wskazowki_pieczecie.pdf

PROJEKT

Wskazówki metodyczne dotyczące zasad opracowania w archiwach państwowych

materiałów sfragistycznych wytworzonych do końca XVIII w.

Część I. Założenia ogólne

1. Wskazówki określają zasady opracowania w archiwach państwowych materiałów

sfragistycznych wytworzonych do końca XVIII w., mają zastosowanie do:

- zbiorów (zespołów) materiałów sfragistycznych

- materiałów sfragistycznych wchodzących w skład zespołów archiwalnych

2. Materiały sfragistyczne w rozumieniu niniejszych wskazówek obejmują:

- pieczęcie (oryginały odcisków) związane fizycznie z aktami,

- pieczęcie luźne, tj. nie mające żadnego związku z materiałem aktowym,

- tłoki pieczętne (typariusze),

- reprodukcje pieczęci i toków (odlewy, fotografie, kopie, odrysy itp.), z

wyłączeniem reprodukcji zabezpieczających.

3. Materiały sfragistyczne wytworzone do końca XVIII w. można podzielić:

3.1. Ze względów merytorycznych na:

a. oryginały odcisków (pieczęcie właściwe)

b. oryginały tłoków

c. reprodukcje odcisków i tłoków

3.2. Ze względu na materiał, z jakiego wykonane są pieczęcie, na:

a. pieczęcie woskowe

b. pieczecie metalowe

c. pieczęcie lakowe

c. pieczęcie papierowe

d. pieczęcie tuszowe odbite na papierze

3.3. Ze względu na sposób związania pieczęci z archiwaliami na:

3.3.1. Wiszące, dzielące się ze względu na rodzaj mocowania:

a. na sznurze jedwabnym nie plecionym (jedno- lub wielobarwnym)

b. na sznurze jedwabnym plecionym (jedno- lub wielobarwnym)

c. na sznurze konopnym

d. na pasku pergaminowym

e. na wstążce jedno- lub wielobarwnej

3.3.2. Odciśnięte na papierze na podkładzie:

a. z wosku.

b. z laku

c. z masy mącznej

3.3.3. Odciśnięte bezpośrednio na dokumencie.

3.3.4. Inne.

3.4. Ze względu na osobę właściciela tłoka na:

3.4.1. Pieczęcie monarsze:

PROJEKT

a. cesarskie.

b. królewskie

c. książęce

d. królowych

e. księżnych

f. innych udzielnych władców

3.4.2. Pieczęcie kościelne:

a. papieskie

b. kardynalskie

c. arcybiskupie

d. biskupie

e. kapitulne

f. duchowieństwa świeckiego

g. instytucji kościelnych

h. zakonne

3.4.3. Pieczęcie rycerskie i szlacheckie

3.4.4. Pieczęcie urzędów ziemskich:

a. monarszych

b. ziemskich

3.4.5. Pieczęcie miejskie:

a. urzędów i urzędników miejskich

b. cechów i innych organizacji

c. mieszczan

3.4.6. Pieczęcie wiejskie:

a. sołtysów i wójtów

b. sądów ławniczych i innych instytucji

c. gmin

3.4.7. Pieczęcie instytucji:

a. sądowych

b. wojskowych

c. uczelni

d. szkół

e. innych

3.5. Ze względu na wyobrażenia napieczętne na:

3.5.1. Herbowe

3.5.2. Portretowe.

a. majestatyczne

b. piesze

c. konne

d. popiersiowe

3.5.3. Wotywne

3.5.4. Gmerki

3.5.5. Inicjałowe

3.5.6. Inne

3.6. Ze względu na technikę wykonania na:

3.6.1. Jednostronne

3.6.2. Dwustronne (Contrasigillum nie zalicza się do pieczęci dwustronnej)

a. awers

b. rewers

PROJEKT

II. Opracowanie materiałów sfragistycznych wytworzonych do końca XVIII w.

4. Materiałów sfragistycznych wytworzonych do końca XVIII w. nie brakuje się.

5. Opracowanie materiałów sfragistycznych obejmuje następujące czynności:

–systematyzację,

–inwentaryzację,

–indeksowanie.

