zagadnienia opracowane na egzamin z botaniki 2.doc

47)modyfikacje korzenia:
-spichrzowe: magazynuja subst. odzywczeu roslin tracacych na zime pedy nadziemne. np. marchew, burak
-kurczliwe: wciagaja rosline w glab ziemi w czasie mrozow i pomagaja w ukorzenianiu. np.kokorycz
-podporowestabilizuja rosline w podlozu; sa to korzenie przybyszowe. np. figowce, filodendron
-oddecowe: pobieraja tlen i umacniaja rosline w niestabilnym podlozu. np. namorzyny, cyprysniki
-czepne:przytwierdzaja rosline do podloza. np. bluszcz
-powietrzne: zaopatruja w wode epifity. np. storczyk
-ssawki- pobieraja wode z solami mineralnymi z innych roslin. np. jemiola
modyfikacje lodygi:
-spichrzowa: gromadzi material zapasowy. np. bulwa ziemniaka
-asymilacyjna: funkcje asymilacyjne. np.wilczomlecz, kaktus
-kłacze: organ przetrwalnikowy. np. szparagi, kosadzce, konwalie
-rozłogi: sluza do rozmnazania wegetatywnego. np. truskawki
-wąsy: wynosza rosline w gore. np.passiflora, winorosl
-ciernie: funkcja obronna. np. głóg
-piętka: typ skrócony. np. cebula
-źdźbło: u traw
modyfikacje lisci:
-pułapki: u roślin owadozernych np. rosiczka, dzbanecznik
-spichrzowe:magazynuja mat. zapasowy np. szpinak, cebula
-kolce:funkcje obronne np. berberys
-czepne: wynosza rosline w gore np. groszek
-kamienie: maskujace i gromadzace wode np. lithops
-asymilacyjne: funkcje asymilacyjne np. cebula
-wabiace: wabia owady zapylajace np. gwiazda

46)Formy życiowe roślin wg systemu Raunkiaera zostały podzielone ze względu na położenie i sposób ochrony pąków w okresie niesprzyjającym dla rozwoju roślin. Wyróżnił on:

·         fanerofity, rośliny jawnopączkowe

·         chamefity, rośliny niskopączkowe

·         hemikryptofity, rośliny naziemnopączkowe

·         terofity– rośliny jednoroczne nie zawiązujące pączków zimowych

·         kryptofity, rośliny skrytopączkowe

·         epifity – porośla, czasami zaliczane do fanerofitów

Ze względu na środowisko kryptofity można podzielić na:

·         geofity, rośliny ziemnopączkowe

·         helofity, rośliny błotnopączkowe, geofity bagiene

·         hydrofity, rośliny wodnopączkowe

Można je także podzielić ze względu na sposób wykształcania organów podziemnych:

·         geofity cebulkowe (np. tulipan, czosnek)

·         geofity ryzomowe (np. kosaciec, konwalia)

·         geofity korzeniowe(np. ostrożeń)

45)Jaskrowate Ranunculaceae - rodzina prawie wyłącznie roślin zielnych (także małych krzewów i pnączy) należąca do rzędu jaskrowców (Ranunculales Dumort.). Liczy ok. 2 tysięcy gatunków (w Polsce ok. 75 gatunków). Występują one w klimacie umiarkowanym i chłodnym, często w obszarach górskich. W Polsce na łąkach i w lasach oraz w górach. Charakterystyka: Liście Ułożone skrętolegle, bez przylistków, blaszki podzielone lub silnie powcinane. Kwiaty Zwykle promieniste, o silnie wypukłym dnie kwiatowym, zróżnicowane na kielich i koronę. Posiadają najczęściej wiele pręcików i słupków (zbudowanych z 1 owocolistka). Słupkowie apokarpiczne, pręciki i słupki ułożone są spiralnie. Część pręcików często przekształca się w miodniki wydzielające nektar. Owoc Otwierające się mieszki, rzadziej mięsiste jagody lub niełupki o charakterze drobnego orzeszka Liczne gatunki jaskrowatych zawierają silnie trujące substancje - glikozydy i alkaloidy.

(Rosaceae Juss.) - rodzina roślin zielnych, drzew i krzewów należąca do rzędu różowców. Należy do niej ok. 3000 gatunków, w Polsce występuje ok. 150. Zalicza się do nich wiele uprawnych drzew i krzewów owocowych: jabłoń, pigwa, grusza, śliwa, wiśnia czereśnia oraz poziomka, truskawka, jeżyna. Należą do nich liczne rośliny ozdobne: róża, jarzębina, głóg. Do różowatych należą też niektóre rośliny górskie np.: dębik ośmiopłatkowy, kuklik górski, róża alpejska. Charakterystyka: Liście Pojedyncze lub złożone, przeważnie z przylistkami, ustawione skrętolegle. Kwiaty O symetrii promienistej, obupłciowe, wolnopłatkowe, liczba pręcików jest najczęściej wielokrotnością 5, występują tu przylistki. Owoce Nasiona bezbielmowe.

Goździkowate (Caryophyllaceae)- rodzina roślin zielnych należąca do rzędu rzędu goździkowców. Liczy ok. 2000 gatunków występujących przede wszystkim w krajach o klimacie umiarkowanym. W Polsce występuje ok. 100 gatunków. Charakterystyka: Liście Liście pojedyncze, całobrzegie, ułożone naprzeciwlegle, wyrastające ze zgrubiałych węzłow. Kwiaty Promieniste, najczęściej 5-krotne, często zróżnicowane na kielich i koronę. Płatki korony są zwężone czasem u nasady w tzw. paznokieć. Owoce Przeważnie torebki, rzadziej orzeszki lub jagody.

Jasnotowate, wargowe (Lamiaceae) - rodzina roślin z rzędu jasnotowców. Należy do niej około 7 000 gatunków w 260 rodzajach. Występują na całym świecie. Charakterystyka: Pokrój -Byliny, krzewy, rzadko drzewa. Łodyga Zwykle 4-kanciasta, krawędzie są wzmocnione pasmami zwarcicy (kolenchymy). Liście Naprzeciwległe, parami nakrzyżległe, gruczołowato owłosione, aromatyczne. Kwiaty Mniej więcej wyraźnie grzbieciste lub prawie promieniste. Kielich zrosłodziałkowy, dwuwargowy lub promienisty, 5-ząbkowy. Korona 2-wargowa, warga górna 2-dzielna, powstała ze zrośnięcia 2 płatków; warga dolna 3-dzielna, powstała przez zrost 3 płatków; niekiedy tylko 1 warga - dolna jest dobrze wykształcona. 4 pręciki, nierównej długości, dwusilne (wyjątkowo u szałwi i rozmarynu występują tylko 2 pręciki). Słupek zwykle 2-krotny, zalążnia złożona z 2 owocolistków, już w czasie kwitnienia głęboko przedzielona fałszywą przegrodą na 4 guzki, w środku których osadzona jest szyjka słupka o 2-dzielnym znamieniu. U podstawy zalążni znajduje się pierścieniowaty miodnik. Kwiatostany w postaci wierzchotek dwudzielnych lub skrętek podwójnych, często zebrane w kłosowate lub w główkowate skupienia. Owoc Czterodzielna rozłupnia, rozpadająca się na cztery pojedyncze owocki. Zastosowanie- Wiele gatunków z tej rodziny zawiera wonne olejki eteryczne, które znalazły zastosowanie w medycynie, kosmetyce, a nawet kuchni.

Trędownikowate (Scrophulariaceae Juss.) – rodzina roślin należąca do rzędu jasnotowców obejmująca około 200-300 rodzajów i ok. 4500 gatunków zamieszkujących całą kulę ziemską, głównie jednak strefę umiarkowaną. Są to rośliny przeważnie zielne, ale są wśród nich krzewy, pnącza oraz drzewa. Są wśród nich rośliny pasożytnicze. Charakterystyka: Liście Skrętoległe, czasem naprzeciwległe, rzadko okółkowe. Kwiaty Obupłciowe, o symetrii grzbiecistej, dwuwargowe, czasem wargi są tak mocno zwarte, że słabsze owady nie mogą dostać się do nektaru. Słupek górny, zbudowany z 2 owocolistków. Owoce Wielonasienne torebki, rzadko jagody lub pestkowce.

Astrowate, złożone Asteraceae - rodzina roślin należących do rzędu astrowców. Jedna z najliczniejszych rodzin roślin naczyniowych, obejmuje około 30 tysięcy gatunków.  Kwiaty zebrane w kwiatostan zwany koszyczkiem na rozszerzonym szczycie pędu - płaskim lub wypukłym osadniku, przez co powstają bardzo gęste kwiatostany imitujące kwiat, otoczone okrywą listków zwykle łuskowatych. Zewnętrzne kwiaty często znacznie większe od wewnętrznych i posiadają koronę grzbiecistą (kwiaty języczkowe), wewnętrzne mniejsze i o symetrii promienistej (kwiaty rurkowe). Pręciki zrośnięte są zawsze pylnikami w rurkę, nitki wolne. Kwiaty mogą być dwupłciowe, jednopłciowe lub płone. Są one zazwyczaj przedprątne.

(Liliaceae Juss.) - rodzina roślin należąca do rzędu jednoliściennych. Wszystkie rodzaje i gatunki można spotkać wyłącznie na półkuli północnej. Wyróżniają się one posiadaniem cebuli właściwej. W wyniku badań filogenetycznych znacznie przebudowana została systematyka tej rodziny. Kiedyś do liliowatych zaliczano także rośliny kłączowe i czasami drzewiaste (jak np. dracena czy jukka). Dawne szerokie ujęcie obejmowało nie powiązane filogenetycznie rośliny, z liliowatych wyodrębniono więc szereg rodzin, z których część (np. czosnkowate) trafiła nawet do innego rzędu. Charakterystyka: Liście Mają układ skrętoległy, rzadziej okółkowy, są pochwiaste lub ogonkowe. Unerwienie jest równoległe lub łukowate. Kwiaty Występują pojedynczo lub w gronach, wiechach, czasem w pozornych baldachach. Złożone są z dwu trójkrotnych okółków barwnego okwiatu, niezróżnicowanego na kielich i koronę. Listki okwiatu są w różnym stopniu zrośnięte (zimowit) lub całkiem wolne. Posiadają dwa trójkrotne okółki pręcików i jeden górny słupek, zrośnięty z trzech owocolistków z trójkomorową zalążnią U starszych ewolucyjnie form szyjki słupka są wolne, u młodszych zrośnięte w jedną. Kwiaty są owadopylne. Rolę powabni spełnia barwny okwiat. Kwiaty mogą wydzielać olejki lotne. Miodniki znajdują się na przegrodach zalążni, a nektar przesącza się na zewnątrz przez wąskie kanaliki, mogą być także położone u podstawy listków okwiatu. Kwiaty osiągają czasem potężne rozmiary, nadając wielu gatunkom znaczenie ogrodnicze. Wzór kwiatowy dla rodziny liliowatych przedstawia się następująco: *P3+3A3+3G(3).Owoce Torebka lub jagoda. Znajdujemy tutaj torebki pękające wzdłuż przegród np. u zimowita oraz torebki pękające pośrodku pomiędzy szwami np. u tulipana, lilii, szachownicy. Nasiona mają bielmo zrogowaciałe, czasem mięsiste, jest ono bezskrobiowe z hemicelulozą, tłuszczami i białkiem. Niektóre liliowate zawierają trujące alkaloidy i glikozydy. Biotop Przedstawiciele rodziny liliowatych w Polsce rosną na różnych siedliskach, przeważnie na miejscach otwartych, słonecznych i niezbyt wilgotnych.

Wiechlinowate, trawy (Poaceae - rodzina roślin zielnych (częściej bylin niż roślin jednorocznych) należąca do rzędu wiechlinowców. Liczy ok. 11 tys. gatunków. Stanowi ona główny komponent roślinności stepowej, łąkowej i pastwiskowej. Należą do niej również rośliny uprawe, w tym zboża. W Polsce występuje ponad 150 gatunków traw. Charakterystyka: Łodyga Nazywana źdźbłem, obła, pusta w międzywęźlach, a przegrodzona w węzłach. Tkanka twórcza znajduje się w dolnej części, dzięki czemu pasące się zwierzęta nie przerywają wzrostu. Liście Dwurzędowo ustawione, naprzemianległe, pochwiaste, równowąskie, żyłkowanie równoległe. W miejscu złączenia blaszki liściowej z pochwą najczęściej występuje języczek, a czasami także uszka obejmujące łodygę. Niektóre gatunki utwardzone są krzemionką, co ma zniechęcić pasące się zwierzęta. Kwiaty Zebrane w kłoski, u nasady kłoska są przysadki zwane plewami. Kwiaty są trójkrotne, przeważnie obupłciowe, ze zredukowanym okwiatem, zazwyczaj 3 pręcikami o długich nitkach i słupkiem z dwoma znamionami. Owoce Ziarniaki zawierające bielmowe nasienie. Korzeń Dwa rodzaje: wyrastające z ziarniaka delikatne korzenie zarodkowe i wyrastające z węzłów trwałe korzenie przybyszowe.

43) Typy owoców

Przykłady owoców suchych. Górny rząd od lewej: torebka maku (Papaver), orzechy leszczyny (Corylus), żołędzie dębu (Quercus), dolny rząd od lewej: łuszczyna, orzechy, orzechy kasztanowca(Aesculus).

Owoce mogą być pojedyncze (wówczas powstają z jednej zalążni) i złożone (owocostan) lub też zbiorowe (wtedy powstają z kilku słupków wolnych (apokarpicznie).

Ze względu na ekologię i morfologię, owoce dzielimy na suche i soczyste:

·         Owoce suche:

o        pękające - są one wielonasienne i mają suche owocnie, które otwierają się po dojrzeniu i rozsiewają nasiona:

§         mieszek mogą one tworzyć owoce zbiorowe - wielomieszki.

§         strąk

§         łuszczyna

§         łuszczynka

§         torebka

o        niepękające - są zazwyczaj jednonasienne, nasiona tych owoców pozostają zamknięte w całej owocni lub jej części.

§         niełupka

§         ziarniak

§         orzech (np. żołędzie i orzeszek (np. kłębki buraka)

§         skrzydlak

§         ozpadające się na rozłupki

§         rozpadające się na jednonasiene niełupki - np. strąk przewęzisty seradeli lub łuszczyna przewęzista łopuchy

·         Owoce soczyste (mięsiste):

o        pestkowiec

o        jagoda

o        jagoda pozorna owoce jabłkowate lub owoce szupinkowe

·         owoc zbiorowy

·         owoc złożony, owocostan

41) KWIATY WIATROPYLNE LESZCZYNY
OKWIAT ULEGA REDUKCJI, ZNAMIONA ZNACZNIE SIE POWIĘKSZJĄ. ROŚLINA WYTWARZA DUŻĄ ILOŚĆ PYŁKU

40) Klasa: Magnoliopsida                                 

         DWULIŚCIENNE

•          PODKLASY:

•          Magnoliidae

•          Hamamelidae

•          Rosidae

•          Caryophyllidae

•          Dilleniidae

•          Asteridae

1.        Klasa: Liliopsida JEDNOLIŚCIENNE

PODKLASY:

•          Alismatidae

•          Liliidae

•          Arecidae

•          Commelinidae

•          Zingiberidae

37) Archaeanthos linenbergeri – jako potwierdzenie teorii szyszkokwiatowej, Lesqueria sp – jako zaprzeczenie teorii szyszkokwiatowej

38) Cechy, uważane przez teorię szyszkokwiatową za pierwotne występują u współczesnych roślin okrytonasiennych Są rozproszone w różnych taksonach. Brak rośliny, której wszystkie cechy moża uznać za pierwotne. Syntetyczny, konceptualny wzorzec rośliny pierwotnej

37) Wywodzi prymitywne kwiaty od obupłciowej strobili bennettytów. Uważa kwiat obupłciowy za pierwotny. Uznaje szereg cech za prymitywne Poszukuje cech prymitywnych u współczesnych okrytonasiennych.

36) Na szyszki męskie składają się osadzone na osi mikrosporofile, bez żadnych dodatkowych struktur podporowych, są to zatem szyszki proste. Można szyszkę męską określić mianem kwiatu, jako że mikrosporofile to właściwie pręcikowie ułożone spiralnie wokół osi szyszki. Szyszka żeńska to zazwyczaj szyszka złożona: na osi osadzone są łuski nasienne z zalążkami i twarde łuski wspierające.

35) Gniotowe (Gnetopsida - klasa nielicznych roślin krzewiastych należących do typu (gromady) nagonasiennych. Do gniotowych zalicza się około 70 gatunków, o bardzo zróżnicowanej budowie, od tropikalnych pnączy takich jak gniot (Gnetum) po jedną z najbardziej niezwykłych roślin naczyniowych - welwiczję (Welwitschia). Według niektórych badaczy gniotowe są jedynymi żyjącymi potomkami mezozoicznych benetytów. Rośliny owadopylne, charakteryzujące się wieloma cechami zbliżającymi je do okrytonasiennych (Magnoliopsida). Gniotowe różnią się od pozostałych nagonasiennych, ponieważ ich tkanka przewodząca przypomina raczej tkankę przewodzącą okrytonasiennych.

34) Benetyty (Bennettitopsida, Cycadeoidopsida) - klasa roślin kopalnych należących do typu (gromady) nagonasiennych. Żyły w erze mezozoicznej od triasu do połowy kredy. Benetyty czasem uważane są za oddzielny typ (gromadę) - Bennettitophyta. Przypominały nieco żyjące do dziś sagowce. Zalążki i pylniki benetytów ulokowane były razem w tworze przypominającym kwiat roślin okrytonasiennych. Miały kwiaty obupłciowe z zaczątkowym okwiatem. Przypuszcza się, że były one jednym z głównych źródeł pożywienia mezozoicznych zwierząt, w tym olbrzymich dinozaurów.

33) Klasa: benetyty (Bennettitopsida), Podgromada: Paprocie nasienne(Pteridospermatophyta), Klasa: kordaity, kordaitowe (Cordaitopsida)

31)
Rozmnażanie się roślin nasiennych
· Rozmnażanie się roślin nagonasiennych
Nagonasienne dzielimy na cztery typy:
1.Szpilkowe
Do których należą np. sosna, świerk, jodła i tsuga, są krzewami lub drzewami.
Drzewo sosny jest pokoleniem sporofitowym, wytwarzającym spory. Sosna, roślina różnozarodnikowa, tworzy dwa rodzaje spor – duże megaspory i mniejsze mikrospory – w oddzielnych szyszkach. Powszechnie znane zdrewniałe szyszki sosny ą szyszkami żeńskimi; powstają one zwykle na górnych gałęziach drzewa i po zapyleniu oraz zapłodnieniu wykształcają nasiona. Mniejsze od żeńskich szyszki męskie tworzą się każdej wiosny na ogół na końcach dolnych rozgałęzień.
Szyszka męska składa się z łuskowatych struktur – sporofili, na których powstają sporangia. U podstawy każdego sporofilu znajdują się dwa mikrosporangia, zawierające liczne mikrosporocyty, zwane też komórkami macierzystymi mikrospor. Mikrosporocyty w wyniku podziału mejotycznego tworzą haploidalne mikrospory. Rozwijające się mikrospory przekształcają się w gametofity męskie, które u iglastych są silnie zredukowane. Niedojrzałe gametofity męskie zwane też ziarnami pyłku, uwalniają się z szyszek męskich w ogromnych ilościach i roznoszone są przez wiatr. Niektóre z nich dzięki prądom powietrza dostają się na niedojrzałe szyszki żeńskie. Ziarnko pyłku, które osiadło na szyszce żeńskiej, wypuszcza łagiewkę pyłkową, ta zaś toruje sobie drogę do komórki jajowej w archegonium trawiąc tkankę gametofitu żeńskiego. Następnie komórka we wnętrzu ziarna pyłku dzieli się tworząc dwa niezaopatrzone w wici plemniki, zwane też jądrami plemnikowymi ziarna pyłku lub po prostu jądrami plemnikowymi albo jądrami generatywnymi. Jedno z nich łączy się z komórką jajową tworząc zygotę, czyli zapłodniona komór...