, troski o zdrowie i bezpieczeństwo, umiejętności szkolnych, organizowania wolnego czasu i pracy
Upośledzenie umysłowe (wg Kostrzewskiego) – istotnie niższy od przeciętnego ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego występujący łącznie z upośledzeniem w zakresie przystosowania się ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym.
Klasyfikacja – cztery stopnie upośledzenia:
Etiologia upośledzenia umysłowego, dwie grupy czynników:
· endogenne (wewnętrzne) – czynniki genetyczne, powstają w okresie przed zapłodnieniem
· egzogenne (zewnętrzne) – czynniki w okresie po urodzeniu dziecka
Przyczyny upośledzenia (wg Gibsona):
· przed urodzeniem
· w czasie urodzenia i podczas porodu
· po urodzeniu dziecka
Choroby genetyczne:
· małogłowie prawdziwe (mniejsza objętość czaszki, mózgu)
· stwardnienie guzowate (na twarzy tworzą się guzki, często padaczka; 1 na 20 tyś. urodzin)
· fenyloketonuria (spowodowana defektem enzymu; bardzo jasna skóra, jasne włosy, zapach mysi skóry i moczu, padaczka, nadczynność ruchowa)
Uszkodzenia chromosomalne, zaburzenia metaboliczne:
· zespół Downa - od 21 pary chromosomów
dwa rodzaje (trisomie): prosta – związana z wiekiem matki, translokowana – nie koniecznie wiek matki, u kobiet do 25 r. ż. 1 na 2 tyś., a u 40 latek 1 na 45 urodzeń
cechy: skośne oczy, niski wzrost, różne upośledzenie czasem brak, duży język, otyłość, wady serca i narządów wewnętrznych, małpia bruzda na dłoniach, emocjonalna lepkość.
· zespół Turnera - pojawia się raz na 3 tyś. urodzeń, występuje tylko 1X, występuje u kobiet, bezpłodność, niski wzrost, zaburzenia rozwoju, bardzo ważna wczesna diagnoza
· zespół Klinefertera - pojawia się raz na 1,4 tyś. urodzeń, dodatkowy chromosom X, czyli XXY, występuje u chłopców, zanik jąder, zmiana proporcji ciała, zmiany w budowie, często upośledzenie umysłowe
Zajęcia rewalidacyjno - wychowawcze mają na celu wspomaganie rozwoju u dzieci i młodzieży, budzenie w nich zainteresowania otoczeniem jak również osiągniecie niezależności w funkcjonowaniu w życiu codziennym; do zajęć tych (wg rozporządzenia) wliczane są:
· nauka nawiązywania różnych kontaktów, w odpowiedni dla potrzeb oraz możliwości dziecka sposób
· nauka komunikowania się z otoczeniem (na poziomie dostosowanym do indywidualnych możliwości dziecka)
· rozwijanie sprawności ruchowych i psychoruchowych na obszarze dużej i małej motoryki
· kształtowanie orientacji przestrzennej oraz w schemacie własnego ciała
· umożliwienie osiągnięcia optymalnej samodzielności w podstawowych sferach życia codziennego
· rozwój zainteresowania otoczeniem poprzez zaangażowanie wielu zmysłów dziecka i rozumienie zachodzących w nim, elementarnych zjawisk oraz kształtowanie umiejętności funkcjonowania w tym otoczeniu
· nauka współżycia w grupie
· nauka intencjonalnego działania, adekwatnego do wieku oraz możliwości i zainteresowań dziecka
FORMY ĆWICZEŃ
STYMULACJA POLISENSORYCZNA
· zajęcia z żywiołami
- Żywioły są najsilniejszymi elementami stymulującymi zachowania dzieci: pobudzają ich aktywność i ożywiają;
- Zaletą pracy z żywiołami jest możliwość wykorzystania jej w pracy grupowej i indywidualnej;
- żywioły:
o ziemia – jako oparcie dla stóp, daje poczucie bezpieczeństwa i stabilności;
- dzieci mocno niesprawne ruchowo często nie mają kontaktu z ziemią;
- jej struktura, barwa i zapach dostarcza złożonych doznań zmysłowych;
- ziemię wysypaną na stół, lub do misek dzieci dotykają, rozgarniają rękoma i nogami;
