CHOROBY I ZABURZENIA CZYNNOŚĆI UKŁADU POKARMOWEGO
ZMIANY INWOLUCYJNE:
n Zaburzenia czynności autonomicznego układu nerwowego, zanik zwojów nerwowych Auerbacha zaopatrujących mięśnie gładkie przełyku
n Zanik mięśni gładkich żołądka, przełyku, jelit
n Zaburzenia motoryki przełyku, żołądka, jelit
n Spłaszczenie nabłonka błony śluzowej żołądka i jelit, skłonność do metaplazji żołądkowej, której ogniska bywają zasiedlane przez HELICOBAKTER PYLORI
n Niedobór laktazy i innych enzymów trawiennych, pochodzących z nabłonka jelit i narządów przewodu pokarmowego
n Angiodysplazja polegająca na powstawaniu naczyniaków lub przetok tętniczo-żylnych małych naczyń
WYMIENIONE ODRĘBNOŚĆI STRUKTURALNE I CZYNNOŚCIOWE SĄ PRZYCZYNĄ CZĘSTSZEGO WYSTĘPOWANIA NASTĘPUJĄCYCH ZJAWISK, ZALICZANYCH DO PROCESÓW CHOROBOWYCH, LUB CO NAJMNIEJ Z POGRANICZA PATOLOGII:
n Przepuklina rozworu przełykowego – 70 % osób w wieku powyżej 70 r.ż.
n Uchyłkowatość – występująca u większości osób powyżej 70 r ż.
n Polipowatość jako stan przedrakowy
n obniżenie, poszerzenie, wydłużenie jelita grubego
n Zaparcia stolca
n Krwawienia – w postaci czarnych stolców gdy pochodzą z górnych odcinków pp, jasnej krwi gdy źródłem krwawienia są nisko położone guzy nowotworowe, duże polipy lub uchyłki, lub „podkrwawiania” krwią ciemnoczerwoną z powodu dysplazji naczyniowej
BÓL I INNE DOLEGLIWOŚCI:
n Choremu zwykle trudno jest określić umiejscowienie i promieniowanie bólu
n Zdarza się, że nawet procesy zgorzelinowe ściany jelita spowodowane zapaleniem uchyłka lub zakrzepem tętnicy krezkowej, przebiegają bez objawów otrzewnowych, z niewielkim pobolewaniem brzucha
n Wśród przyczyn leżących poza układem pokarmowym w geriatrii wymienia się powikłania polekowe, naczyniowe pochodzenie dolegliwości, depresję, inne czynniki psychiczne oraz wymienione wcześniej anomalie związane z wiekiem
ZABURZENIA POŁYKANIA - DYSFAGIA
n Mogą być skutkiem:
n uchyłku gardłowo-przełykowego Zenkera, umiejscowionego głęboko na tylnej ścianie
n Następstwem upośledzenia czynności ruchowej przełyku
n Zwężenia organiczne o charakterze nowotworowym
n Ropień
n Niedobór żelaza lub wit. B12
n Zmiany w szyjnym odcinku kręgosłupa
n Porażenie opuszkowe i rzekomoopuszkowe
n Parkinsonizm
n Tętniak aorty
PUSTE ODBIJANIA I WZDECIA
n Należą do częstych skarg, zmiany inwolucyjne uzasadniają ich występowanie
n Nawyki sprzyjające aerofagii, np. rozmawianie w czasie pośpiesznie spożywanego posiłku
n Pasożyty przewodu pokarmowego (lamblioza) i Helicobacter pylori
n Niedobór soków trawiennych
n Przyczyną wzdęć są często zmiany w okrężnicy
n Dolegliwość te często są somatyczną maską depresji
n W przypadku raka trzustki depresję rozpoznajesię u ponad 50% pacjentów
ZGAGA
n Może mieć związek z zarzucaniem treści z dwunastnicy do żołądka i z żołądka do przełyku, uszkodzenia błony śluzowej żołądka i zmian zapalnych przełyku
n Chorzy skarżący się na zgagę odczuwają kwaśny niesmak w jamie ustnej
n Osłabienie mięśni nierzadko jest powodem niedomykania wpustu
WYMIOTY
n Występują w przebiegu większości chorób przewodu pokarmowego, zwłaszcza górnego odcinka
n Występują w wielu patologicznych procesach nie związanych ani funkcją ani strukturą z układem pokarmowym
n Zdarza się, że chorzy wymiotami nazywają odpluwanie śliny lub prowokowanie zwracania treści pokarmowej wyrażające protest w sytuacji konfliktowej
n Często występują w przebiegu depresji
n Przyczyną jadłowstrętu, nudności i wymiotów może być większość leków, często glikozydy naparstnicy
n Obfite, cuchnące, z resztkami dawno spożytych pokarmów, są skutkiem zastoju w żołądku, osłabionego opróżniania żołądka
n Przejściowe zaleganie pokarmu w żołądku może być wywołane zaburzeniami wodno-elektrolitowymi, zakażeniem, itp.
NIEREFLUKSOWE ZAPALENIE PRZEŁYKU:
n Występuje niekiedy u ciężko chorych, leczonych antybiotykami, kortykosteroidami lub cytostatykami
n czynnikiem wywołującym są pleśniawki (Candida albicans) lub wirusy (Herpes)
Krwawienia i krwotoki z górnego odcinka p.p.
n w geriatrii występują 20-30 x częściej
n Najczęściej wrzody żołądka i opuszki XII-cy, żylaki przełyku lub dna żołądka, nadżerki, rak żołądka,
n Przewlekłe niezauważone podkrwawianie z dziąseł, lub wrodzona skaza naczyniowa
n Krwawienia w jamie ustnej są nieraz pierwszym objawem ostrej białaczki szpikowej
n Krwawienia z dolnego odcinka: angiodysplazje w jelicie cienkim, obturacje naczyń krezki, uchyłki, guzy krwawnicowe, rak, polipy, szczelina odbytu
OPORY WYCZUWANE W JAMIE BRZUSZNEJ:
n W badaniu palpacyjnym są nieraz mylnie interpretowane:
n Rozpoznanie guza nowotworowego w przypadku stwierdzenia bolesnego, tętniącego oporu pochodzącego od poszerzonej lub krętej aorty brzusznej
n Rozpoznanie guza w przypadku zalegania mas kałowych w części wstępującej jelita grubego, esicy albo innego odcinka okrężnicy
n Rozpoznanie guza, gdy wypełniony pęcherz moczowy wystaje ponad spojenie łonowe, a opiekunowie chorego pytani o diurezę odpowiadają „dużo”(co wynika z częstej zmiany podkładów, pieluch)
Choroba refluksowa
n Jest skutkiem zarzucania zawartości żołądka do przełyku
n Może być przyczyną zapalenia przełyku przebiegającego z palącym bólem za mostkiem, zwłaszcza w pozycji leżącej
n Niesmak w jamie ustnej
n Bóle nadbrzusza
n Odbijania
n Dysfagia
n Wymioty
Przepuklina rozworu przełykowego
n Stwierdzana u 70 % chorych po 70 rż.
n W większości nie powoduje objawów patologicznych
n Schorzenie to nieraz jest przyczyną bardzo dramatycznych dolegliwości, naśladujących:
n Zawał mięśnia sercowego
n Często współistnieją:
n Bóle
n Nadżerki
n Krwawienia i krwotoki
n Martwica uwięźniętej tkanki
Przełyk Barreta
n Przebiega z objawami zapalenia
n Owrzodzeniami
n Bliznowatymi lokalnymi zwężeniami
n PREDYSPONUJE DO RAKA
n U podłoża choroby leży metaplazja nabłonka w dolnej części przełyku: miejsce płaskiego wielowarstwowego zajmuje nabłonek walcowaty
n Występują bóle uniemożliwiające jedzenie, zgaga, utajone krwawienia, nieraz stany gorączkowe, wyniszczenie
Wrzód żołądka
n Zwany często ischemicznym, wymaga różnicowania z rakiem,
n Z wiekiem wzrasta częstość występowania w błonie śluzowej żołądka Helicobacter pylori
n Ma swoją specyfikę, powstaje zwykle jako następstwo zwiększonej wrażliwości błony śluzowej i zmniejszenia jej właściwości obronnych
n Przeważnie jest umiejscowiony wysoko w trzonie, ma wygląd kraterowaty
n Często przebiega bezobjawowo, ale goi się długo
Rozpoznanie:
n Badanie endoskopowo – bioptyczne
n Wziernikowanie ma nieocenioną wartość w rozpoznawaniu chorób żołądka, opuszki dwunastnicy, odbytnicy i esicy, oraz jamy otrzewnowej
n Endoskopia umożliwia bezpośrednią wzrokową ocenę odcinka przewodu pokarmowego, pobranie materiału do badań, wykonanie cholangio-pankreatografii wstecznej, usunięcie polipów, zahamowanie krwawienia metodą elektrokoagulacji lub laseroterapii.
n Badanie ultrasonograficzne
n Badanie radiologiczne – achlazja, rozstrzeń i zwężenie, przepukliny rozworu przełykowego
n Badanie bakteriologiczne – najczęściej metodą serologiczną
Leczenie:
n Uregulowanie trybu życia i sposobu odżywiania
n Spożywanie małych objętościowo posiłków, w odstępach kilkugodzinnych, 4 – 6 x dziennie
n Pokarmy świeże, niewskazane picie bardzo gorących płynów, ograniczenie przypraw, dokładne przeżuwanie kęsów
n Wyeliminowanie bezsenności, pośpiechu, zdenerwowania lub zmęczenia
n W achlazji i skurczu przełyku znajdują zastosowanie nitraty i leki blokujące kanał wapniowy
n W refluksie żołądkowym leki poprawiające motorykę p.pok.
n Zapalenie przełyku może wymagać zastosowania antybiotyku, w zapaleniu refluksowym leki osłaniające, hamujące czynność wydzielniczą
cd
n Lecznie stazy żołądkowej albo gastroparezy zależy od przyczyn, leczenie przyczynowe
n Wrzód żołądka leczy się tradycyjnie, goi się co najmniej kilka tygodni, ustąpienie dolegliwości nie stanowi kryterium wyleczenia, zagrożenie krwotokiem może być znacznie większe:
n Ranitydyna lub famotydyna 300 mg wieczorem
n Leki blokujące pompę protonową Omeprazol 20 mg/dobę
n Leki osłaniająco – zobojętniające Magnosil, Gealcid
1
teresawawa