Słownik ministranta.pdf

Słownik

Alba - jest długą, białą szatą, sięgającą do kostek, z długimi rękawami. Taka

ukształtowała się we wszystkich obrządkach ze starożytnej tuniki. Nazwa "alba"

wywodzi się z jej białego koloru. Alba jest symbolem czystości duszy będącej w

stanie łaski uświęcającej, zdobytej przez krew Baranka (Ap. 7, 14), której

nagrodą będzie uwielbienie w niebie. Od IVw. alba stała się powszechną szatą

całej służby ołtarza.

Ampułki - naczynie liturgiczne w kształcie małych dzbanuszków, w których

podaje się wodę i wino do Mszy św.

Błogosławieństwo - życzenie uzyskania specjalnej przychylności Bożej dla

jednostki, wspólnoty lub rzeczy przez odpowiednie słowa i towarzyszące im

gesty sakralne.

Ceremoniarz - ministrant kierujący wykonywaniem czynności przy

sprawowaniu liturgii.

Chleb - początkowo wierni przynosili ze sobą na zgromadzenie eucharystyczne

normalne, domowe chleby, często kwaszone, w kształcie pełnego koła lub

wieńca. Od VIII w. na zachodzie chrześcijańskim zaczęto konsekrować chleb

wyłącznie niekwaszony, naśladując Ostanią Wieczerzę. Chleb konsekrowany

łamano na mniejsze kawałki, stosownie do ilości przystępujących do Komunii

Świętej. Od IX w., a powszechnie od XIII w. wypiekano gotowe hostie.

Chrzcielnica - naczynie na wodę chrzcielną, umieszczone w kościele lub

specjalnej kaplicy.

Cingulum - jest to gruby sznur z frędzlami na obu końcach, którym przepasuje

się albę, gdy jest za szeroka i za długa lub nie przylega odpowiednio do ciała.

Cingulum symbolizuje wstrzemięźliwość i panowanie nad pożądliwościami

cielesnymi. Jest także znakiem pracy w służbie Bożej. Cingulum miało również

symbolizować ręcznik, którym przepasał sie Chrystus, gdy obmywał apostołom

nogi.

Dalmatyka - jest szatą własną diakona. Wkłada on ją na albę i stułę. Pierwotnie

była strojem świeckim. Za jej ojczyznę uchodzi Dalmcja, od której wzięła

nazwę. Od IVw. nosił ją papież i diakoni rzymscy

Strojem liturgicznym diakona dalmatyka stała się w IXw. Była to szata długa i

szeroka, nie przepasana, o krótkich i szerokich rękawach. Z czasem uległa

skróceniu, a dla łatwiejszego jej ubierania przecięto ją z obydwu boków, łącznie

z rękawami. Zawsze była koloru białego z czerwonymi, pionowymi pasami,

biegnącymi od ramion do dolu, z przodu i z tyłu. Od XIIIw. kolor jej zaczęto

dostosowywać do koloru ornatu.

Modlitwy kościelne przedstawiają dalmatykę jako szatę radości i symbol

nadprzyrodzonej sprawiedliwości.

Dary ofiarne - rzeczy i akta wewnętrzne, które człowiek składa Bogu w czasie

Mszy św. Przede wszystkim są to dary chleba i wina, które wyrażają ofiarę

człowieka.

Homilia - słowo kapłana skierowane do wiernych na tle usłyszanych czytań

biblijnych.

Humerał - wywodzi się ze starożytnej chusty noszonej na ramionach i szyi

przez ludzi należących do wyższych warstw społecznych. Częścią szat

liturgicznych stał się dopiero w IXw. we Frankonii. Dzisiaj przedstawia się on

jako niewielka chusta ze lnu lub innej tkaniny szlachetnej, naturalnej lub

syntetycznej, odpowiadającej powadze i świętości liturgii. Humerał zakłada się,

gdy alba nie osłania dokładnie zwykłego stroju koło szyi.

Symbolika w humerale widziała najpierw chustę, którą Chrystusowi zawiązano

oczy, gdy sięz niego naigrywano. Symbolika zaś zawarta w modlitwie

przeznaczonej do odmawiania przy jego wkładaniu widziała w nim "hełm

zbawienia" (Ef 6,17; 1 Tes 5,8), który miał strzec kapłana przed złymi myślami

oraz złymi słowami.

Hymn - uroczysta pieśń śpiewana na cześć Boga lub Świętych.

Kielich i patena - należą do najgodniejszych naczyń liturgicznych. W nich

bowiem spoczywają postacie eucharystyczne. Przez pierwsze tysiąclecie

chrześcijaństwa Komunii Św. udzielano wszystkim pod dwiema postaciami,

dlatego naczynia te były znacznie większe niż obecnie. W różnych okresach

kielich przybierał różne charakterystyczne kształty i misterne ozdoby, co

związane było z wyjątkową czcią, wynikającą z jego przeznaczenia.

Duża początkowo patena służyła do składania na niej chleba przeznaczonego do

przeistoczenia i łamania dla rozdawania go wiernym.

Z kielichem i pateną łączą się: ampułki, korporał, puryfikaterz oraz palka.

Kolory w liturgii - w różnych obrzędach kulturowych, z reguły nie miały

charakteru przypadkowego, lecz miały zazwyczaj określne znaczenie. Podobnie

było w liturgii Kościoła, gdzie wprowadzenie różnych kolorów opierało się na

ich wymowie symbolicznej, powszechnie znanej i przyjmowanej. Pierwsze

ślady reguł liturgicznych odnoszących się do kolorów, pochodzą z IXw. W

XIIw. w Rzymie ustalił się pewien zestaw kolorów liturgicznych. Na początku

XIII w. zestaw ten opisał papież Innocenty III (+1216). Od tego czasu nie było

większych zmian w doborze kolorów liturgicznych. Potwierdził je również

mszał św. Piusa V (+1572).

W tradycji kolory miały następujące znaczenie:

1. Kolor biały - symbol światła, czystości, niewinności, radości, świątecznego

nastroju.

2. Kolor czerwony - znak krwi, walki, męczeństwa, a także ognistych

języków, pod postacią których Duch Św. zstąpił na apostołów

3. Kolor zielony - symbol nadziei, odrodzenia, młodości i sprawiedliwości.

4. Kolor fioletowy - symbol żałoby i pokuty, skruchy, pokory, a ponadto

godność (fiolety biskupa, prałata, kanonika).

5. Kolor różowy - kolor radości w okresie pokuty.

W najnowszym, obecnie używanym, mszale Pawła VI czytamy (nr. 307,308):

"Rozmaitość kolorów szat liturgicznych ma uzewnętrzniać charakter

sprawowanych misteriów wiary, a także ideę rozwoju życia chrześcijańskiego w

ciągu roku liturgicznego.

Co do koloru szat liturgicznych należy zachować tradycję, a mianowicie:

1. Koloru białego używa się w Oficjach i Mszach Okresu Wielkanocnego i

Narodzenia Pańskiego, w święta i wspomnienia Chrystusa Pana, z wyjątkiem

tych, które dotyczą Jego Męki; w święta i wspomnienia Najświętszej Maryi

Panny, świętych Aniołów, Świętych, którzy nie byli męczennikami, w

uroczystość Wszystkich Świętych (1 listopada) i św. Jana Chrzciciela (24

czerwca), w święta św. Jana Ewangelisty (27 grudnia), Katedry św. Piotra (22

lutego) i Nawrócenia św. Pawła (25 stycznia).

2. Koloru czerwonego używa się w niedzielę Męki Pańskiej, w Wielki Piątek,

w niedzielę Zesłania Ducha Świętego, w Mszach ku czci Męki Pańskiej, w

główne święta Apostołów i Ewangelistów i dni Świętych Męczenników.

3. Koloru zielonego używa się w Oficjach i Mszach Okresu Zwykłego.

4. Koloru fioletowego używa się w okresie Adwentu i Wielkiego Postu.

Można go również stosować w Oficjach i Mszach za zmarłych.

5. Koloru czarnego można używać w Mszy za zmarłych.

6. Koloru różowego można użyć w niedzielę Gaudete (3 Adwentu) i w

niedzielę Laetare (4 Wielkiego Postu). Konferencje Episkopatu mogą ustalić i

przedstawić Stolicy Apostolskiej inne zasady, które by lepiej odpowiadały

potrzebom i duchowi poszczególnych narodów.

Komża - jest skróconą albą o szerokich rękawach. Najpierw używano jej na

chórze, czyli podczas wspólnego odmawiania modlitw kanonicznych, a od XIV

w. także do tych wszystkich funkcji liturgicznych, dla których nie była wyraźnie

przypisana. Symbolika komży jest taka sama, co alby, a więc oznacza czystość

duszy.

Konfesjonał - miejsce sprawowania Sakramentu Pokuty.

Korporał - Na ołtarzu nakrytym obrusem rozkłada się korporał lniany, o

wymiarach 50 x 50 cm. Na nim dopiero stawia się kielich i kładzie patenę.

Ministrant - członek ludu Bożego, który w czasie sprawowania liturgicznych

obrzędów spełnia posługę pomocniczą w sposób określony przepisami Kościoła.

Monstrancja - jest naczyniem liturgicznym, służącym do wystawiania

Najświętszego Sakramentu w celu adorowania Go i noszenia podczas procesji.

Monstrancja pojawiła się w XIV w. w związku z rozwojem kultu

eucharystycznego. W początkach miała ona kształt wieży lub fasady kościelnej,

z dodanymi figurkami. Była mała i najczęściej wykonana z drewna. W okresie

baroku monstrancja przyjęła większe rozmiary. Kształtem zaś upodobniła się do

słońca z rozchodzącymi się promieniami.

Najświętszą Hostię przeznaczoną do monstrancji przechowuje się w małej

puszce zwanej kustodią.

Uchwyt, który przytrzymuje Hostię nazywa się luną lub melchizedekiem.

Odpust parafialny - uroczystość, w której parafia w sposób szczególny czci

swego Patrona.

Ołtarz - stół, na którym składa się Najświętszą Ofiarę i przy którym rozdziela

się Ciało Pańskie.

Ornat - powstał z wierzchniej szaty rzymskiej, która była rodzajem płaszcza

bez rękawów, z jednym tylko małym otworem na głowę. Ornatu używano przy

wszystkich czynnościach kapłańskich. Od XIIIw. zaczęto go obcinać z boków,

by nie krępował ruchów rąk, aż w XVIIw. pozostały już tylko dwa płaty

materiału, z przodu i z tyłu. Równocześnie ornat przyozdabiano coraz bardziej

bogatymi haftami. Na plecach kapłana zwykle haftowano znak krzyża, symbol

Ofiary krzyżowej Chrystusa i równocześnie symbol ciężaru służby Bożej.

Obecnie wraca się do rnatu obszernego, odznaczającego się szlachetną prostotą i

estetycznym wyglądem.

Ponieważ ornat ubiera się na wszystkie inne szaty dlatego w obrzędach święceń

uchodził zawsze za symbol miłości przykrywającej grzechy (1 P 4, 8). Kolor

ornatu jest uzależniony od okresu liturgicznego liturgicznego lub Mszy Świętej.

Palka - podwójny czworobok lniany, usztywniony przez włożenie kartonu

pomiędzy podwójne płótno. Służy ona nakrywaniu kielicha.

Paschał - świeca symbolizująca Zmartwychwstałego Chrystusa.

Patena - naczynie, na którym składa się w czasie Mszy św. chleb do

konsekracji.

Prezbiterium - część kościoła, w której znajduję się ołtarz główny.

Procesja - uroczysty pochód religijny połączony ze śpiewem.

Puryfikaterz - jest ręczniczkiem, którym wyciera się kielich po wypłukaniu go

wodą (puryfikacją).

Puszka - należy do naczyń liturgicznych związanych z Eucharystią. Służy do

przechowywania komunikantów. W okresie baroku przybrała kształt

zamykanego pucharu i w tej formie jest używana do dziś. Na puszkę zakłada się

sukienkę, jako znak czci dla Najświętszego Sakramentu. Sukienka ta

obowiązuje od 1614 roku, przepisane prze Rytuał Rzymski.

Relikwiarz - ozdobne naczynie, w którym przechowuje się relikwie.

Responsorium - powtarzane wersety psalmu stanowiące odpowiedź człowieka

na słowo Boże.

Sanctissimum - łacińska nazwa Najświętszego Sakramentu.

Służba Liturgiczna - zespół ludzi, którzy w czasie sprawowania liturgicznych

obrzędów spełniają posługę w sposób określony przez Kościół.

Stuła - jest długą, szeroką wstęgą, lekko rozszerzoną na końcach, uszytą z tej

samej tkaniny, co ornat. Biskup i kapłan noszą stułę zawieszoną na szyi i

zwisającą swobodnie z przodu. Diakon natomiast zakłada stułę na kształt szrfy z

lewego ramienia ukośnie do prawefo boku i tam ją spina. Stuła wywodzi się z

insygniów urzędników państwowych, noszona przez nich w starożytności. Była

oznaką ich urzędu i godności.

W liturgii stuła również symbolizuje władzę i godność urzędu kapłańskiego.

Symbolizuje także godność chrześcijańską, szatę godową wszystkich

powołanych do nieśmiertelnogo królowania z Panem Bogiem w niebie. Kolor

stuły jest uzależniony od charakteru okresu liturgicznego lub Mszy Świętej.

Szaty liturgiczne - W zgromadzeniu liturgicznym rozmaitość szat jest znakiem

zewnętrznym różnych funkcji, wynikających z różnych stopni święceń i posług

liturgicznych.

Ogólne wprowadzenie do mszału tak o tym mówi: "Szatą liturgiczną wspólną

dla duchownych i ministrantów wszystkich stopni jest alba, przepasana w

biodrach paskiem (cingulum), jeżeli nie jest uszyta w taki sposób, że przylega

do ciała nawet bez paska. Jeżeli alba nie osłania dokładnie zwykłego stroju koło

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: