ementor41.pdf

SPIS TREŚCI

Od redakcji

Szanowni Czytelnicy „e-mentora”,

Witam w nowym roku akademickim i zachęcam do lektury październikowego numeru pisma.

Bieżące wydanie rozpoczyna analiza bardzo ważnego problemu, jakim jest zróżnicowanie dynamiki rozwoju

gospodarczego i warunków życia w kontekście historycznego podziału na Polskę A i Polskę B. Autor opracowania

zestawia wskaźniki dotyczące dobrobytu z poziomem zaawansowania procesu tworzenia gospodarki opartej na

wiedzy w poszczególnych województwach.

Dla środowiska akademickiego niewątpliwie istotnym wydarzeniem było Forum EAIR (The European Higher

Education Society). Na łamach „e-mentora” relacjonujemy przebieg tej międzynarodowej konferencji, której

33. edycja odbyła się w ostatnich dniach sierpnia br. w murach Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Pozo-

stając w tematyce szkolnictwa, polecam również lekturę opracowania poświęconego problematyce kolegialności

w podejmowaniu decyzji na uczelniach publicznych na tle nowelizacji Prawa o szkolnictwie wyższym i wyzwań

stojących przed ośrodkami akademickimi.

Bardzo obszernie opisywane są w bieżącym wydaniu zagadnienia związane z e-edukacją. Polecam szczególnie ar-

tykuł nt. roli konstruktywizmu w rozwoju kształcenia akademickiego oraz upowszechniania formy e-learningu.

Warto również zwrócić uwagę na opracowanie poświęcone nauczaniu przedsiębiorczości i ekonomii w szkołach

ponadgimnazjalnych oraz oczekiwaniom środowiska względem nowego przedmiotu Ekonomia w praktyce , który

ma uzupełniać program dotychczas realizowanych zajęć z Podstaw przedsiębiorczości .

Korzystając z okazji, zapraszam wszystkich zainteresowanych na obrady VIII edycji środowiskowej konferencji

pt. Rozwój e-edukacji w ekonomicznym szkolnictwie wyższym . Gospodarzem spotkania będzie Uniwersytet Ekonomicz-

ny w Krakowie. Konferencja zaplanowana jest na 17 listopada br. Więcej informacji, w tym kartę zgłoszeniową,

można znaleźć na stronie www.e-edukacja.net.

Marcin Dąbrowski

redaktor naczelny

Aktualności

Rp.pl: Naukowy facebook prawdę powie

Powstaje serwis społecznościowy, za pośrednictwem którego europejscy naukowcy będą mogli dzielić się swoimi od-

kryciami. REIsearch.eu, czyli Research Excellence Innovation Network, to darmowe internetowe narzędzie, które pozwoli

europejskim naukowcom wymieniać dane badawcze z innymi ośrodkami połączonymi w wielkiej interdyscyplinarnej sieci.

PC WORLD: Badania potwierdzają, że iPad ma pozytywny wpływ na proces nauczania

Abilene Christian University prowadzi obszerne badania nad wpływem urządzeń dotykowych na proces kształcenia.

Obejmują one okres ponad trzech lat – od momentu kiedy to do rąk uczniów pierwszych klas szkoły podstawowej trafiły

iPhone’y oraz iPody touch. Z czasem w szkołach zagościły również tablety iPad. Z badań jednoznacznie wynika, że wdro-

żenie tego typu urządzeń do procesu nauczania ma na niego pozytywny wpływ. Jedno z badań wykazało np. że uczniowie,

którzy sporządzali notatki za pomocą swojego iPada, uzyskiwali o 25 proc. lepsze wyniki w zakresie pytań dotyczących

przekazywania informacji.

Edunews: Coraz częściej będziemy uczyć się online

Z zaprezentowanego podczas tegorocznej konferencji ISTE (International Society for Technology in Education) raportu

konsorcjum Project Tomorrow i Blackboard Learning in the 21st Century: 2011 Trends Update wynika, że edukacja szkolna ulegać

będzie głębokim przeobrażeniom w kierunku edukacji mieszanej z obszernymi komponentami wirtualnymi. Nie stanie się

to, rzecz jasna, z dnia na dzień, ale zmiana nastąpi na pewno.

GW: Komputer przeszedł Test Turinga

Na początku września na festiwalu innowacji Techniche w indyjskim Guwahati program komputerowy Cleverbot, roz-

mawiając z ludźmi, przekonał ich, że jest człowiekiem! To znaczy, że przeszedł test (wymyślił go pół wieku temu brytyjski

matematyk Alan Turing), który ma dowodzić, iż komputer zaczął myśleć.

eSchoolNews: Many U.S. schools adding iPads, trimming textbooks

While iPads have rocketed to popularity on many college campuses since Apple introduced the device in spring 2010,

many public high schools this fall will move away from textbooks in favor of the lightweight tablet.

Więcej doniesień z najważniejszych wydarzeń w e-learningu i ICT dostępnych jest

w serwisie: wioska.net – codziennie nowe informacje nt. e-edukacji .

Lista osób, które w minionym roku akademickim przygotowywały recenzje naukowe artykułów

publikowanych w dwumiesięczniku „e-mentor”:

dr Maria Aluchna, dr prof. SGH Piotr Bołtuć, dr hab. inż. prof. SGH Stefan Doroszewicz, prof. dr hab. Jan Goliński,

dr Aleksandra Jadach-Sepioło, dr Irena Kasperowicz-Ruka, dr Anna Kłopotek, dr Jan Kruszewski, dr Stanisław Macioł,

dr Grzegorz Maśloch, dr Rafał Mrówka, dr Remigiusz Orzechowski, dr hab. prof. SGH Marek Rocki, dr Piotr Wachowiak,

dr Paweł Wyrozębski, dr Maria Zając, dr Anna Zbierzchowska.

październik2011 3

metody, formy i programy kształcenia

Dobrobyt społeczno-ekonomiczny

oraz gospodarka oparta na wiedzy

w kontekście historycznych podziałów

na Polskę A i Polskę B

Wojciech Bizon

W ocenie perspektyw rozwoju polskiej gospodarki, jak

również poprawy warunków życia ludności, przywołuje się

stereotypowy historyczny podział na bardziej rozwiniętą

część Polski zachodniej i centralnej oraz zapóźniony obszar

województw leżących na wschód od Wisły. W opracowaniu

z jednej strony poddano analizie bieżący poziom warunków

życia ludności i stan systemu społeczno-gospodarczego,

z drugiej zaś oszacowano zaawansowanie w kwestiach

związanych z tworzeniem gospodarki opartej na wiedzy

w poszczególnych województwach. Dokonując podziału na

dwie grupy metodą k-średnich, skonfrontowano rezultaty

z założeniami wynikającymi z podejścia historycznego.

zacofanych, czego dowodem jest na przykład funk-

cjonowanie Programu Rozwoju Polski Wschodniej,

w ramach którego realizowane są projekty o kluczo-

wym znaczeniu dla rozwoju społeczno-gospodarczego

pięciu województw: lubelskiego, podkarpackiego,

podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko-mazur-

skiego 3 . Niemniej wciąż aktualne pozostają pytania,

czy dzieląc współczesną Polskę na dwie wyraźnie

różne pod względem ekonomicznym grupy regio-

nów, uzyska się wynik, który będzie korespondował

z zakorzenionymi historycznie przekonaniami, oraz

oczywiście, jak ten podział ostatecznie będzie wyglą-

dał geograficznie.

Uwarunkowania historyczne wpłynęły na zakorze-

nienie się w świadomości społecznej podziału Polski

na tzw. Polskę A i Polskę B. W okresie międzywojen-

nym pojęcia te podkreślały zróżnicowanie między le-

piej rozwiniętą Polską zachodnią i częściowo centralną

(A), a częścią na wschód od Wisły (B) 1 . Kryterium po-

działu nigdy nie zostało jasno zdefiniowane, niemniej

można uznać, że największe znaczenie miały i mają

wskaźniki o charakterze gospodarczym. Podejmowane

współcześnie próby opisu zróżnicowania regionów

w kontekście istnienia Polski A i B skupiają się przede

wszystkim na takich czynnikach, jak: PKB per capita ,

wysokość średniej pensji, stopa bezrobocia, względ-

na liczba firm, względna liczba kilometrów dróg czy

dostęp do internetu 2 , czyli wykorzystują badanie

wieloaspektowe, które wiąże czynniki o charakterze

gospodarczym, infrastrukturalnym i społecznym.

