1335.txt

TADEUSZ MAJEWSKI
REHABILITACJA ZAWODOWA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
WARSZAWA 1995
Ksišżka wydana w Zakładzie Badań Centrum Badawczo-Rozwojowego Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (d. CNBSI) kierowanym przez dra Jerzego Mikulskiego, 03-450 Warszawa, ul. Ratuszowa 11
tel. 619-16-10, fax 619-35-59
(C) Copyright by Centrum Badawczo-Rozwojowe Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Projekt okładki: Anna wierczyńska
Redaktor ksišżki: Barbara Szczepankowska
Ksišżka wydana z pomocš finansowš Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
ISBN 83-901683-3-2
Skład: "Borgis" Sp. z o.o. Warszawa, ul. Ciołka 11a
Druk: Multi Print
Objętoć: 15 ark. wyd. 16 ark. druk.
Nakład: 1500 egz.
Spis treci
1. NIEPEŁNOSPRAWNOĆ ORGANIZMU LUDZKIEGO 9
1.1. Organizm ludzki i jego narzšdy 9
1.2. Uszkodzenie narzšdów i jego przyczyny 11
1.2.1. Uszkodzenie narzšdów 11
1.2.2. Przyczyny uszkodzenia narzšdów 13
1.3. Uszkodzenie a niepełnosprawnoć 15
1.4. Niepełnosprawnoć a upoledzenie 18
1.5. Niepełnosprawnoć a inwalidztwo 21
1.6. Osoby niepełnosprawne - definicje, klasyfikacja 22
1.7. Zapobieganie niepełnosprawnoci 26
2. PRACA A NIEPEŁNOSPRAWNOĆ 29
2.1. Psychologiczna analiza pracy 29
2.2. Psychologiczna analiza przygotowania do pracy 33
2.3. Zdolnoć do pracy a niepełnosprawnoć 36
3. REHABILITACJA KOMPLEKSOWA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH 39
3.1. Pojęcie i zakres rehabilitacji 39
3.2. Rehabilitacja lecznicza 41
3.3. Rehabilitacja psychologiczna 44
3.4. Rehabilitacja zawodowa 47
3.5. Rehabilitacja społeczna 49
3.6. Integracja społeczna i wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych 51
3.7. Rehabilitacja jako proces kompleksowy 53
4. ZAGADNIENIA REHABILITACJI ZAWODOWEJ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH 55
4.1. Rehabilitacja zawodowa w polityce ONZ i Rady Europy 55
4.2. Poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. 59
4.2.1. Ocena zdolnoci do pracy osób niepełnosprawnych 60
4.2.1.1. Ocena społecznych komponentów zdolnoci do pracy 61
4.2.1.2. Medyczna ocena zdolnoci do pracy 62
4.2.1.3. Psychologiczna ocena zdolnoci do pracy 64
4.2.1.4. Ocena zawodowa - próby pracy 66
4.2.1.5. Ostateczna diagnoza zawodowa 71
4.2.2. Poznanie wymagań pracy 72
4.2.3. Wybór zawodu przez osobę niepełnosprawnš 73
4.2.4. Formy organizacyjne poradnictwa zawodowego dla osób niepełnosprawnych 75
4.2.5. Poradnictwo rehabilitacyjne 78
4.3. Przygotowanie osób niepełnosprawnych do pracy 80
4.3.1. Zakres przygotowania do pracy 80
4.3.2. Szkolenie przedzawodowe osób niepełnosprawnych 82
4.3.3. Integracyjne szkolenie i kształcenie zawodowe osób niepełnosprawnych 83
4.3.3.1. Szkolenie wewnštrzzakładowe 84
4.3.3.2. Kształcenie zawodowe na poziomie zasadniczym 85
4.3.3.3. Kształcenie zawodowe w szkołach rednich, pomaturalnych i wyższych 87
4.3.4. Specjalne szkolenie i kształcenie zawodowe osób niepełnosprawnych 91
4.3.4.1. Specjalne szkoły zawodowe 91
4.3.4.2. Zakłady rehabilitacji zawodowej 93
4.3.4.3. Przygotowanie zawodowe osób niepełnosprawnych w specjalnych zakładach pracy 97
4.4. Porednictwo pracy dla osób niepełnosprawnych 98
4.5. Zatrudnienie osób niepełnosprawnych 104
4.5.1. Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w zwykłych warunkach pracy 104
4.5.1.1. Formy zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zwykłych zakładach pracy 105
4.5.1.2. Systemy wskaników zatrudnienia osób niepełnosprawnych 107
4.5.1.3. Systemy zachęt materialnych dla pracodawców zatrudniajšcych osoby niepełnosprawne 109
4.5.1.4. Prawne rezerwowanie prac dla osób niepełnosprawnych 110
4.5.1.5. Zespoły do spraw zatrudnienia osób niepełnosprawnych 111
4.5.2. Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w specjalnych warunkach pracy 113
4.5.2.1. Zakłady pracy chronionej 113
4.5.2.2. Spółdzielnie inwalidów 117
4.5.2.3. Zakłady pracy dla osób niepełnosprawnych prowadzone przez organizacje pozarzšdowe 119
4.5.2.4. Zatrudnienie osób niepełnosprawnych w systemie pracy nakładczej 120
4.5.2.5. Zatrudnienie chronione w zwykłych zakładach pracy 122
4.5.2.6. Orodki dla osób niepełnosprawnych niezdolnych do pracy 123
4.5.3. Własna działalnoć gospodarcza osób niepełnosprawnych 125
4.5.4. Zatrudnianie osób niepełnosprawnych w rodowisku wiejskim 127
4.5.5. Rehabilitacja zawodowa w ramach rehabilitacji rodowiskowej 128
5. ROZWÓJ REHABILITACJI ZAWODOWEJ W POLSCE 132
5.1. Rehabilitacja zawodowa w pierwszych latach po wojnie 132
5.2. Rehabilitacja zawodowa w latach 1950-1960 133
5.3. Rehabilitacja zawodowa w latach 1960-1989 135
5.3.1. Rehabilitacja zawodowa w systemie służby zdrowia 135
5.3.2. Rehabilitacja zawodowa w zakładach pracy 137
5.3.2.1. Zatrudnianie inwalidów 138
5.3.2.2. Rehabilitacja przemysłowa 139
5.3.3. Rozwój spółdzielczoci inwalidów 142
5.4. Rehabilitacja zawodowa po 1989 roku 149
5.4.1. Zakres pojęcia osoba niepełnosprawna 150
5.4.2. Pełnomocnik do Spraw Osób Niepełnosprawnych 151
5.4.3. Porednictwo pracy i poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych 152
5.4.4. Obowišzki i uprawnienia zakładów pracy w zakresie zatrudniania osób niepełnosprawnych 154
5.4.5. Zakłady pracy chronionej 156
5.4.6. Warsztaty terapii zajęciowej 158
5.4.7. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 159
5.4.8. Udział organizacji pozarzšdowych w rehabilitacji zawodowej 160
5.4.9. Rehabilitacja zawodowa w programie rzšdowym 161
6. ZDOLNOĆ DO PRACY RÓŻNYCH GRUP OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH 163
6.1. Osoby z uszkodzeniem narzšdu wzroku. 163
6.1.1. Narzšd wzroku i jego czynnoci 163
6.1.2. Uszkodzenie narzšdu wzroku 165
6.1.3. Osoby niewidome i osoby słabowidzšce 169
6.1.4. Zdolnoć do pracy osób niewidomych i osób słabowidzšcych 171
6.1.4.1. Zdolnoć do pracy osób niewidomych 172
6.1.4.2. Zdolnoć do pracy osób słabowidzšcych 175
6.2. Osoby z uszkodzeniem narzšdu słuchu 178
6.2.1. Narzšd słuchu i jego czynnoci 178
6.2.2. Uszkodzenie narzšdu słuchu 181
6.2.3. Osoby głuche i osoby słabosłyszšce 183
6.2.4. Zdolnoć do pracy osób głuchych i osób słabosłyszšcych 185
6.2.4.1. Zdolnoć do pracy osób głuchych 185
6.2.4.2. Zdolnoć do pracy osób słabosłyszšcych 189
6.3. Osoby z uszkodzeniem narzšdu ruchu 190
6.3.1. Narzšd ruchu i jego czynnoci 190
6.3.2. Uszkodzenie narzšdu ruchu 192
6.3.3. Osoby z uszkodzeniem narzšdu ruchu 194
6.3.4. Zdolnoć do pracy osób z uszkodzonym narzšdem ruchu 196
6.3.4.1. Zdolnoć do pracy osób z uszkodzeniem kończyn górnych 196
6.3.4.2. Zdolnoć do pracy osób z uszkodzeniem kończyn dolnych 198
6.3.5. Przygotowanie do pracy osób z uszkodzeniem narzšdu ruchu 199
