Politechnika Łódzka w Bielsku-Białej
Centrum Studiów Zawodowych i Podyplomowych
Pomaturalne Studium Zarządzania i Techniki
(typu College)
PRACA DYPLOMOWA
Temat pracy:
Zarządzanie logistyczne w transporcie
Imię i nazwisko:
Paweł Wyród
Nr albumu:
147/w/coll
Promotor pracy:
dr. inż. Andrzej Kowalski
Recenzent pracy:
dr. inż. Stanisław Schonborn
Bielsko-Biała, wrzesień, 1997 rok
Spis treści
CZĘŚĆ I
1. Wstęp
2. Podstawy zarządzania logistycznego
2.1. Logistyka – analiza pojęcia
2.2. Logistyka a zarządzanie
3. Istota transportu
3.1. Potrzeby przewozowe
4. Charakterystyka gałęzi transportu
4.1. Transport morski
4.2. Transport lotniczy
4.3. Transport kolejowy
4.4. Wybór gałęzi transportu i przewoźnika
4.5. Transport własny przedsiębiorstwa
5. Logistyka w Polsce
5.1. Polska w warunkach integracji z rynkiem transportowym w Europie
6. Ekonomiczna wielkość zamówienia
7. Logistyka w transporcie kombinowanym
CZĘŚĆ II
1. Zarządzanie logistyczne w transporcie
1.1. Zarządzanie logistyczne transportem zewnętrznym
1.2. Zarządzanie logistyczne transportem wewnętrznym
2. Charakterystyka działania firmy transportowo-spedycyjnej
3. Tworzenie współzależnych systemów transportu materiałów i ludzi w kopalniach węgla kamiennego
3.1. Podstawowe systemy transportu materiałów i ludzi
3.2. Ocena systemów transportu materiałów i ludzi
4. Wnioski
5. Bibliografia
Różne podejścia o charakterze metodycznym i instrumentalnym powodują, że w literaturze można spotkać wiele definicji logistyki. Akcentuje się w nich podejścia systemowe, efektywnościowe oraz elementy zarządzania systemami i procesami logistycznymi. Uwzględnia się też relację do przebiegów towarowych, marketingu, strategii rozwoju, struktur organizacyjnych.
Przedstawione podejścia mają charakter komplementarny, nie różnicujący istoty logistyki, rozkładają jedynie w różny sposób akcenty metodyczne i instrumentalne. Jednakże, niezależnie od poglądów, głównym zadaniem logistyki w gospodarce jest uzasadnione i celowe przezwyciężenie czasu i przestrzeni. Stąd logistyka obejmuje dwa elementy:
– procesy logistyczne, polegające na fizycznym przemieszczaniu materiałów i produktów oraz przepływ związanej z nimi informacji;
– zarządzanie tymi procesami, tak aby przepływ ten był sprawny i ekonomicznie uzasadniony.
Elementy te uwzględnia definicja opracowana w USA: [2]
„Logistyka jest terminem opisującym proces planowania, realizowania i sprawnego kontrolowania oraz efektywnego przepływu surowców, materiałów do produkcji, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej informacji z punktu pochodzenia do konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań klienta.”
W pracy tej starano się przedstawić problematykę zarządzania logistycznego w transporcie. Na początku pracy przedstawiono podstawy zarządzania logistycznego. Następnie ukazana jest istota transportu.
Rozwinięciem tego jest ukazanie jak ważną sprawą jest ustalenie odpowiednich potrzeb i gałęzi transportu oraz wynikające z tego określone korzyści strategiczne, jakościowe i finansowe.
Omówiono także warunki integracji Polski z Europejskim rynkiem transportowym. Poruszono także problematykę ekonomicznej wielkości zamówienia, współzależności między kosztami składania zamówień lub przestawiania produkcji a kosztami utrzymania zapasów jako podstawa określenia ekonomicznej wielkości zamówienia.
Ukazano także rolę logistyki w transporcie kombinowanym i jej wpływ na ułatwienia i przyspieszenie procesów transportowych.
Część integralna niniejszej pracy ukazuje zarządzanie logistyczne transportem zewnętrznym i wewnętrznym i wynikające z tego wady i korzyści dla firmy i charakterystykę działania firmy transportowo-spedycyjnej.
Uwzględniony jest także problem tworzenia współzależnych systemów transportu materiałów i ludzi w kopalniach węgla kamiennego na zasadzie porównywania wad i zalet omawianego systemu. [3]
Zarządzanie procesami logistycznymi ma miejsce w określonych systemach i podsystemach logistycznych. Rodzaj systemu logistycznego jest jednym z głównych czynników determinujących sposób zarządzania. Stąd trzeba wyróżnić:
– zarządzanie logistyczne przedsiębiorstwem jako samodzielną organizacją gospodarczą opartą na sformalizowanych zależnościach strukturalnych;
– zarządzanie logistyczne w łańcuchu logistycznym obejmującym kilka lub kilkanaście przedsiębiorstw tworzących system metalogistyczny; jest to tzw. zarządzanie ponadorganizacyjne, oparte na umowach handlowych.
Graficznym odzwierciedleniem systemu logistycznego jest logistyczna sieć zakładowa. Obejmuje ona węzły i ścieżki, przez które przepływają strumienie materiałów, elementów kooperacyjnych i informacji. Węzły logistycznej sieci zakładowej są tworzone przez podsystem produkcji i podsystem magazynowania. Ścieżki, które przebiegają między węzłami, tworzone są przez podsystem transportowy. Węzły symbolizują funkcję przezwyciężania czasu i/lub fizycznego przeobrażenia obiektów logistycznych (materiałów i półproduktów), natomiast ścieżki symbolizują zadania przezwyciężania przestrzeni. Tak więc wspomniane podsystemy są podstawowymi czynnikami determinującymi fizyczną strukturę logistycznej sieci zakładowej. Tak rozumiana logistyczna sieć zakładowa jest podstawą przepływu strumieni materiałów, wyrobów i informacji. Obejmuje obszary przedsiębiorstwa, a także obszary współpracujących przedsiębiorstw (dostawcy, odbiorcy), zorientowane logistycznym sposobem myślenia.
W świetle przedstawionych rozważań należy wyróżnić dwa elementy logistycznej sieci zakładowej:
– strukturę sieci zakładowej,
– strukturę i natężenie procesów przebiegających wewnątrz sieci zakładowej.
Wyróżnione elementy stanowią podstawę dalszych rozważań nad sformułowaniem definicji zarządzania logistycznego. Sformułowanie definicji zarządzania logistycznego wymaga uwzględnienia dwóch aspektów. Są to:
– teoria zarządzania a zarządzanie logistyczne,
– logistyka a zarządzanie logistyczne.
Dotychczasowy dorobek teorii i praktyki logistyki wskazuje, że zarządzanie logistyczne nie jest jakąś nową metodą zarządzania, jak na przykład zarządzanie systemowe, zarządzanie przez cele czy też zarządzanie strategiczne. Nie jest też odrębną koncepcją zarządzania stosującą specyficzne, charakterystyczne tylko dla logistyki narzędzia zarządzania (instrumenty, reguły, procedury). Wyróżnia się cztery koncepcje zarządzania, przy czym jako kryterium systematyzacji przyjmuje się dominujące instrumenty zarządzania, tzw. instrumenty kierowniczych oddziaływań na organizacyjne zachowania uczestników organizacji.
Mniejsze znaczenie mają reguły kształtowania struktur i procedury operacyjne. Są to następujące koncepcje:
– koncepcja zarządzania jako wykonywanie władzy,
– koncepcja zarządzania administracyjnego,
– koncepcja zarządzania przez pieniądz (ekonomiczna),
– koncepcja zarządzania optymalizującego.
Zarządzanie logistyczne jest bliskie w sensie stosowanych metod koncepcji zarządzania optymalizującego, opartego na założeniu kwantyfikacji i algorytmizacji procesów decyzyjnych wspomaganych przez technikę obliczeniową.
Ponieważ logistyka jest określoną filozofią postępowania, czy też sposobem myślenia, zarządzanie logistyczne można uznać za orientację w zarządzaniu. Orientacja ta, w drodze określonych działań i czynności usystematyzowanych w sposób odpowiadający logice procesu zarządzania, powinna zapewnić sprawny i efektywny przepływ materiałów i wyrobów gotowych w systemach logistycznych. Są to przede wszystkim typowe czynności zarządzania, zwane funkcjami, takie jak planowanie, organizowanie i kontrolowanie.
Tak rozumiana orientacja stanowi jednocześnie komponent, czyli część składową systemu zarządzania przedsiębiorstwem, wspierając realizację jego celów. Przez system zarządzania rozumie się uporządkowany zbiór instrumentów, reguł i procedur zarządzania oraz aparat zarządzający przedsiębiorstwem, który powiązany jest z jego otoczeniem licznymi wzajemnymi relacjami.
Orientację logistyczną w zarządzaniu wyrażają cele strategiczne logistyki, takie jak:
– minimalizacja czasu przepływu materiałów i wyrobów,
– zapewnienie jak najniższego, ale zarazem akceptowanego w kanale logistycznym poziomu kosztów,
– optymalizacja poziomu zapasów,
– zapewnienie wysokiego poziomu obsługi klienta.
Przedstawione cele najczęściej realizowane są w sposób zagregowany. Na przykład w firmie Alfa Laval Agri Polska we Wrocławiu, [3] będącej filią międzynarodowego koncernu z siedzibą w Szwecji, jako cel strategiczny przyjęto zapewnienie akceptowanego przez odbiorców poziomu obsługi przy jednoczesnej minimalizacji stanu zapasów wyrobów gotowych, półproduktów i surowców w magazynach.
Reasumując, zarządzanie logistyczne z punktu widzenia teorii zarządzania nie jest jakimś odrębnym elementem systemu zarządzania, lecz częścią składową tego systemu, przy czym orientacja logistyczna stanowi podstawowe kryterium zarządzania.
Rozróżnienie terminów „logistyka” i „zarządzanie logistyczne” wynika z możliwości zróżnicowanego podejścia do całokształtu problematyki logistycznej. Pod hasłem „logistyka” kryje się całość ogólnej wiedzy o zasadach, metodach i technikach kształtowania przepływu materiałów oraz związanych z nim informacji w systemach i między systemami logistycznymi. Wiedzę tę zwykle systematyzuje się według faz przepływu materiałów i produktów gotowych (logistyka zaopatrzenia, logistyka produkcji i logistyka dystrybucji) oraz rodzajów procesów logistycznych (transportowe, przeładunkowe, magazynowe, opakowania i oznakowania towarów). Natomiast w zarządzaniu logistycznym jako procesie decyzyjnym eksponuje się logiczny ciąg czynności składających się na proces tworzenia skonkretyzowanej w planie logistycznym całościowej koncepcji działań logistycznych w przedsiębiorstwie oraz proces jej realizacji w odpowiednio ukształtowanych formach organizacyjnych i przy stosowaniu właściwych systemów sterowania i kontroli.
Tak rozumiany proces zarządzania logistycznego powinien zapewnić realizację przyjętych celów logistycznych. Nie można więc przeciwstawiać pojęcia zarządzania logistycznego pojęciu logistyki.
Przedstawione rozważania pozwalają spojrzeć na zarządzanie z punktu widzenia zarządzania przedsiębiorstwem i z punktu widzenia podstaw logistyki. Wynikają z tego dwa główne wnioski:
– zarządzanie logistyczne nie jest jakimś odrębnym elementem systemu zarządzania, lecz częścią składową tego systemu, przy czym orientacja logistyczna stanowi podstawowe kryterium zarządzania,
– zarządzanie logistyczne jest określonym podejściem do problematyki logistyki, stąd też terminu zarządzanie logistyczne nie można przeciwstawiać pojęciu logistyki.
Zarządzanie logistyczne powinno uwzględniać dwa aspekty:
– aspekt strukturalny: tworzenie konstytutywnej struktury logistycznej sieci zakładowej,
– aspekt procesualny: kształtowanie procesów przebiegających wewnątrz logistycznej sieci zakładowej.
Można zatem stwierdzić, że zarządzanie logistyczne oznacza zarządzanie logistyczne siecią zakładową i obejmuje planowanie, organizowanie, sterowanie i kontrolowanie strukturalnych i procesualnych aspektów sieci zakładowej i jej części składowych. [3]
Rozpatrując charakter potrzeb przewozowych należy niewątpliwie podkreślić, iż każda potrzeba przewozowa generująca decyzję wyboru określonej gałęzi transportu, określonego przewoźnika, określonej drogi przewozu i określonego sposobu przewozu jest związana z: konkretnym towarem lub konkretną partią towarów wymagających przemieszczenia, konkretną odległością przestrzenną stanowiącą odstęp między początkowym i końcowym punktem transportu oraz konkretną potrzebą pierwotną wywołującą daną potrzebę przewozową.
Biorąc powyższe pod uwagę można przyjąć, że decydujący wpływ na charakter konkretnych potrzeb przewozowych wywierają następujące czynniki:
– podatność transportowa przemieszczanych ładunków,
– odległość przestrzenna dzieląca punkty wysyłki i przeznaczenia przemieszczanych produktów,
– charakter potrzeby pierwotnej wywołującej daną potrzebę przewozową.
Podatność transportowa ładunków jest to niewątpliwie pojęcie złożone, obejmujące szereg podatności cząstkowych, które wynikają z immanentnych, obiektywnych cech produktów będących przedmiotem przewozu. Do podstawowych tak rozumianych charakterystyk ładunków można zaliczyć podatności: naturalną, techniczną i ekonomiczną.
Naturalna podatność transportowa jest definiowana jako odporność ładunków na warunki i skutki przemieszczania wynikające z fizycznych, chemicznych oraz biologicznych cech i właściwości przewożonych produktów. Te właśnie cechy i właściwości produktów muszą zostać szczegółowo rozpoznane i określone przez decydenta logistycznego, gdyż decydują one w określonym stopniu o:
– wrażliwości na czas transportu,
– wrażliwości na uszkodzenia powodowane oddziaływaniem energii mechanicznej w czasie przewozu,
– wrażliwości na wilgoć, temperaturę i światło,
– szkodliwości dla zdrowia ludzkiego,
– możliwości uszkodzenia lub zniszczenia innych przedmiotów stykających się z ładunkiem lub znajdujących się w jego sąsiedztwie,
– podatności na wchłanianie obcych zapachów lub wydzielanie własnych woni,
– podatności na rozsypywanie, rozlewanie i ulatnianie,
– podatności na samozapalenie, wybuch oraz łatwopalność.
Cechy naturalne przewożonych produktów wpływają na formułowanie pod adresem transportu określonych postulatów, których spełnienie ma na celu usunięcie swoistych niebezpieczeństw grożących ładunkom w trakcie przemieszczania.
Najczęściej znajdują one swe odbicie w postulatach związanych z zapewnieniem ładunkom w drodze określonych warunków bezpieczeństwa oraz z wymaganym czasem dostawy.
Rozważając z kolei techniczną podatność transportową ładunków bierze się pod uwagę odporność na warunki i skutki przemieszczania wynikające z ich wielkości, kształtu i przestrzenności.
Formułując postulaty pod adresem transportu decydent logistyczny musi uwzględniać wielkość pojedynczych ładunków, obejmującą takie parametry, jak ciężar, objętość oraz skrajne wymiary poszczególnych sztuk. Charakter tych cech implikuje określone wymagania względem techniki procesu przewozowego lub przeładunkowego. Duże znaczenie odgrywa – obok wielkości i kształtu jednostek danego ładunku – ich ogólna masa oraz powtarzalność przewozu, które mogą wskazywać na celowość zastosowania określonych jednostek ładunkowych (np. palet lub kontenerów), mających wpływ na zwiększenie podatności technicznej tych ładunków.
Ekonomiczna podatność transportowa ładunków jest w końcu określana przez wartość przewożonych produktów. Większa ich wartość ma wpływ na zmniejszenie podatności ekonomicznej ładunków, gdyż wymagają one troskliwej opieki w trakcie transportu. Konieczność dostawy towarów bardziej wartościowych zmusza użytkowników transportu do formułowania określonych wymagań jakościowych pod adresem transportu, szczególnie w odniesieniu do czasu i bezpieczeństwa ich przemieszczania. Wyższa wartość przewożonych produktów zwiększa równocześnie możliwość wyboru między różnymi gałęziami i sposobami transportu, gdyż dopuszcza ona warianty przewozu charakteryzujące się wyższymi kosztami dostawy.
Z zaspokojeniem konkretnej potrzeby przewozowej związana jest konieczność pokonania określonej odległości przestrzennej dzielącej początkowy punkt transportu (miejsce wysyłki) z końcowym (miejscem odbioru produktów). Odległość przestrzenna jest zatem determinowana położeniem obu tych punktów, ...
Dokumentalny.PL