Z kolei na szczeblu istniejących rozwiązań syste-

mowych wyraźna jest tendencja do wyodrębniania

wschodnich regionów Polski jako tych bardziej

Tło teoretyczne i hipotezy badawcze

Najbardziej uniwersalnym miernikiem o charakte-

rze ekonomicznym jest poziom produkcji krajowej

brutto przypadającej na mieszkańca. W związku

z zakładanym zróżnicowaniem regionalnym wartości

PKB per capita w poszczególnych województwach

mogą stanowić punkt wyjścia do dalszych, rozwinię-

tych porównań, skupiających się na zagadnieniach

bardziej szczegółowych: jak na przykład stan sytemu

społeczno-gospodarczego czy kwestie związane

z budowaniem gospodarki opartej na wiedzy 4 . Wia-

domo bowiem, że względna wielkość produkcji nie

musi się automatycznie przekładać ani na standard

życia ludności, ani też na kwestie związane z bu-

dowaniem nowoczesnej gospodarki: innowacyjnej

i konkurencyjnej.

Mimo że wiele aspektów, które odpowiadają za

szeroko definiowany stan systemu społeczno-gospo-

Por. M. Kozak, A. Pyszkowski, R. Szewczyk (red.), Słownik Rozwoju Regionalnego , Polska Agencja Rozwoju Regionalnego, In-

stytut Technologii Eksploatacji, Warszawa 2001, cyt. za: http://www.regioportal.pl/pl32/def28/Polska%20A%20i%20Polska%20B,

[14.09.2011].

2 Por. A. Frankowska, A. Droździel, M. Miskiewicz, Zasypanie przepaści między Polską A i B zajmie dekady , artykuł z dn. 14.07.2010,

http://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/zasypanie;przepasci;miedzy;polska;a;i;b;zajmie;dekady,32,-1,643360.html,

[14.09.2011].

3 Portal Funduszy Europejskich, http://www.polskawschodnia.gov.pl/WstepDoFunduszyEuropejskich/Strony/program.aspx,

[14.09.2011].

4 Por. W. Bizon, Gospodarka oparta na wiedzy w polskich województwach. Wieloaspektowa analiza porównawcza województwa pomor-

skiego , [w:] J. Teczke, J. Czekaj (red.), Zarządzanie intensyfikujące rozwój gospodarczy , Biuro Projektu Nauka i Gospodarka, Kraków

2010, s. 456.

4 e-mentor nr 4 (41)

Dobrobyt społeczno-ekonomiczny...

darczego, jest pochodną wartości osiąganej produkcji

(i poprzez to może być z nią zauważalnie dodatnio

skorelowanych, jak np. wysokość wynagrodzenia, po-

ziom sprzedaży), to można wyróżnić również szereg

czynników, które wpływając na dobrobyt, z produkcją

powiązane są mniej bezpośrednio. W tym kontekście

na plan pierwszy wysuwają się kwestie, które mogą

być analizowane od strony warunków życia ludności.

A zatem czynnikom o charakterze wysoce ekono-

micznym, takim jak średnia wysokość wynagrodze-

nia, poziom oszczędności czy struktura konsumpcji,

towarzyszą aspekty związane z zabezpieczeniem

socjalnym. Ich przykładem jest poziom bezrobocia

czy skala zagrożenia ubóstwem.

Tabela 1 szereguje malejąco województwa według

wartości wypracowanego na mieszkańca produktu

krajowego brutto w 2008 roku (w cenach bieżących).

Wskazano w niej jednocześnie odniesienie do średniej

dla całej Polski.

po mazowieckim osiągają PKB per capita wyższy od

średniej. Kolejne grupy tworzy siedem województw

ze środka tabeli oraz pięć ostatnich w rankingu,

z wartością PKB per capita poniżej 80 proc. śred-

niej dla kraju. W obliczu konieczności dokonania

ostatecznego podziału na dwie grupy (Polskę A

i Polskę B) można stwierdzić, że niezwykle trudno

jest na bazie jednego wskaźnika jednoznacznie za-

klasyfikować poszczególne województwa, jednakże

trzeba zauważyć, że ostatnich pięć województw

w rankingu wpisuje się w historyczne rozumienie

pojęcia Polska B.

Pozostawienie badania wyłącznie na etapie

wniosków płynących z analizy różnic we względnej

produkcji wydaje się zatem wysoce niepełne. Jak

wykazano, na stan systemu społeczno-gospodar-

czego i poziom życia ludności składają się także

kwestie bardziej szczegółowe. Zatem rozszerzenie

pola badawczego o aspekty określające poziom

Tabela 1. Wartość produktu krajowego brutto w 2008 roku (w cenach bieżących) w polskich województwach

PKB per capita

Lp.

województwo

w stosunku do

średniej krajowej

Lp.

województwo

w stosunku do

średniej krajowej

w zł

mazowieckie

52 770

157,70%

małopolskie

28 878

86,30%

śląskie

36 126

107,96%

10.

lubuskie

28 709

85,80%

dolnośląskie

35 989

107,55%

11.

opolskie

28 379

84,81%

wielkopolskie

34 934

104,40%

12.

świętokrzyskie

26 763

79,98%

pomorskie

31 754

94,90%

13.

warmińsko-mazurskie

24 814

74,16%

łódzkie

31 140

93,06%

14.

podlaskie

24 434

73,02%

zachodniopomorskie

30 357

90,72%

15.

lubelskie

23 219

69,39%

kujawsko-pomorskie

28 926

86,44%

16.

podkarpackie

23 101

69,04%

POLSKA

33 462

100%

Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS

Badając dane dotyczące produkcji, można z jednej

strony zauważyć, że pięć najbiedniejszych woje-

wództw to wspomniane już województwa tzw.

ściany wschodniej, objęte Programem Rozwoju

Polski Wschodniej. Jednocześnie tylko w czterech

województwach wartość PKB per capita jest wyższa

od średniej dla całej Polski. Bez wątpienia świadczy

to o ogromnym zróżnicowaniu rozkładu wartości PKB

w zależności od regionu. Co więcej, województwo

mazowieckie wyraźnie „odstaje” od pozostałych, co

również sprawia, że PKB per capita w województwie

najbogatszym (mazowieckie) jest ponad dwukrotnie

wyższy niż w najbiedniejszym (podkarpackie). Gdyby

arbitralnie podzielić województwa na dwie równe li-

czebnie grupy, to wartość mediany stanowiłaby około

86 proc. wysokości średniej wartości PKB per capita .

Przy tak niesymetrycznym rozkładzie zasadne

jest pytanie, ile można wyróżnić grup skupiających

województwa wyraźnie podobne do siebie. Analizy

wykazały, że zarówno podział oparty na miarach

porządkowych, jak i na klasycznych nie daje jedno-

znacznej i wyraźnej odpowiedzi.

Jak wspomniano, szczególnie zauważalne są dys-

proporcje między Mazowszem a resztą województw

oraz fakt, że jedynie następne trzy województwa

życia ludności powinno dokładniej wskazywać róż-

nice pomiędzy poszczególnymi województwami,

aniżeli demonstruje to PKB per capita . Jednocześnie

włączanie wielu zmiennych (aspektów) pozwala na

zastosowanie metod, które w oparciu o algorytmy

matematyczne w obiektywny sposób umożliwiają

podział na zadaną liczbę grup w taki sposób, ażeby

uzyskane skupienia charakteryzowały się dużym

względnym podobieństwem wewnątrzgrupowym

i jednocześnie jak najmniejszym międzygrupowym.

Co ważne, nie można przy tym z góry ustalić, czy

te skupienia będą równoliczne. Mając na uwadze

docelowe dążenie do uzyskania dwóch wyraźnie

różniących się między sobą grup województw, można

sformułować następującą hipotezę:

H1: W wyniku grupowania polskich województw

pod względem cech określających łącznie

stan systemu społeczno-gospodarczego

oraz warunków życia ludności uzyskano

obraz korespondujący z wnioskami z histo-

rycznie rozumianego podziału na Polskę A

i Polskę B.

Poziom życia ludności wynika w dużej mierze

z nakładów poczynionych w latach ubiegłych. Jed-

nym ze sposobów rozwijania gospodarki może być

październik 2011 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: