Osłony maszyn wymagania.pdf

Malować osłony, czy nie malować?

2010-08-04

Niektórzy behapowcy mają wątpliwości, czy stałe i ruchome osłony przy maszynach i

urządzeniach powinny być malowane wyróżniającymi barwami bezpieczeństwa.

Według definicji podanej w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26

września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.:

Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) - dalej r.b.h.p. osłona to element lub zestaw

elementów konstrukcyjnych służący do ochrony człowieka przed niebezpiecznymi lub

uciążliwymi wpływami pracujących części, mechanizmów i układów roboczych maszyny lub

innego urządzenia technicznego.

Podobne zadanie spełniają urządzenia ochronne, definiowane jako osłony lub urządzenia,

które spełniają jedną lub więcej z następujących funkcji: zapobiegają dostępowi do stref

niebezpiecznych, powstrzymują ruchy elementów niebezpiecznych, zanim pracownik

znajdzie się w strefie niebezpiecznej lub nie pozwalają na włączenie ruchu elementów

niebezpiecznych, jeśli pracownik znajduje się w strefie niebezpiecznej, albo zapobiegają

naruszeniu normalnych warunków pracy maszyn i innych urządzeń technicznych, czyli nie

pozwalają na uaktywnienie się innych czynników niebezpiecznych lub szkodliwych.

Jednak ani r.b.h.p., ani rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w

sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie

użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn.

zm.), ani rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie

zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228) - dalej r.z.w.m. nic nie mówią

o konieczności malowania barwami bezpieczeństwa stałych i ruchomych osłon przy

maszynach i urządzeniach. Myśląc logicznie, nie ma takiej potrzeby, ponieważ pomalowanie

osłony w żółto-czarne lub czerwono-białe pasy (albo tylko na żółto, jak niektórzy to robią),

niczego nie zmienia w jej funkcji. Osłona po prostu powinna być na przewidzianym dla niej

miejscu.

Niektórzy producenci umieszczają na osłonach naklejki informujące o zagrożeniu w

przypadku zdjęcia osłony. Można ewentualnie zalecać, by jaskrawymi barwami pomalować

wewnętrzne części osłony albo osłaniany element ruchomy, który osłona zakrywa. Wtedy, w

przypadku otwarcia lub zdjęcia osłony, barwy te zwracają uwagę na niewłaściwą sytuację.

Natomiast gdy osłona jest na przewidzianym konstrukcyjnie miejscu, nie ma potrzeby

malować jej na jakikolwiek inny kolor niż zrobił to producent.

Wymagania dotyczące osłon są w ww. przepisach dosyć rozbudowane, ale nie ma wśród nich

obowiązku znakowania barwami bezpieczeństwa.

Warto przypomnieć, że wspomniane przepisy i normy nakazują oznakowanie zgodnie z

wymaganiami określonymi w Polskich Normach - lecz nie osłon, ale elementów

sterowniczych maszyn mających wpływ na bezpieczeństwo, które muszą być widoczne i

możliwe do jednoznacznego zidentyfikowania. Jest to logiczne, bo np. przycisk awaryjny czy

wyłącznik zasilania, powinny być widoczne i łatwe do znalezienia wśród innych przycisków

maszyny, a osłony nie są i nawet nie mogą być równocześnie elementami sterowniczymi.

Barwami bezpieczeństwa powinny być pomalowane elementy ruchome maszyn, wystające

poza gabaryty np. obrabiarki, których ruch (np. stołu szlifierki do płaszczyzn lub imaka

nożowego strugarki) może spowodować uderzenie przechodzącej osoby. W takiej sytuacji

jaskrawe, kontrastowe barwy bezpieczeństwa spełniają swoje zadanie i ostrzegają przed

zagrożeniem. Jeżeli inspektor pracy, czy ktokolwiek inny, domaga się czegoś, powinien

podać podstawę prawną tego żądania.

Przy okazji warto przypomnieć najnowsze i najważniejsze wymagania dotyczące osłon.

Zgodnie z r.z.w.m. osłona to część maszyny, w postaci bariery materialnej, przeznaczona

specjalnie do zapewnienia ochrony. Podobną rolę pełni urządzenie ochronne, czyli urządzenie

inne niż osłona, zmniejszające ryzyko niezależnie albo w połączeniu z osłoną. Ruchome

elementy maszyny powinny być zaprojektowane i wykonane tak, aby zapobiec ryzyku

zetknięcia mogącego być przyczyną wypadku, a gdy ryzyko to nadal istnieje, ruchome

elementy maszyny powinny być wyposażone w osłony lub urządzenia ochronne.

Osłony i inne urządzenia ochronne, chroniące przed ryzykiem związanym z ruchomymi

elementami maszyny, powinny być dobierane odpowiednio do rodzaju zagrożenia, a przy

doborze właściwych osłon lub urządzeń ochronnych należy kierować się następującymi

zasadami:

- osłony zaprojektowane w celu ochrony osób przed zagrożeniami stwarzanymi przez

ruchome elementy maszyny, np. przenoszenia napędu, powinny być osłonami stałymi, albo

ruchomymi osłonami blokującymi, lub kombinacją osłon i urządzeń ochronnych. Zaleca się

stosowanie osłon ruchomych blokujących w przypadku ruchomych elementów maszyny,

jeżeli przewiduje się konieczność częstego dostępu do nich;

- osłony i urządzenia ochronne powinny mieć wytrzymałą konstrukcję, być stabilnie

zamocowane na swoim miejscu oraz umieszczone w odpowiedniej odległości od strefy

niebezpiecznej, a ponadto umożliwiać, w miarę możliwości bez konieczności demontażu

osłon lub wyłączenia urządzeń ochronnych, dostęp konieczny do wykonywania prac

związanych z mocowaniem lub wymianą narzędzi oraz konserwacją. Dostęp ten powinien

być ograniczony tylko do obszaru niezbędnego do wykonywania tych prac;

- osłony powinny w miarę możliwości chronić przed wyrzucaniem lub spadaniem materiałów

lub przedmiotów oraz przed emisjami (pyłów, cieczy, oparów itp.) powodowanymi przez

maszyny. Mogą powodować tylko minimalne utrudnienia w obserwacji procesu

produkcyjnego, nie powinny natomiast powodować żadnego dodatkowego ryzyka ani dawać

łatwo się obejść lub wyłączyć;

- osłony stałe powinny być mocowane w sposób umożliwiający ich otwarcie lub demontaż

wyłącznie przy użyciu narzędzi. Tam gdzie jest to możliwe, usunięcie elementów mocujących

powinno uniemożliwiać pozostawienie osłon na swoim miejscu, np. po wykręceniu śrub

mocujących osłonę, nie może ona dalej znajdować się na swoim miejscu np. pod własnym

ciężarem;

- blokujące osłony ruchome powinny być zaprojektowane i wykonane tak, aby mogły być

regulowane tylko poprzez zamierzone działanie, być sprzężone z układem blokującym,

zapobiegającym uruchomieniu niebezpiecznych funkcji maszyny do chwili zamknięcia

osłony i wydającym polecenie zatrzymania, gdy tylko osłona jest otwierana, oraz, o ile to

możliwe, pozostawać po otwarciu przymocowane do maszyny;

- osłony nastawne ograniczające dostęp do stref elementów ruchomych maszyny,

niezbędnych do pracy, powinny być nastawiane ręcznie lub automatycznie, w zależności od

rodzaju pracy oraz łatwe do nastawienia bez użycia narzędzi.

Edward Kołodziejczyk

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: