DISKLAJMER :P
1. Skrypt ten jest zbiorem całości materiału który obowiązuje na egzamin ze Wstępu do Prawoznawstwa 30 stycznia 2004
2. Skrypt jest w części streszczeniem materiału z książek J. Boncy i Winczorka, pominięte zostały długie i nieistotne wywody autorów
3. Skrypt zawiera:
- informacje z wykładów dr Niesiołowskiego
- informacje z całego podręcznika Winczorka
- informacje z ćwiczeń u mgr Sykuny
- informacje z podręcznika Boncy (rozdziały: I, III – XII, XIV)
- informacje o organach Unii Europejskiej
4. Autor nie ponosi odpowiedzialności za niezaliczone egzaminy osób, które uczyły się tylko z tego skryptu, jednak opanowanie go w całości daje bardzo duże szanse na ocenę pozytywną (sam autor skryptu będzie się uczył TYLKO z niego)
5. Tylko niektóre rozdziały z podręcznika Winczorka zostały opracowane osobno, reszta informacji jest „wpleciona” w notatki z podręcznika Boncy (czyli Bonca została uzupełniona o Winczorka)
6. Autor nie ponosi odpowiedzialności za zmiany dokonane w skrypcie przez osoby trzecie w wyniku jego rozpowszechniania, oryginał skryptu można dostać tylko u autora :P
7. Błędy merytoryczne prawie w ogóle nie pojawiają się, a jeżeli już to bardzo drobne i mało istotne i wynikają z literówek (wybaczcie :P)
8. Podziękowania za zaliczony egzamin, pochwały, prośby o autograf, ale także błędy i reklamacje zgłaszać pod adres ciulekk@wp.pl lub na GG: 1995920 :P
9. Podziękowania za pomoc w przygotowaniu skryptu dla Szymona z grupy 5 (za udostępnienie notatek z wykładów i na temat organów UE)
10. Miłej zabawy przy nauce i pomyślnego wyniku egzaminu.
Autor
WYKŁADY + ĆWICZENIA:
3 grupy nauk w ramach prawoznawstwa:
1) NAUKI HISTORYCZNO-PRAWNE
Historia ustroju i prawa Polska / powszechna, prawo rzymskie, historia doktryn polityczno-prawnych, komparatystyka prawnicza
Funkcja – trzeba sięgać do źródeł
2) DOGMATYKA PRAWA – Nauki szczegółowe o prawie
Ich przedmiotem jest prawo aktualnie obowiązujące polskie / międzynarodowe – np. prawo cywilne, karne, administracyjne
Nauka prawa jest zespołem twierdzeń o normach; prawo jest zespołem norm.
Pochodzenie nazwy:
1) Nauki szczegółowe traktują jako dogmat, to że jeśli dane normy zostały ustanowione przez prawodawcę, to są one prawem.
2) Od metody formalno-dogmatycznej badania prawa – czyli analiza tylko tekstu prawnego, a nie rzeczywistości społecznej
Siła nauk dogmatyczno-prawnych : zajmuje się prawem aktualnie obowiązującym
Słabość: prawo ciągle się zmienia
3) NAUKI OGÓLNE O PRAWIE – formułują uniwersalne twierdzenia o prawie, zajmują się prawem, które było, jest i będzie
filozofia prawa – zajmuje się oceną / wartościowaniem prawa (dobre-złe, sprawiedliwe-niesprawiedliwe)
jurisprudencja ogólna – uprawiana w krajach anglosaskich, bada ogólne pojęcia związane z prawem
jurisprudencja analityczna – formułuje siatkę pojęć i koncepcji prawniczych poprzez analizę pojęciową dyskursu prawniczego
hermeneutyka prawnicza – uzupełnianie nurtów badań normatywnych o nowe wątki opierając się na tezie, iż prawo jest kształtowane w dialogu pomiędzy interpretatorem a tekstem prawnym
teoria prawa – formułuje uniwersalne twierdzenia o prawie
socjologia prawa – zajmuje się sferą socjologii społecznej bada przyczyny, genezę powstania prawa i społeczne skutki jego funkcjonowania
polityka prawa –nauka prowadząca do znalezienia empirycznie sprawdzonych i skutecznych środków osiągania zamierzonych celów etycznych lub politycznych, prekursorem był Leon petrażycki
4) DYSCYPLINY POMOCNICZE PRAWOZNAWSTWA
Kryminologia – o przyczynach przestępstw
Kryminalistyka – o sposobach ich wykrywania
Nauka administracji – o strukturach w administracji
Wiktymologia – o ofiarach
Medycyna sądowa, Penologia
PODZIAŁY NAUK:
1) Przyrodnicze (biologia)
2) Społeczne (prawo, socjologia)
1) Deskryptywne (opisowe – opisują aktualny stan rzeczywistości)
2) Normatywne (praktyczne – wyprowadzają postulaty na przyszłość)
1) Empiryczne – (realne – wyciągając wniosek opieramy się na doświadczeniu)
2) Formalne – (brak potrzeby doświadczenia empirycznego)
1) Teoretyczne – odkrywają prawdę o świecie (fizyka, matematyka, filozofia)
2) Praktyczne – wskazują zasady postępowania w życiu człowieka (etyka, polityka, retoryka, ekonomika)
1) Nomotetyczne – badają zjawiska przyrody, ustalają prawidłowości rządzące tymi zjawiskami
2) Idiograficzne – badają zjawiska społeczne i kulturowe, ustalają obraz faktów jednostkowych i niepowtarzalnych
NAUKI PRAWNE DZIELIMY NA (wg Sykuny):
1) Teoretyczno – filozoficzno – prawne, a w tym:
Gnoseologia prawa – sposoby badania prawa
Ontologia prawa – prawo jako byt, odpowiedź na pytanie: co to jest prawo ?
Aksjologia prawa – wartości w prawie
2) Dogmatyczno – prawne
3) Historyczno – prawne
Gałąź prawa – zbiór norm regulujących określoną, wyodrębniającą się sferę stosunków społecznych (prawo karne, cywilne, administracyjne)
WINCZOREK:
ROZDZIAŁ I – POJĘCIE I FUNKCJE PRAWA
Prawo pozytywne – obowiązujące tu i teraz z mocy ustanowienia lub uznania przez legalną władzę publiczną
Cztery kierunki filozoficzne na temat istoty prawa:
I. KIERUNEK POZYTYWISTYCZNY – uznaje że prawo jest zespołem norm ustanowionych i chronionych przez państwo posługujące się środkami przymusu
Pozytywizm prawniczy – poszukiwał takiego prawa, które jest dostępne dzięki badaniu empirycznemu – prawo istnieje tylko w postaci tekstów aktów normatywnych
Trzy podstawowe cechy norm prawnych (wg G. Jellinka):
a) dotyczą tylko zewnętrznego zachowania ludzi wobec siebie – kontroli podlegają nie myśli, a zachowania ludzkie
b) są ustanawiane przez uznany wobec ludzi i zewnętrzny wobec nich autorytet (suweren)
c) przestrzeganie tego prawa gwarantowane jest przez przymus, którym może posługiwać się władza publiczna
John Austin uwypuklał głównie zabezpieczenie prawa przez PRZYMUS, stworzył teorię imperatywu; prawo = rozkaz suwerena podparty sankcją prawną
G. Jellinek i H.L.A. Hart – przymus dotyka tylko tych, którzy prawo złamali, nie kontroluje się KAŻDYCH zachowań ludzkich
d) normy prawne porządkuje się w całość tworzącą system prawa, dzięki któremu można w każdym przypadku odnaleźć odpowiednią normę
e) porządek prawny państwa opiera się na prawie stanowionym
f) nie ma koniecznego związku między prawem a moralnością, ani między prawem stanowionym jakie jest, a jakie być powinno
G.Radbruch – twórca koncepcji ustawowego bezprawia – norma zgodna z ustawą, a niezgodna z moralnością nie ma racji bytu
Ronald Dworkin – podzielił normy na zwykłe reguły prawne i zasady prawa
Założenia pozytywizmu prawniczego – po XX wieku:
a) państwo nadal jest głównym twórcą prawa, ale prawo tworzą też inne autorytety (UE, wspólnoty regionalne i lokalne)
b) prawo nie skłąda się tylko z norm wyrażających rozkazy, ale także zinnych wzorców i wytycznych postępowania,, reguł sensu, standardów etycznych
c) system prawa nie zawsze jest kompletny (zupełny) i niesprzeczny wewnętrznie, więc stosowanie prawa nie ogranicza się do wyszukania normy odpowiedniej dla danego przypadku
d) zmniejszenie znaczenia separacji prawa i moralności
postulaty de lege lata – co do poprawnego rozumienia prawa
postulaty de lege ferenda – co do przyszłej, oczekiwanej zmiany prawa
II. KIERUNEK PRAWNONATURALNY – zakłada, że prawo pozytywne nie jest wyłącznym wzorem zachowań, a ludzie powinni stosować się do norm naturalnych (prawa naturalnego)
Trzy podstawowe założenia:
a) prawo naturalne wywodzi się z woli Boga odbijającej się w naszych sumieniach (Cz. Strzeszewski) – bez Boga nie ma prawodawcy, a więc i prawa
b) prawo naturalne powinno być naśladowane przez prawo pozytywne, prawo naturalne jest najdoskonalsze
c) w przypadku sprzeczności między prawem naturalnym a pozytywnym, pierwszeństwo ma prawo naturalne
Współcześnie prawo naturalne jest dorobkiem społeczeństwa w procesie kształtowania norm zwyczajowych.
Koncepcje statyczne – prawo natury jest jendno, stałe, niezmienne
Koncepcje dynamiczne – prawo natury się zmienia
Koncepcje laickie - prawo natury pochodzi z rozumu człowieka
Koncepcje religijne – prawo natury pochodzi od Boga
Koncepcje normatywne – w średniowieczu i oświeceniu
Koncepcje ideowe – traktują prawo natury jako ideę
Prawo natury o zmiennej treści – związane z myślą Immanuela Kanta – prawo naturalne jest zbiorem ciągle zmieniających się wyobrażeń o ładzie społecznym
Św. Tomasz z Akwinu i św. Augustyn – prawo natury pochodzi od Boga
John Locke – prawo naturalne pochodzi z rozumu ludzkiego
Fuller – normy postępowania są wytworem społeczeństwa
III. KIERUNEK REALISTYCZNY
Zarzuty pod adresem:
1) koncepcji pozytywistycznych – przywiązują zbyt wielką wagę do tekstów prawniczych
2) koncepcji prawnonaturalnych – poszukują wzorców prawa przez spekulacyjne rozważania
Koncepcje psychologiczno-prawne – prawo lokowały w przeżyciach psychicznych – przedstawiciel: Leon Petrażycki – wyróżniał 4 rodzaje przeżyć psychicznych
Emocje etyczne – narzucająca się potrzeba postąpienia w okreslony sposób
Emocje etyczne jednostronne (moralność) – narzucająca się potrzeba postąpienia w okreslony sposób bez poczucia, że zachowanie należy się danej osobie
...
DarkDream