- w ziemię zakopuje się i odkopuje różne przedmioty, zabawki;
- błoto zrobione z ziemi i wody dzieci poklepują, lepią;
- na koniec zabawy z ziemią sadzimy w niej nasionka, by następnie oglądać proces ich kiełkowania;
o ogień – jako olbrzymia moc skupiania uwagi;
- ogień zmusza do zatrzymania i bezruchu;
- w związku z tym, że dzieci boją się ognia ważna by nauczyciel swą obecnością, zachowaniem i głosem zapewniał bezpieczeństwo;
- ogień zapewnia wielu wrażeń wizualnych: świeci, migocze, porusza się, zmienia kształt, ale również grzeje;
- wykorzystać można świece najlepiej w ciemnym pomieszczeniu;
- celem jest oswojenie dzieci z ogniem – wskazanie cech ognia, rzeczy palących się lub nie, demonstrowanie panowania nad ogniem;
o powietrze – jako wiatr;
- dzieci głęboko upośledzone rzadko mają okazję do kontaktu z wiatrem;
- w zetknięciu z powietrzem dzieci koncentrują się na doznaniach płynących z ich ciała;
- w pracy z powietrzem można wykorzystać wentylator, czyli zimne powietrze i suszarkę jako ciepłe powietrze, można dmuchać na dzieci
o woda
- wodę można wykorzystać w wannie; kąpiel z osobą dorosłą daje okazję do wspólnej zabawy i wyrażania pozytywnych emocji;
- można też pójść z dzieckiem na spacer w czasie ciepłego deszczu;
- wodą można też wypełniać różne naczynia, przelewać ją z jednych do drugich;
- zimą można bawić się śniegiem i lodem;
· poranny krąg – stymulacja polisensoryczna wg pór roku:
- skorelowanie bodźców wzrokowych, zapachowych, dźwiękowych, nauki samogłosek, żywiołów z porami roku:
o wiosna – zieleń – zapach cytrynowy – bęben – cytryna – o – ziemia;
o lato – czerwień – zapach różany – gong, grzechotka – konfitura – i – ogień;
o jesień – żółć – zapach lawendowy – dzwony rurowe – miód – e – powietrze;
o zima – biel – zapach miętowy – dzwonki – pastylki miętowe – a – woda;
- etapy:
o rozpoczęcie w kręgu – lampka zapachowa ;
o piosenka – imiona – olejek zapachowy;
o opowiadanie o porze roku;
o spotkanie z żywiołem;
o instrument muzyczny;
o kolorowe chusty;
o fosforyzujące zabawki;
o bodźce smakowe;
o zakończenie w kręgu;
· chromoterapia – terapia barwą:
- metody:
o przyjmowanie barw z pokarmami;
o picie wody naświetlonej barwnym światłem;
o kąpiel w wodzie nasyconej kolorystycznie;
o barwy w otoczeniu, ubiorze;
o techniki wizualicyjne;
o barwne naświetlenia;
- indywidualny dobór światła do dziecka;
- najczęściej – lampy halogenowe z filtrami;
- kolory:
o zieleń – stabilizuje i wyrównuje – dzieci autoagresyjne i agresywne;
o żółć – ciepłe i przyjazne wrażenia – dzieci smutne;
o błękit – przeciwbólowy i nasenny – dzieci agresywne i autoagresywne;
o czerwień – pobudza i stymuluje – dzieci o słabej energii życiowej;
o pomarańcz – pobudza, wspiera procesy witalne i łagodzi napięcia emocjonalne;
METODA CZYTANIA GLOBALNEGO
· istota - wielokrotne powtarzane, krótkotrwałe pokazywanie dziecku plansz ze słowami, wyrażeniami i zdaniami oraz przygotowanych książeczek;
· zastosowanie u dzieci: nadpobudliwych ruchowo, niewspółpracujących bez kontaktu, pozbawionych tendencji do naśladowania;
· zalety: ćwiczenie pamięci, percepcji wzrokowej, zapobieganie kłopotów z ortografią;
· zasady:
- miejsce nierozpraszające uwagi;
- napisy do brze oświetlone;
- moment dobrego humoru;
- forma zabawy;
- czas pokazania = czas wypowiedzenia;
- odczytywanie wyraźne;
- dziecko nie powinno czytać;
- przerwa między różnymi zestawami min. 15 min.
- ważna pochwała za siedzenie uważne patrzenie;
- systematyczność
· etapy:
- 1 dzień - rozpoczęcie od 5 słów; powtórzenie 3 x;
- 2 dzień – dołączenie drugiego zestawu 5 nowych słów; 3 x każdy;
- 3 dzień – dołączenie trzeciego zestawu; 3 x każdy;
- 4 dzień – rozpoczęcie wycofywania; codzienne przez 5 dni wymiana jednego starego słowa na nowe;
- 9 dzień – dołączenie 2 nowych zestawów;
- rozpoczęcie od słów z otoczenia, imion;
- słowa łączone w zestawy tematyczne;
- najpierw rzeczowniki;
- łączenie wyrazów w wyrażenia dwuwyrazowe;
- nauka przymiotników np. kolorów;
- na jednej stronie słowo – na drugiej kolor;
- pierwsze zestawy: czerwony dom, czerwony miś, czerwone jabłko;
- 2 zestawy po 5 słów;
- 3 x dziennie przez pięć dni;
- dodawanie 1 nowego – zabranie 1 starego;
- włączenie do wyrażeń dwuwyrazowych czynności;
- sposoby:
o układanie zdań z kart z 5 rzeczownikami, 5 przymiotnikami i 1 czasownikiem;
o pokazywanie 5 zestawów gotowych zdań – 3 x dziennie przez 5 dni – potem 2 nowe zdania dodać, dwa stare zabrać;;
o pokazywanie książeczki z prostymi zdaniami + obrazki (zdjęcia dziecka) – 2,3 x dziennie;
- wyjście poza trzy słowa;
- wprowadzenie nowych rzeczowników i czasowników;
- wprowadzenie przyimków w wrażeniach dwuwyrazowych;
- układanie z dzieckiem z ok. 50 wyrazów jak największej ilości zdań;
- zmniejszenie liter do 2,5 cm;
- przy robieniu książeczek zmiana koloru liter z czerwonego na czarny;
- zdobycie książki:
o znane słownictwo do 50 słów;
o 1 zdanie na stronie;
o litery nie mniejsze niż 2 cm;
o tekst poprzedza ilustrację i jest na oddzielnej stronie;
o interesująca treść;
- gdy ciężko znaleźć książkę:
o kupowanie gotowych i przepisywanie na duże strony;
o wycinanie ilustracji i wklejanie do wykonywanych samodzielnie książek;
o modyfikacja treści na łatwiejszą;
- rozpoczęcie czytania:
o czytanie 2, 3 x dziennie przez kilka dni w naturalnym tempie, z entuzjazmem i ekspresją;
METODA DOBREGO STARTU
· rodzaje ćwiczeń:
- ruchowe – usprawniają analizator kinestetyczno-ruchowy;
- ruchowo-słuchowe – angażują analizatory: kinestetyczno-ruchowy i słuchowy;
- ruchowo-słuchowo-wzrokowe – kształtują analizatory: kinestetyczno-ruchowy, słuchowy i wzrokowy;
· schemat zajęć – 3 etapy:
- zajęcia wprowadzające:
...
suerte1987