6.4. Osoby z uszkodzeniem narzšdów wewnętrznych 200
6.4.1. Narzšdy wewnętrzne i ich uszkodzenie 200
6.4.2. Zdolnoć do pracy osób z uszkodzeniem narzšdów wewnętrznych 202
6.5. Osoby z upoledzeniem umysłowym 204
6.5.1. Zakres pojęcia upoledzenie umysłowe 204
6.5.2. Klasyfikacja osób z upoledzeniem umysłowym 205
6.5.3. Zdolnoć do pracy osób z upoledzeniem umysłowym 208
6.5.3.1. Zdolnoć do pracy osób lekko upoledzonych umysłowo 208
6.5.3.2. Zdolnoć do pracy osób umiarkowanie i znacznie upoledzonych umysłowo 209
6.6. Osoby psychicznie chore 211
6.6.1. Choroby psychiczne 211
6.6.2. Charakterystyka osób psychicznie chorych 214
6.6.3. Zdolnoć do pracy osób psychicznie chorych 215
6.7. Osoby cierpišce na padaczkę 218
6.7.1. Padaczka 218
6.7.2. Zdolnoć do pracy osób cierpišcych na padaczkę 219
6.8. Osoby z uszkodzeniem kilku narzšdów 221
6.8.1. Niepełnosprawnoć złożona 221
6.8.2. Zdolnoć do pracy osób z niepełnosprawnociš złożonš. 222
ZAKOŃCZENIE 224
MIĘDZYNARODOWE DOKUMENTY DOTYCZĽCE REHABILITACJI ZAWODOWEJ 225
WAŻNIEJSZE AKTY PRAWNE DOTYCZĽCE REHABILITACJI ZAWODOWEJ 227
BIBLIOGRAFIA 229
ZAŁĽCZNIKI 235
WSTĘP
Szacunkowo przyjmuje się, że na globie ziemskim żyje około 500 milionów osób niepełnosprawnych czyli około 10% całej populacji. W tej liczbie jest około 4% osób, które wymagajš i powinny być objęte rehabilitacjš zawodowš.
Rehabilitacja zawodowa zaczęła rozwijać się w szczególny sposób po II wojnie wiatowej. Przyczyniły się do tego m.in. licznie publikowane dokumenty międzynarodowych organizacji zajmujšcych się sprawami osób niepełnosprawnych.
Praca pt. Rehabilitacja zawodowa osób niepełnosprawnych przedstawia problem niepełnosprawnoci w aspekcie zawodowym oraz zagadnienia rehabilitacji zawodowej w wietle dokumentów i zaleceń Organizacji Narodów Zjednoczonych, wiatowej Organizacji Zdrowia, Międzynarodowej Organizacji Pracy i Rady Europy. W końcowej częci omówiono rozwój i aktualnš sytuację w rehabilitacji zawodowej w Polsce. Praca ma charakter podręcznika zawierajšcego podstawowe pojęcia, wiedzę teoretycznš i wskazania praktyczne. Została opracowana z mylš o osobach zajmujšcych się rehabilitacjš zawodowš, a potrzeba takiej publikacji wynika zwłaszcza z tego, że brak aktualnie w naszym kraju systematycznego kształcenia specjalistów w tej dziedzinie takich jak: doradcy zawodowi, nauczyciele zawodu, pracownicy zajmujšcy się porednictwem pracy osób niepełnosprawnych itp.
Praca ta jest zatem w szczególny sposób przeznaczona dla:
1. Studentów interesujšcych się rehabilitacjš zawodowš osób niepełnosprawnych na wydziałach pedagogiki specjalnej, psychologii, socjologii, nauk społecznych i ekonomicznych, a także dla słuchaczy szkół pracowników socjalnych.
2. Pracowników rejonowych urzędów pracy i wojewódzkich orodków do spraw zatrudnienia i rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
3. Pracowników zajmujšcych się poradnictwem zawodowym, np. w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, poradniach rehabilitacji zawodowej itp.
4. Pracowników placówek zajmujšcych się szkoleniem i kształceniem zawodowym oraz zatrudniajšcych osoby niepełnosprawne takich jak: specjalne szkoły zawodowe, zakłady rehabilitacji zawodowej, zakłady pracy chronionej, spółdzielnie inwalidów itp.
5. Członków komisji orzekajšcych o sprawach inwalidztwa i zatrudnienia.
6. Pracowników przem...