periodyzacja epok literackich.doc

Antyk (starożytność).

XIII w. p.n.e. -  476 r.

Carpe diem – (używaj dnia)
Non omnis moriar (nie wszystek umrę) Horacy

Średniowiecze

Europa:  476 r. -  połowa  XV w. .

Polska: początek 966 (chrzest Mieszka I) – XV w.

U Twego Syna Gospodzina, Matko zwolena, Maryja

Zyszczy nam, spuści nam. Kyrieeleison „Bogurodzica”

Renesans (odrodzenie)

Europa: XIV(Włochy), w pozostałej części Europy  w XV-XVI  - ok. 1600 r.
Polska: druga połowa XV w.- przełom XVI i XVII w..

Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie nie jest mi obce. Terencjusz

Barok

Europa:  koniec XVI w. - koniec XVII w.
Polska: koniec XVI w.- lata 30. XVIII w.

Cóż będę czynił w tak straszliwym boju,

Wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie?

Królu powszechny, prawdziwy pokoju

Zbawienia mego, jest nadzieja w tobie! M. Sęp - Szarzyński

Oświecenie

Europa:  1688 - 1789.
Polska:  1740 - 1822

Myślę, więc jestem   Kartezjusz

Romantyzm

Europa:  1789 r.- lata 40. XIX w.
Polska:  1822 r. - 1863 r.

Czucie i wiara silniej mówi do mnie

niż mędrca szkiełko i oko   A. Mickiewicz

Pozytywizm

Europa:  lata 40 – lata 70. XIX wieku

Polska: 1863 - 1890 roku.

Nieście więc wiedzy pochodnię na czele

I nowy udział bierzcie w wieków dziele

Przyszłości podnoście gmach! Adam Asnyk

Młoda Polska (modernizm, neoromantyzm)

Młoda Europa: koniec w. XIX - 1918

Młoda Polska :1891  - 1918

Jakaż jest przeciw włóczni złego twoja tarcza,

Człowiecze z końca wieku?... Głowę zwiesił niemy.  K. Przerwa-Tetmajer

Dwudziestolecie międzywojenne

1918-1939

Ojczyzna moja wolna, wolna...

Więc zrzucam z ramion płaszcz Konrada A. Słonimski

Literatura współczesna

1 września 1939 r - czasy obecne.

Zostanie po nas złom żelazny

i głuchy, drwiący śmiech pokoleń T. Borowski

Idź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu

po złote runo nicości twoją ostatnią nagrodę Z. Herbert

EPOKA LITERACKA

(okres w dziejach literatury)

PRĄD (KIERUNEK) ARTYSTYCZNY

zespół tendencji utrwalony w wielu dziełach powstałych w czasowej bliskości

KONWENCJA LITERACKA – zespół norm wypracowanych w danej epoce, pozwalający usytuować utwór w świetle obowiązujących zwyczajów artystycznych. Każda epoka tworzy swoją własna konwencję. Konwencja może powracać w kilku epokach

KLASYCYZM – odwołuje się do antycznej tradycji, stosuje zasadę decorum (odpowiedniości stylu do treści), dąży do harmonii, jasności i czystości stylistycznej

MARINIZM – dąży do zadziwienia i zaskoczenia odbiorcy, wirtuozerii, utwory utrzymane w tej konwencji mają bogatą formę i często błahą treść

SENTYMENTALIZM – charakteryzuje się uczuciowością, czułostkowościa, odwołaniami do natury, wprowadzeniem elementów mowy potocznej, melodyjnością.

ROMANTYZM – ukazuje namiętności, najbardziej osobiste przeżycia wybitnej jednostki, kierującej się wyobraźnią i uczuciem jako mechanizmami poznania świata, odwołującej się do szczerości i prostoty ludzi

REALIZM – skupia się na obiektywnym przedstawieniu doświadczanej rzeczywistości

NATURALIZM – próbuje z fotograficzną dokładnością pokazywać rzeczywistość, sięga po tematy tabu, odkrywa brutalizm życia, zbliża dzieło literackie do dokumentu

IMPRESJONIZM – usiłuje przedstawiać chwilowe, niepowtarzalne, subiektywne odczucia, odbierane wszystkimi zmysłami, charakteryzuje się wyraźnym rozluźnieniem budowy utworów literackich

SYMBOLIZM – sugeruje rzeczywistość, pozostawiając duży margines interpretacyjny, jego cechą charakterystyczną jest wieloznaczność

EKSPRESJONIZM – przywiązuje szczególną wagę do przeżyć wewnętrznych, intuicji, spontaniczności, to „krzyk duszy” artysty

ONIRYZM – wykorzystanie snu jako motywu lub zasady konstrukcji utworu, zwykle dzieło ma wtedy charakter irracjonalny, sprzeczny z zasadami prawdopodobieństwa

Antyk (starożytność).

klasycyzm

Średniowiecze

literatura parenetyczna

motywy wanitatywne

Renesans (odrodzenie)

humanizm, klasycyzm

Barok

marinizm, poezja metafizyczna,  sarmatyzm

Oświecenie

klasycyzm, sentymentalizm, rokoko

Romantyzm

bajronizm, gotycyzm, orientalizm, osjanizm, szekspiryzm, walterscotyzm 

Pozytywizm

naturalizm, realizm,

Młoda Polska (modernizm, neoromantyzm)

ekspresjonizm, franciszkanizm, impresjonizm, modernizm, naturalizm, neoklasycycyzm, neoromantyzm, symbolizm, 

Dwudziestolecie międzywojenne

awangarda, Awangarda Krakowska, dadaizm, ekspresjonizm, futuryzm, katastrofizm, kubizm, psychologizm, surrealizm (nadrealizm)

Literatura współczesna

behawioryzm, egzystencjalizm, mitologizm,  neoklasycyzm,  Nowa Fala, poezja lingwistyczna, postmodernizm,

realizm magiczny, socrealizm (realizm socjalistyczny), turpizm

EPOKA LITERACKA

SŁOWA - KLUCZE

TWÓRCY

Filozofia

Antyk (starożytność).

klasycyzm, liryka, epika - epos, dramat - tragizm, teogonia, kosmogonia, antropogenia, monoteizm, politeizm, decorum, mimesis, mitologia, topos, parabola, biblizmy, alegoria,

Homer, Sofokles, Tyrtajos, Safona, Anakreont, Horacy,

Sokrates, Platon, Arystoteles, stoicyzm, epikureizm, hedonizm, cynizm

Średniowiecze

Teocentryzm, uniwersalizm, literatura parenetyczna, scholastyka, historiografia,  hagiografia, asceza, vanitas - memento mo...