6. Systematyzacja.

6.1. Systematyzacja obejmuje następujące czynności:

- powiązanie pieczęci luźnych, odłączonych od akt, a zidentyfikowanych co do

przynależności aktowej, z materiałem aktowym,

- wyodrębnienie pieczęci luźnych, odłączonych od akt, a nie zidentyfikowanych co do

przynależności aktowej, w osobną kolekcję i nadanie tym pieczęciom własnych sygnatur

bieżących, od najstarszych egzemplarzy poczynając,

- wyodrębnienie tłoków pieczętnych w osobną kolekcję i nadanie tym tłokom własnych

bieżących sygnatur od najstarszych egzemplarzy poczynając.

7. Inwentaryzacja

7.1.Inwentaryzacja pieczęci związanych z materiałem aktowym jest dopełnieniem

inwentaryzacji akt. Pieczęć otrzymuje taką samą sygnaturę jaką ma dokument.

7.2. Inwentaryzacja pieczęci luźnych oraz tłoków i reprodukcji ma charakter odrębny i nie

zależy od inwentaryzacji akt.

7.3. Inwentaryzację materiałów sfragistycznych wytworzonych do końca XVIII w.

prowadzi się w systemie informatycznym. System ten powinien umożliwić wyodrębnienie

opisu każdego odcisku pieczęci.

7.4.1 W trakcie inwentaryzowania materiałów sfragistycznych należy zachować podział

według właścicieli pieczęci (por. pkt 3.4.).

7.4.2. W obrębie grup właścicieli pieczęci obowiązuje podział alfabetyczny, wg nazw i

imion własnych.

7.5.Szczegółowe zasady inwentaryzowania materiałów sfragistycznych wytworzonych do

końca XVIII w. znajdują się w załączniku nr 1.

8. Indeksowanie.

8.1. Indeks osobowy w formie imiennego wykazu właścicieli tłoków pieczętnych

powinien wykazać (poprzez sygnaturę dokumentu lub pieczęci luźnej) zachowane w

materiałach sfragistycznych odciski wszystkich typów pieczęci używanych przez

daną osobę.

Układ indeksu powinien być skorowidzowy w porządku alfabetycznym, z zachowaniem

podziału na grupy właścicieli pieczęci (por. pkt 3.4).

8.2. Indeks geograficzny w formie alfabetycznego wykazu państw, miast i wsi, z którymi

byli powiązani właściciele tłoków (poprzez sygnaturę dokumentu lub pieczęci

luźnej).

8.3. Indeks rzeczowy, np. herbów szlacheckich, w formie alfabetycznego wykazu haseł

tematycznych powinien wykazać (poprzez sygnaturę dokumentu lub pieczęci luźnej)

PROJEKT

wszystkie zachowane w materiałach sfragistycznych typy pieczęci związane np.

wspólnym występowaniem jednego herbu.

PROJEKT

Załącznik nr 1

Charakterystyka elementów opisu

I. Elementy opisu pieczęci związanych z aktami:

Lp. Element opisu

Opis

1. Kod kraju

Zgodnie z międzynarodowym standardem opisu archiwalnego ISAD

podać należy przewidziany dla Polski kod PL lub POL.

2. Numer archiwum

Należy wpisać numer archiwum lub oddziału zamiejscowego

archiwum, nadany przez COIA NDAP.

Numer zespołu

(zbioru)

Należy wpisać numer inwentaryzowanego zespołu/zbioru z bazy

danych SEZAM

Ciąg dalszy numeru

zespołu (zbioru)

W przypadku inwentaryzowania obiektu znajdującego się w zbiorze

szczątków zespołów należy podać numer szczątku w obrębie zbioru,

o ile w danym archiwum poszczególne szczątki tworzące taki zbiór są

numerowane. Jeśli nie, należy wpisać 0. Cyfrę tę wpisuje się również

w przypadku, gdy inwentaryzowane są materiały zespołu nie

będącego zbiorem szczątków zespołów.

Nazwa zespołu

(zbioru)

Należy wpisać nazwę zespołu/zbioru z bazy danych SEZAM

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: